Тақырыбы: Липидтер. Сабынданатын және сабынданбайтын липидтер. Жоспар

ҚАНЫҚҚАН МАЙЛЫ ҚЫШҚЫЛДАР

• Қаныққан (шектелген) бір негізді жоғары карбон (майлы) қышқылдарының гомологтық қатарының негізгі өкілдері:
• СН3-(СН2)2-СООН (С4Н7СООН) май қышқылы
• СН3-(СН2)14-СООН(С15Н31СООН)пальмитин қышқылы
• СН3-(СН2)16-СООН (С17Н35СООН) стеарин қышқылы
• Қаныққан майлы қышқылдардың қанықпаған қышқылдардан айырмашылығы олар ағзада ацетилкофермент А-ның (КоА) синтезделуі нәтижесінде пайда болады. Ал КоА сірке қышқылының активті бір формасы болып есептеледі.

ҚАНЫҚПАҒАН МАЙЛЫ ҚЫШҚЫЛДАР

• Қанықпаған майлы қышқылдар көбінесе жануарлар ағзасында кездеседі. Олардың негізгі өнімдері:
• СН3-(СН2)7-СН=СН-(СН2)7-СООН (С17Н33СООН) олеин қышқылы
• СН3-(СН2)6-(СН=СН)-(СН2)6-СООН (С17Н31СООН) линоль қышқылы
• СН3-(СН2)5-(СН=СН)3-(СН2)5-СООН (С17Н29СООН) линолен қышқылы
• СН3-(СН2)5-(СН=СН)4-(СН2)5-СООН (С17Н31СООН) арахидон қышқылы

ГЛИЦЕРОЛИПИДТЕР. АЦИЛГЛИЦЕРИНДЕР (жай және аралас)

• Ацилглицериндер жоғары бір негізді қаныққан және қанықпаған карбон қышқылдары (пальмитин С15Н31СООН, стеарин С17Н35СООН, олейн С17Н33СООН) және үш атомды спирт глицериннен түзілетін күрделі эфирлер. Мұндай қосылыстар триглицеридтер деп аталады.

Аралас майлар глицериннен және әртүрлі жоғарғы карбон қышқылдарынан (қаныққан және қанықпаған) тұрады.

• Аралас майлар глицериннен және әртүрлі жоғарғы карбон қышқылдарынан (қаныққан және қанықпаған) тұрады.
• Егер жоғары карбон қышқылдары глицериннің барлық гидроксил топтарымен әрекеттессе (этерификация) триглицерид (триацилглицерин), екі гидроксил тобымен әрекеттессе диглицерид (диацилглицерид), бір гидроксил тобымен әрекеттессе моноглицерид (моноацилглицерин) түзіледі. Мысалы:

Майлардың гидролиздену реакциясы қайтымды процесс, бірақ сілтілердің (NaOH, KOH) қатысуымен бір бағытта жүріп сабын алынады.

• Майлардың гидролиздену реакциясы қайтымды процесс, бірақ сілтілердің (NaOH, KOH) қатысуымен бір бағытта жүріп сабын алынады.

• Қышқылдық ортада гидролиздену реакциясы