- үдерістің болмыстық сипаттарын кескіндеуге жеткілікті зерттеудің базалық түсініктерінің шеңберін (тізімін) анықтау. Зерттеудің ерекшелігіне байланысты олардың қатарына білім беру, әлеуметтену, жекешелендіру, тәрбиелеу, тұлғаның дамуы, қалыптасу, ақпарат, оқыту, өз бетінше білім алу, ынталандыру, парадигма және т. б. сияқты түсініктер (және сәйкес терминдер) енуі мүмкін;
- базалық түсініктер мағыналық тереңдігі бойынша бірмағыналы ма, жоқ па соны анықтау керек, егер жоқ болса – сәйкес анықтамалар мен түсініктер беру қажет;
- авторлық түсініктерді бөлу және нақтылау, яғни зерттеу авторы енгізген, немесе авторлық интерпретацияда ұсынылатын түсініктерді анықтау;
- өнімдік (екінші) түсініктерді бөлу. Мысалы, базалық «әлеуметтену» түсінігімен қатар «жұмыс істеу» түсініктері қолданылуы мүмкін: әлеуметтік бейімделу, қайта әлеуметтену, деавиация, әлеуметтік немесе бейәлеуметтік жүріс-тұрыс және т. б. ;
- түсініктерді белгілі бір логикалық қатарға түзу, яғни түсініктік матрица деп аталатынды құру, түсініктік қатарды анықтау. Мұндай қатарды түзуге негізін қалаушы теория (іс-әрекет теориясы, жеке тұлғалық-әрекеттік тұғыр, бағдарламалық-мақсаттық басқару теориясы және т. с. с) негіз бола алады.
Зерттеудің тұғырнамалық кешенін қалыптастырудағы келесі бір маңызды қадам – ұғым аппаратын анықтау. Зерттеуші ұғымдық аппаратты анықтау үшін ғылыми танымда маңызды саналатын термин, дефиниция, ұғым, категория сөздерін білуі және мағынасын түсінуі қажет. Зерттеуші педагогиканың ұғымдық-терминологиялық аппаратын меңгерген болуы керек. Ұғым– таным үдерісіндегі шынайы әлемді қабылдау формасы. Ғылымда ұғым бірден бекітілмейді. Шынайы нақтылықты қайта ойлау мен эмпирикалық іс-тәжірибенің нәтижесі ретінде пайда болатын ұғым белгілі бір ғылымның бөлігіне айналады. Термин – ғылымның нақты бір бағытта даму шеңберінде өзге ұғымдармен арақатынасын ашуға негізделген ұғымдардың, өздің, сөз тіркестерінің және белгілердің көмегімен белгіленеді. Ғылыми терминологияға белгілі бір реттілік тән. Жинақталған білім қоры негізінде ғалымдар педагогиканың ғылыми терминологиясының барлық жүйесі ұғымдық блоктарды құрайтын өзара байланысты терминдерден тұрады деп тұжырымдайды.
Зерттеудің тұғырнамалық кешенін қалыптастырудағы келесі бір маңызды қадам – ұғым аппаратын анықтау. Зерттеуші ұғымдық аппаратты анықтау үшін ғылыми танымда маңызды саналатын термин, дефиниция, ұғым, категория сөздерін білуі және мағынасын түсінуі қажет. Зерттеуші педагогиканың ұғымдық-терминологиялық аппаратын меңгерген болуы керек. Ұғым– таным үдерісіндегі шынайы әлемді қабылдау формасы. Ғылымда ұғым бірден бекітілмейді. Шынайы нақтылықты қайта ойлау мен эмпирикалық іс-тәжірибенің нәтижесі ретінде пайда болатын ұғым белгілі бір ғылымның бөлігіне айналады. Термин – ғылымның нақты бір бағытта даму шеңберінде өзге ұғымдармен арақатынасын ашуға негізделген ұғымдардың, өздің, сөз тіркестерінің және белгілердің көмегімен белгіленеді. Ғылыми терминологияға белгілі бір реттілік тән. Жинақталған білім қоры негізінде ғалымдар педагогиканың ғылыми терминологиясының барлық жүйесі ұғымдық блоктарды құрайтын өзара байланысты терминдерден тұрады деп тұжырымдайды.
