Тақырыбы: Синтаксис
Құрмалас сөйлем синтаксисі
жүктеу/скачать 0,89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Синтаксистік құрылым
- Синтаксистік талдау
- Пайдаланылған әдебиеттер
| Құрмалас сөйлем синтаксисі
Сөйлем синтаксисі типтері Синтаксистік қатынастар — синтаксистік құрылымдардың (сөз тіркестері, сөйлемдер) компоненттері арасындағы қатынастар. Синтаксистік қатынастар компоненттердің категориалды-семантикалық, грамматикалық қасиеттеріне негізделеді. Синтаксистік қатынастардың көп кездесетін түрлері предикативтік, атрибутив/атрибутивтік, объектілік т. б. қатынастарға байланысты. Синтаксистік құрылым — белгілі грамматикалық белгілердің негізінде бірлескен синтаксистік тілдік құралдардың тұтастығы. Синтаксистік құрылым атқаратын қызметінің сипатына қарай әртүрде кездеседі. Мысалы: сөзтіркесінің Синтаксистік құрылымы есімді немесе етістік тіркестерден әр түрлі жолдармен жасалса, жай сөйлемнің Синтаксистік құрылымы жеке сөздер мен синтагмалық топтардан жасалып, предикаттық, айқындауыштық немесе жақты, жақсыз, қыстырынды т. б. құрылымдарда көрінеді. Синтаксистік талдау — сөйлемді түрлеріне, сөз тіркестеріне, сөйлем мүшелеріне қарай талдау МЫСАЛСинтаксистік талдау үлгісі: 1) Оқушылар қолдарындағы гүлшоқтарын мұғалімдеріне ұсынып жатыр. (жай сөйлем, хабарлы, жақты, толымды, жайылма) 2) Оқушылар қолдарындағы гүлшоқтарын мұғалімдеріне (не істеп жатыр)? - ұсынып жатыр. [күрделі баяндауыш] 3) (Кімдер) қолдарындағы гүлшоқтарын мұғалімдеріне ұсынып жатыр? – Оқушылар. [дара бастауыш] 4) Оқушылар (қайдағы) гүлшоқтарын мұғалімдеріне ұсынып жатыр?- қолдарындағы. [пысықтауыш] 5) Оқушылар қолдарындағы (нелерін) мұғалімдеріне ұсынып жатыр?- гүлшоқтарын. [тура толықтауыш] 6) Оқушылар қолдарындағы гүлшоқтарын (кімдеріне) ұсынып жатыр?- мұғалімдеріне. [жанама толықтауыш]Пайдаланылған әдебиеттер: М.Балақаев, Т. Сайрамбаев. Қазіргі қазақ тілі. Т. Сайранбаев. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. Р. Әміров. Жай сөйлемнің синтаксисі. Аманжолов, Әбілқаев, Тойлыбаев. Қазақ тілі грамматикасы. жүктеу/скачать 0,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|