Таќырып 2 Табиѓи орта жаѓдайыныњ экологиялыќ мониторингі

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

бет	11/57
Дата	07.01.2022
өлшемі	0,96 Mb.
	#18503
түрі	Практикум

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 57

Байланысты:
Хим. экол. зерт-практикум

Балық шаруашылығына қажетті су Жоғары және 1 категория
Бақылау створы
Негізгі иондар.

Көрсет кіштер
Суды тұтыну мақсаты
Шаруашылық ауыз су		Коммуналды-тұрмыстық		Балық шаруашылығына қажетті су
				Жоғары және 1 категория			2 категория
1	2		3		4			5

1.3 Кестенің жалғасы
1	2			3		4	5
өлшенді заттар (г/м³)	Су нысандарына ағызынды сулардың түсуінде бақы-лау створында өлшенді заттардың құрамы табиғи жағ-дайлармен салыстырғанда жоғары болмауы қажет яғни:
	0,25		0,75		0,25			0,75
Қалқыма қосындылар	Су бетінде мұнай өнімдерінен, май және басқа қосындылардан түзілген қабық болмауы қажет
Түсі	Баған биіктігінде ... см болмауы қажет				Суда бөтен түс мүлдем болмауы қажет
	20		10
Иісі және дәмі	Су қарқындылығы >1 балл иісті болмау керек				Вода не должна сооб-щать посторонних запахов и привкусов мясу рыбы.
	әрине хлорлау кезінде, және т.б. суды за-лалсызданды рудың басқа әдістерін қолдануда		Үнемі, міндетті
Сутекті көрсеткіш рН	Шамадан тыс болмауы қажет рН 6,5-8,5.
Минерализация (мг/л)	1000 көп емес, соның ішінде: хлорид 350 сульфат 500, темір 0,3. жалпы тұтқырлығы 0,7 мг-экв/л		«дәм татымы» көрсеткіші бойынша нормаланады		Балық шаруашылық су нысандарының таксауиясына сәйкес нормаланады
Еріген оттегі(мг)	Жылдың кез-келген мезгі лінде 4 мг/л аз болмауы қажет			Қысқы ұзақ мезгілде .. (мг/л) аз болмауы қажет
				Жаз мезгілі кезінде 6 мг/л аз болмауы қажет
1.3 Кестенің жалғасы
ОБҚ		20°С (мгО₂/л) температурадан жоғарламауы қажет...
		3	6		3			3
ОХҚ		.... (мгО₂/л) жоғарыламауы қажет
		15 мг	30 мг		-			-
Химиялық заттар		Нормативті (қалыпты) жоғарылататын концентрацияда болмауы қажет
Ауыру қоздырушылар		Судың құрамында ауыру қоздырушы бактериялар мүлдем болмауы қажет, соның ішінде тіршілікке гельминттердің жұмыртқалары (оскарида, власоглав, токсокар, фасциол) және тіршілікке қабілетті патогенді ішек қарапайымдылары
Судың уыттылығы		-	-		Су нысандарындағы су басқа объектілерге созылмалы уыттылық әсер етпеуі тиіс

Нормылаудың негізін зияндылықтың үш критериясы құрайды:

а) су нысанының жалпы санитарлық режиміне әсері;

б) судың органолептикалық қасиетіне әсері;

в) халық денсаулығына әсері.

Балық шаруашылығы мақсатында суды тұтынуда барлық заттра үшін қауіптіліктің 1 және 2 класстары, ал шаруашылық-ауыз су және мәдени-тұрмыстық мақсаттарда суды тұтынуда бақылау створындағы ластаушы заттардың концентрациялары олардың ШРК-ның қатынасының қосылысы бірге тең немесе бірден аз болуы тиіс, мысалы (1) формулада көрсетілген
, (1)

мұнда С-қауіптілік классы;

ШРК-шекті-рауалы концентрация.

Бақылау створы – су нысандарының көлденең ағысы, онда судың құрамы мен қасиеттері нормативті сапаға сәйкес болуы тиіс.

Су сапасының негізгі көрсеткіштері

Әртүрлі көздердің су сапасының көрсеткіштері: физикалық, химиялық, биологиялық және бактериологиялық болып табылады.

Физикалық көрсеткіштерге жатады:

өлшенген заттардың құрамы (құм, тұнба, планктонның

өлшектері). Тұнбаның булануынан кейін өлшеніп анықталады (мг/л);

шартты бірліктерде түстің (бояудың) бағалануы;
дәмі және иісі баллмен бағаланады (органолептикалық).

Химиялық көрсеткіштер шартты түрде бес топқа бөлінеді: негізгі иондар, еріген газдар, биогенді заттар, микроэлементтер және органикалық заттар.

Негізгі иондар. Табиғи суларда кең таралған аниондар: HCO₃^-, SO^2-, Cl^-, CO₃^2-, HSiO₃^-, NO₂^-, NO₃^-; катиондар: Na⁺, K⁺, Ca²⁺, Mg²⁺, Fe²⁺.

Судың кермектілігін (қаттылығын) еріген кальцийдің және магнийдің тұздары көрсетеді. Кермектілікті карбонатты (СаСО₃, MgCO₃) және карбонатсыз (CaSO₄, MgSO₄, CaCl₂, MgCl₂, Ca(NO₃)₂, Mg(NO₃)₂) деп ажыратады.

Еріген газдар: O₂, CO₂, H₂S және т. б.

Оттегі судағы фотосинтездің нәтижесінде пайда болады және ауадан келіп түсуімен анықталады. Оттегінің еруі судың температурасына байланысты: температура төмен болған сайын, оттегі аз болады.

СО₂ суда еріген түрінде де, көмірқышқыл түрінде де кездеседі. Көмірқышқыл газының негізгі көздері заттар ыдырауының биохимиялық процестері болып табылады.

Н₂S шығу тегі жағынан органикалық (өнімнің ыдырауы) және бейорганикалық (минералды тұздардың ыдырауы) болады. Судағы күкіртсутектің болуынан жағымсыз иіс және металдың коррозиясы пайда болады. Су организмдерінің тіршілігі үшін қажетті биогенді заттар, зат алмасу процесінің (азот пен фосфордың қосылысы) нәтижесінде пайда болады.

Микроэлементтер – судың құрамында 1 мг/л болатын элементтер. Адам үшін ең маңызды элементтер йод пен фтор болып табылады. Судың қышқылдылығы әдетте табиғи сулар үшін 6,5 – 8,5 дейін сутектік көрсеткішпен (рН) анықталады. Суаттағы су рН-ның өзгеруі, әдетте, жаңбырмен шайылып, суатқа ағып түсетін ауаның қышқылды қоспалармен (азот және күкірт оксидтерімен, т.б.) ластануының нәтижесі болып табылады. Сонымен бірге рН-тың өзгеруі тазарту және нейтрализациялау жолдарын өтпеген, суаттардың өндірістік ақаба суларымен ластануынан пайда болады. Табиғи сулардың қышқылдылығы, сонымен қатар, суат орналасқан орнымен, топырақ сипатымен, су түбінің өзгешелігімен анықталады.

Суда еріген оттегі экологиялық маңызға ие. Гидробионттардың тыныс алуын қамтамасыз ету үшін оттегі жеткілікті болу қажет. Өлі организмдердің ыдырауына, органикалық және басқа қосылыстардың тотықтыру процестеріне қатысатындықтан, суаттардың өздігінен тазалануына қажетті. Ауамен әсерлескенде, оның еру жолымен және су өсімдіктерінің фотосинтезі , физико-химиялық, биохимиялық процестердің нәтижесінде оттегінің суға түсу жолдары байқалады.

Табиғи сулардың сапасы, едәуір деңгейде, еріген минералды тұздар концентрациясының еруімен анықталады. Әдетте табиғи суларда кездесетін минералды тұздардың екі үлкен класын бөледі.

Жалпы тұз құрамына тұздардың 1-ші класы негізгі үлесін қосады. Табиғи сулардың жалпы тұз құрамына шамалы үлес қосқанымен, тұздардың 2-ші класын, судың сапасын бағалаған уақытта есепке алу керек, себебі, олардың әрқайсысына ШРК-ң мәні қойылған. Суда еріген минералды тұздардың концентрациясын аналитикалық химияның әдісімен анықтайды. Судың минералды құрамының негізгі компоненттерімен оларға бекітілген шекті-рауалы концентрация 1.4 кестеде берілген.

1.4 Кесте - Судың минералды құрамының негізгі компоненттері

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 57