Философия тарихында бейсаналық туралы түсініктер

Философия тарихында бейсаналық туралы түсініктер

• Философиядағы бейсаналық әр түрлі көріністер мен әртүрлі атауларға ие болды:
• бұл болмыстың тәуелсіз түсініксіз мәні (мистика, романс);
• аффектілер және түсініксіз идеялар (Спиноза);
• -сезінбейтін қабылдау (Лейбниц);
• генерациялау принципі, әлемді құру (Шеллинг);
• -адамның еркін әрекет ету принципі (Фихте);
• әлемнің негізінде жатқан ерік (Шопенгауэр),
• ғаламның панпсихизмге немесе жалпыға бірдей сезіну қабілетіне негізделген рухани қағидасы (Э. фон Хартман);
• билікке деген ерік (Ницше),
• интуитивті идеялар мен қабылдаулар (Бергсон) және т.б.
• Бұл тәсілдердің барлығы, әдетте, не онтологиялық, не психикалық бейсаналыққа бейім.

«Мен бұл кітапты алфавит тәртібімен құрастырдым, — деп жазды М. Қашқари, — парасатты — ғибрат сөздермен, ұйқасты ақ өлеңмен, мақал-мәтелдермен, өлеңдер мен қара сөзбен (прозамен) безендірдім. Мен қиынды оңайлаттым, түсініксіз жайды түсіндірдім, жылдар бойы еңбектендім, ақырында іздеуші сөзді өзінің қатарынан таба алуы үшін әр сөзді өз орнына қойып, сөз тәртібін анықтадым. Түрік, түрікмен, оғыз, жігіл, яғма, қырғыздардың сөздері мен сөйлеу мәнерлерін зерттеп, қажеттісін пайдаландым. Әрқайсысының тілі мен салты санама әбден қалыптасты. Соларды мұқият зерттеп, арнайы әліппелік тәртіпке келтірдім. Мәңгілік ескерткіш, әрі таусылмас әдеби мұра болып қалсын деген ниетпен түркі елдерінің сөздігін жасап, кітапқа «Түркі сөздерінің жинағы» деп ат қойдым (М. Қашқари. Түбі бір түркі тілі «Диуани лұғат ат-түрк»).

• «Мен бұл кітапты алфавит тәртібімен құрастырдым, — деп жазды М. Қашқари, — парасатты — ғибрат сөздермен, ұйқасты ақ өлеңмен, мақал-мәтелдермен, өлеңдер мен қара сөзбен (прозамен) безендірдім. Мен қиынды оңайлаттым, түсініксіз жайды түсіндірдім, жылдар бойы еңбектендім, ақырында іздеуші сөзді өзінің қатарынан таба алуы үшін әр сөзді өз орнына қойып, сөз тәртібін анықтадым. Түрік, түрікмен, оғыз, жігіл, яғма, қырғыздардың сөздері мен сөйлеу мәнерлерін зерттеп, қажеттісін пайдаландым. Әрқайсысының тілі мен салты санама әбден қалыптасты. Соларды мұқият зерттеп, арнайы әліппелік тәртіпке келтірдім. Мәңгілік ескерткіш, әрі таусылмас әдеби мұра болып қалсын деген ниетпен түркі елдерінің сөздігін жасап, кітапқа «Түркі сөздерінің жинағы» деп ат қойдым (М. Қашқари. Түбі бір түркі тілі «Диуани лұғат ат-түрк»).