Тақырыптар, және олардын мазмуны
Қаржы нарығы қалай реттелінеді?
жүктеу/скачать 241,58 Kb.
|
| Қаржы нарығы қалай реттелінеді?
Мемлекеттік реттеу үрдісі объективті және субъективті факторлардың, экономиканың қызмет етуінің шарттарының көп түрлілігімен сипатталады. Сондықтан осы негіздемелер бойынша мемлекеттік реттеуді; типтерге, түрлерге, нысандар мен әдістерге жіктеуді шектемеу өте маңызды. Типтері мыналарды қарастырады: экономикалық (олардың қаржылық, бағалық, несиелік, валюталық, еңбекақы бөліктерімен) және әкімшілік. Қаржылық реттеу түрлері мыналарды қамтиды: салықтық, бюджеттік, мемлекеттік-несиелік, кедендік-тарифтік, валюта-қаржылық, ішкі шаруашылық (ішкі фирмалық, корпорация, ұйым, кәсіпорын шегінде) ретеу. Реттеу нысандары қаржылық субкатегориясының сәйкес түрі үшін тән, сондай-ақ барлығына жалпылама аталған түрлерде өтетін үрдістерді білдіреді: мысалы, бюджеттік түрдегі нысандар болып табылатындар қаржыландыру (субвенция, субсидия, трансферттер), сыртқы инвестициялау, сыртқы заемдер, сыртқы борыш. Жіктеудің аса көптеген элементтері болып реттеу әдістері табылады. Валюта-қаржылық реттеудегі негізгі әдістер: валюталық бағам; ақша капиталына пайыздық мөлшерлеме; құнды қағаздар мен халықаралық төлем құжаттарының бағамдары; валюталық тәуекелдерден сақтандырудың түрлі әдістері. Нарық жағдайында аса үлкен назар реттеудің жанама әдістеріне бөлінеді. Мемлекет шаруашылық процесінің барлық қатысушылары үшін жалпы шарттар мен ережелерді бекітеді. Макроэкономикалық тепе-теңдік мынадай маңызды экономикалық параметрлерді қарастырады: сұраныс және ұсыныс; тауарлы және ақша массасын; жинақтар мен инвестицияларды; инфляция мен жұмыссыздықты; еңбек өнімділігі мен оның төлемін; қоғамның әлеуметтік-экономикалық қажеттілігін және қаржылық ресурстарын; мемлекеттік бюджеттің табыстары мен шығындарын; бюджеттік тапшылық көлемін, оны өтеу көздерін; төлем балансының активтері мен пассивтерін. Кейнстік модельдерде жалпы шығындарды қамтамасыз ететін өндіріс көлемі мен өнімнің берілген көлемін сатып алу үшін жететін шығындар арасындағы тепе-теңдік түсіндіріледі. Мультипликатор құбылысы дискрециялық, фискалды саясатты жүргізу кезінде қолданылады. Салықтар табыстардың қысқаруын туындатады, бұл жинақтау мен тұтынудың көлемін төмендетуге әкеледі. Өндіріс көлеміне мұндай әсерді (салықтармен қатар) жинақтар мен импорт тигізеді. Олардың барлығы табыстар-шығындар жүйесінен ағымды ұсынады. Тұтыну шығындарындағы айырмашылықтарды құра отырып азаяды, бұл инвестициямен, экспортпен және мемлекеттік сатып алулармен толтырылуы мүмкін. Осылай, кейнстік модель экономиканы реттеудің негізгі факторлары ретінде тауарлар мен қызметтерге сұранысты айқындайды: мемлекет жиынтық сұранысқа жағдай жасауға әрекет етеді, ресурстардың қамтылу деңгейінің жоғарылауына әсер етеді, мемлекеттік сатып алулардың көлемін кеңейтеді, несие құнын ретейді. Кейнстік шаралар салықтардың төмендеуін, шығындардың жоғарылауын, инвестицияларға жағдай жасауды қарастырады. Кейнстік теорияға қарағанда монетаризм экономиканы реттеудің негізгі құралы ретінде ақша айналымы процессі танылады. Бұл кезде нарықтық макроэкономикалық тұрақтылықтың жоғарғы деңгейін қамтамасыз ететіндігі қарастырылған. Экономиканың қызмет етуіне мемлекеттік араласуды азайту бойынша курс жүргізіледі. Ақшалар экономикалық процестердің жанама реттелуінің шешуші факторы ретінде қарастырылады. Монетаристердің тұрақтаушы бағдарламалары мынларды қамтиды: бюджеттік тапшылықтың қысқаруы (салықтарды көбейту, мемлекеттік сектордың қызметтеріне бағалардың жоғарылауы); тұтыну сұранысын қысқартуға бағытталған еңбекақының өсімін шектеу; банктік пайыз мөлшерлемелерінің көбеюі, Орталық банкте мемлекеттік заемдерға және ақша эмиссиясына шектеулерді енгізу; экспортты-импортты операцияларға және бағаларға бақылаудың әлсіздеуі. ХХ ғасырдың аяғында тұрақты даму - жаңа теориясы қалыптасқан, бұған жаһанды экономикалық және қаржылық процестер жұмылдырылған. Тұрақты даму теориясында төменгі шаруашылық субъектісінен ұлттық экономикаға дейінгі – тұрақты әрекет ететін себептер анықталған. Берілген теория келесі қағидаларға негізделеді: эволюциялық қағида, кез келген масштабтағы күрделі экономикалық жүйелердің өздігінен дамуының мәнін сипаттайды; экономикалық қызығушылықтарды үйлестіру қағидасы өзара әрекет ететін тараптардың қызығушылықтарының балансынсақтауды қарастырады; диверсификация қағидасы, бұл эволюция қағидасының логикалық дамуы мен нақтылануы ретінде болады; өзінің дамуы бойынша экономикалық жүйедегі иерархиялық диференциация қағидасы. Қолданылған әдебиеттер Банки Казахстана №7-8 – 2000 г. Рынок ценных бумаг Казахстана №4 апрель/2003г. Финансы Казахстана 9-10/2000г. Финансы Казахстана 5/2003г "Финансы" Мельников В.Д., Ильясов К.К. Алматы-2001г. жүктеу/скачать 241,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|