Талтенов Абзал Ахатұлы бірінші рет еңгізілді мазмұны Мазмұны Жалпы мағлұмат Нормативтік негіздері Жалпы мағлуматтар Ұсынылған әдебиеттер тізімі Глоссарий Оқұтышының жұмыс бағдарламасы
Тақырап: ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ЗАЛАЛДЫ ДАҒДЫРЛАР
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
УМКД Валеол каз
| 15 Тақырап: ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ЗАЛАЛДЫ ДАҒДЫРЛАР
1/ Есірткі заттар және денсаулық 2/Зиянды дағды тудыратын заттардың ғылыми термиіндері 3/ Алкоголь және денсаулық 1/ Есірткі заттар және денсаулық: 1/ Денсаулық және алкоголь 2/ Денсаулық және темекі шегу 3/ Денсаулық және наркотиқалық заттар 4/ Залалды заттардың әлеуметтік әсері 5/ Наркотиқалық зат 6/ Токсикамания –кейінгі кезде пайда болған жастар арасына кең тараған құбылыс Зиянды дағдырлап: темекі тарту, рақ-шарап ішу, есірткі және улы заттарды пайдалану Денсаулық және наркотиқалық заттар. Наркотиқалық заттарды –гашишті Қытайда біздің заманымызға дейін 3500 жыл бұрын аурулардан сауығу ұшін пайдаланғаг. Ассириялықтар сораны шылым ретінде шеккен. Шығыс елдерінде сорадан химиялық заттар алып, әр түрлі мақсаттарға қолданған. Олар: анаша, банг /бонг, ганжа, харос және т.б. қосылыстар/. Зиянды дағды тудыратын заттардың ғылыми терминдері: Тәуелдік тудыратын заттардың өздерінде травиальді және ғылыми терминдері болады№ Оларды білгенді дурыс№ 1/ Алкагольді –барбитурат түріндегі /этиль спирті, барбитураттар, Седативті мепробиромат, хлорангиэрат т.б./. 2/ Амфетамин түріндегі химиялық қосылыстар /амфетамин, фенметразин және т.б./ 3/ Кокаин түрінде улы заттар /кокаин, тіс жұлғанда қолданалады, тістің аырғаның сезбей қаласыз/№ Қока өсімдіктері жапырақтарынаөндіреді. Өндіру тәсілі әбден жетілдірілген 4/ Конопля түріндегі улы қосылыстар /марихуана, гашиш бұларда өсімдіктерден алынады 5/ Галлюциноген түршндегі улы заттар /лизергид-ЛСД , мескалин/ 6/ ) Қата түріндегі улы қосылыс 7/ Арыйын түріндегі улы қосылыс заттар /морфин ұйықтатады, героин-апыйыннан өндірілерді өте улы затт, кофеин-шәйлердің ижапырақтарында түзіледі 8/ Эфирлі ерітінделер /толуол, дихлорофос, ацетон, тетрахлорметан/ және тағы басқа қосылыстар№ Олардын саны 20000 жетеді.Есірткі заттар қатарына темекі де енеді Онда никотин бар№ Ол биологиялық у№ Онын ттүтінінде зәр қышқылы, аммиак, полоний-218,219 радиоактивті элемент бар.. Осы кезде есірткі мен улы қосылыстар /токсикамания/ жекеленген медицина деңгейінен кетіп, меммлекеттік бағдарламаға айналады. Алкоголь және денсаулық: Алкоголь- ЕС ауысттыратын зат деген мағына береді Нерв жүйелердін қоздыратын жасанды зат Аокоголь миға бірінші әсер етеді Мида арнаулы турде түйық шеңбер құрылады. Қолайсыз сезімдер пайда болады Адам неше түрлй ойға батып, әр түрлі ауыр қылмыстар жасайды. Ішімдіктердегі алкоголь көлемі бір мөлшерде болмайды. Сырада орта есеппен алғанда –іө, , кейбір сыраларда будан да көп мол жерде алкоголь-спирт болуы мумкін- 10-17 %, шарапта-10-14%, виски, арақ, джин, бренди, ром, коньякта -40-50 % болады. Қандағы алкогольдың мәні 0,01-0,02 % ұлкен әрекетін сездірмейді. Ал бүл мөлшерден алкоголь асса көз кормей қалады, адамның координациясы бұзылады. Қанда алкоголь мөлшері 0,40 % адам ес-тұсынан айырылып қалады, ал алкоглоь мөлшері 0,60-0,70 % адам өледі. Акоголизм себептерінің ішіндегі әсіресе түрмыстіршіліктің, экономиқалық жайсыздық, әлеуметтік түрақсыздық, психологиялық, биологиялық тепе-тендіктің бұзылуы. Алкоголизмнің дамуының ұш кезенге бөледі. 1/ Невростениялық. Ағзалар мен нерв жүйелері қызметіне орасан зор басылмайтын физиологиялық өзгерістер пайда болады да, олар дами түседі. Ұйқы нашарлап кетеді. Ой жүмысына деген қабилеті мүлдем жойылып кетеді. Бас ауырады, ашуланшақ болады. 2/ Наркоманиялық алкогольдік психоз. Спиртке тәуелділік пайда болады. Адам ішпесе тұра алмайтын жағдайға келеді. Тұрақты маскүнемдик көзге көріне бастайды. 3/ Қорытынды немесе энцефалопатиялық. Ешқандай үзілісті білмейтін, салынып ішетін адамдар әбден масқұнемдик фазасына көшеді. Бұкіл ағза әлсірейді. Адам күш-қуатын мүлдем айырылып қалады. Алкоголь – ол биологиялық у№ Ол барлық органдарды зақымдайды. Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы туратын қабілетін бірден жойып жібереді. Ішкен арақты аш іщек тез арада сіңіріп, қанға бірден өткізеді. Қан алкогольді барлық денеге таратады. Ол ең алдымен мидың қызметің бұзады. Адамның миы жүмыс істемей қалады Спирттің у концентрациясы 70-80 %-ке дейін жетеді. Бұл мөлшердегі қандағы спирттің мөлшерінен әлде қайта көп. Спирт бауырда да көп жиналады 48 % Алкоголь ағзаға өте тез арада сінеді, ғ-. Минут ішінде қанға сініп, бірнеше биохимиялық- физиологиялық өзгерістер туғызады. Нерв жүйесін бүзады. Күнделікте түрмыста болатын жарақаттардың 20 % арақ ішуден болады, 50 % автокөлік апаты арақ ішуден туындайды. Алкоголь ағзалардағы болатын витаминдердің /В1, РР1, С.А,./ бәрін жойып жібереді. Сондықтан да зат алмасу үрдісі адамның кенет төмендеп кетеді. Денсаулық және темекі шегу: Никотин - өсімдіктерде кең тараған у. Таза күйінде сарғыш келген май сияқты сүйықтық, өзіне тән қолайсыз иісі болады. Темеке организме зат алмасуға әсер тігізеді. Оттекттің жеткілісіздігі, қан үю, холестерин деңгейің өсуі, барлық ішкі секреция бездері қызметінің үрдісі бұзылады. Ер адамда жыныстық әлеуметтік кетеді. Бойжеткендер мен жас әйелдерде етеккір циклі бұзылады Әсіресе темекі түтін ұрық және нәрестеге зиянды, никотин туар баланың жаңа шығып жетіліп келе жатқан орталық жүйке жүйесінің жасышаларына зиянын тигізеді№ Жүктілі токсикоздың дамуына әкеп соғатын факторлардың бірі темекі түтіні Кейінгі кезде темекі тартатын адамдардың саны өте көбейіп кетті. Осыған байланысты өлім-жітім же көбейіп түр. Залалды дағдыдан құтылуға арналған шаралар: 1/. Әсіресе өскелен ұрпаққа есірткі қосылыстардың алдын алуға тосқауыл қою және ьұларға деген суранысты азайту 2/ Зиянды дағдырларға деген ұйіресектікке бой алдырайын деп жүрген тұлғалардағы өзгерістер ертерек байқалғанда барлығымыз психологиялық- биологиялық, валеологиялық тосқауыл қою 3/ Барлық газет, журнал ақпарат қуралдарының мұмкін болар арналары арқылы жүйелі үгіт- насихаттау /орталық, телевизия, радио, интернет/ьбұл іске журналистерді араластыру керек 4/ Жастар арасында өткізілетін медициналық, педагогиқалық-психологиялық жүмысқа адам ағзасына деген зиянды дағдырлардың кесіліп түсіндіруге назар аудару. Салауатты өмір сүрудің салтын үгіт-насихат жұмысын жүргізу ісі газет, журнал беттерінен көрніу тиіс.. зиянды дағдарлардың алдын алу тақырыбына арналған мақалар, әнгімелер, лекциялар, кеңестер жүргізуге аса үлкен назар аудару керек. Темекі тартудың зияндағы жөнінде халық арасында насихат жұмыстар жүргізу керек Сауықтырудың көп тараған түрлері: 1/ Психофизиологиялық жаттығулар. Ци-гун терапиясы Психикалық медицина 2/ Қимыл белсенділігі 3/Тыныстық гимнастика 4/Қолмен ұқалау, сипау, массаж дене сегменттерін, бөлшектерін, биологиялық-физиологиялық нүктелерді адамның өзі сылап-сипау 5/ Шипалы өсімдіктер мен емдеу /фитотерапия/ 6/ музықалық терапия, вокал терапиясы 7/ Рефлексотерапия. Рефлексопрофилактика, урикулотерапия, Су-Джок 8/ медитациялар 9/ организмді шынықтыру негіздері табиғи, шынығу / күнмен, ауамен, шынықтырудың негіздері, сумен сүртіну, шомылу, душ қабылдау, суда жүзу жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|