Таным күнделікті және ғылыми болады
жүктеу/скачать 38,78 Kb.
|
| Әдіс(метод) – бұл практикалық және теориялық әрекет принциптерінің жүйесі болып табылады. Өзінің зерттеу пәні бар білімнің әрбір саласы өзінің объектісінің мәнін түсінуден шығатын ерекше әдістерді қолданады. Кең түрде алғанда, гректің «methodos» деген сөзі «жол» деген мағына береді. Әр нәрсені жасағанда, адам оны белгілі бір үлгілер, тәсілдерге сүйене отырып істейді.Ғылыми таным әдістерін қолданудың басты мақсаты – шынайы, ақиқат білімге қол жеткізу.
Ғылыми танымның әдістері өте көп әрі сан салалы, дегенмен, оларды шартты түрде үш топқа бөлуге болады: 1)жалпылама диалектикалық әдіс. Ол болмыстың барлық жақтарын зерттеуге және таным процесінің барлық кезеңдерінде қолданылады; 2) жалпы ғылыми әдістер. Олар ғылымның барлық саласында пайдалаеылғанымен, таным процесінің барлық кезеңінде қолданыла бермейді. 3) жекеше әдістер. Олар нақты құбылыстарды бір ғылымның шеңберінде зерттеуге қолданылады. Мысалы, математикалық индукция әдісі – математикада, қоспалардың ыстыққа төзімділігін анықтау әдісі – металлургияда қолданылады. Ғылыми танымның жалпы әдістері мен түрлерін қарастыру үшін танымның эмпириялық және теориялық деңгейлерін ажырату қажет. Эмпириялық деңгейде таным объектісінің қасиеттері мен қырлары сезімдік қабілет тұрғысынан қабылданады. Теориялық деңгейде таным объектісінің маңызды байланыстары мен заңдылықтары тәжірибе негізінде алынған біліммен қоса абстрактілі ойлау нәтижесінде тұжырымдалады. Эмпириялық деңгейде кең қолданылатын әдістер: бақылау(зерттеу объектісін белгілі бір мерзім аралығында нысаналы ұйымдасқан түрде жүйелі бақылай отырып, ондағы өзгерістерді қадағалау); эксперимент(,ылыми тәжірибе, зерттеліп жатқан объектіге адамның, зерттеушінің тікелей әсер етіп, ондағы процесстерге араласуы); Енді теориялық деңгейде анализ және синтез әдістері үлкен рөл атқарады. Зерттелуге тиіс объектіні ойша түрлі құрамдас бөліктер мен жақтарға бөліп қарастыруды, сөйтіп оның қасиеттерін анықтауды анализ дейді. Объекттің әр құрамдас бөлігін жіктеп қарап, зерттегеннен кейін бастапқы тұтастыққа көшу синтез деп аталады. Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, Аль-Фараби, Ф. Гегель,О. Конт тұжырымдамалары Ғылымдарды жіктеуге алғашқы әрекетті Аристотель жасады, ғылымдарды үш топқа бөлді: теориялық (философия, физика, математика), практикалық (этика, саясат) және поэтикалық (поэзия). Әл – Фараби ғылымдарды төрт бөлімге бөлді (біріншісі-тіл туралы ғылым, екіншісі- логика, үшіншісі-математика, жұлдыздар туралы ғылым, физикалық география және т.б., төртіншісі – жаратылыстану ғылымдары және метафизика); Қазіргі уақытта Ф. Бэкон ғылымдарды жіктеуге қызығушылық танытып, бірнеше критерийлерді негізге алды: 1) зерттеу объектісі-табиғат, адам және Құдай туралы ғылымдар; 2) адамның танымдық қабілеттері-есте сақтау, ақыл, қиял және сенім туралы ғылымдар. Жадтың болуы тарихтың, ақылдың – философияның, қиялдың – поэзияның, сенімнің – теологияның пайда болуын қамтамасыз етеді. Гегель нақты философияны "табиғат философиясына" және "рух философиясына" бөліп, ғылымдардың іргелі классификациясын ұсынды, ал "Табиғат философиясы" өз кезегінде Механика, Физика және органикалық физикаға, ал "Рух философиясы" субъективті рухқа (антропология, феноменология, психология), объективті рухқа (құқық, мораль, мораль) және абсолютті рухқа (өнер, дін, философия) бөлінді. XIX ғасырда. о. Конт барлық ғылымдарды теориялық және қолданбалыға бөлді, ал теориялық ғылымдарды өз кезегінде абстрактілі және нақты деп бөлді. Абстрактілі ғылымдар абстрактілік пен күрделілік дәрежесі бойынша құрылған бірқатар ғылымдар түрінде ұсынылды, яғни абстрактіден нақтыға және қарапайымнан күрделіге: математика, астрономия, физика, химия, физиология, әлеуметтану. Сонымен бірге ғылым ретінде философия болған жоқ. жүктеу/скачать 38,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|