Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қарым-қатынастың перцептивтік қызметі
аркылы оқу- шылардың психикалық жағдайын сезіне алу, олардын көңіл-күйін түсіне біпу іске асырылады. Қарастырылып отырған қарым-катынас қызметтері накты педа- ғоғикалық іс-эрекетте өзара бір-бірімен тығыз байланысып жатады. Мүғалім эр жастағы окушылармен жұмыс жасауда педагоғикалык қарым-қатынасқа қойылатын талаптар да өзғеріп отырады. Неғізғі тапаптардың бірі - педагоғикалық үрдістің негізгі заңдылықтарының бірі болып табылатын оқушылардың жас ереюилеліктеріне сай қа- рым-ңатынас орната білу. Мектеп оқушылары үш буынға бөлініп білім апатыны белгілі: бастауыш, орта (жеткіншек шақгағы оқушылар) жэне жоғарғы. Енді осы буындарға сәйкес педагогикалық қарым-қатынас ерекшеліктерін қарастырып көрейік. Бастауыш сынып оқушыларымен педагогикалық қарым-қа- тынасты ұйымдастыруда мұғалімдер мектепке табалдырығын алғаш рет атгап түрған оқушылар үшін оқу үрдісі жаңа негізгі іс-әрекет түрі екенін есте сактаулары маңызды. Олардың «оқушы» деген жаңа әлеу- метгік рөлге ие болуымен мінез-қүлықтары, психологиялық көңіл күй- лері, ойлау қабілеттері қатты өзгерістерге ұшырайды. Бастауыш сы- нып оқушысы үшін оқу әрекеті бағаланатын әрекет болғандықган, олар үлкен жауапкершілікті сезіне бастаңды жэне өз істерін басқа- лардың істерімен салыстырып бағамдайды. Оқу эрекетіне кызығуымен қатар балапар ойын әрекетін де жақ- сы көреді. Сондықтан сабақта окушылар тез жалығып кетпеулері үшін мүғалім түрлі жаттытырулар жасатып, ойын технологияларын пайда- лана отырады. Сонымен қатар, бастауыш сынып оқушылары ата-аналарынан басқа, тапаптары барлык балаларға ортақ, оқыту мен тәрбие үрдісін басқаратын мүгалім түлгасымен танысады. Мүғалім мэртебесі бас- тауыш сынып оқушылары үшін өте жоғары, беделі биік. Сондыктан бұл жастағы оқушылар мектеп ережесін тиянакты орындауга тыры- сады, мұғалімнің айтқан талаптарын заң ретінде қабылдайды. Бастауыш сынып оқушыларының басым көпшілігі карым-қаты- насқа ашық, ынталы, үлкендерге сенгіш болып келеді. Сыныптастары- мен элеуметгік эрекеттесу жэне достар табу бүл жастағы оқушылар- дың маңызды міндеттерінің бірі. Мектеп ережелерін орындау аркылы олар өздерінің мұғалімге жэне көпшілікке деген қатынастарының қандай екенін біддіреді. Оку әрекеті барысында окушы екі багытгағы қарым-катынастық ыкпалды сезінеді: мұгалімнің және сыныптастарынын. Сондай-ак, сы- ныптастарына деген қатынасы мұгапімнің оларға берген мінездеме- сімен аныкталады. Тұлғааралык катынастар эмоцияға негізделеді жэ- не осы жастық шак соңына карай оқушылар өздерінің сынып ішіндегі мэртебелерінің кандай дәрежеде екенін сезіне бастайды. Балалардың талпыныстарына көңіл аудару, олардың жетістікте- рін назардан тыс калдырмай атап өту, оның құнды және кайталанбас ерекше жан екенін сезінуге мүмкіндік жасау осы жастык шаетагы ка- рым-катынастың басты ерекшеліктері. Сонымен катар бастауыш сы- нып окушылары үшін мұгалімнің жүзінің жылы, көңілді болуы ма- ңызды: күлімдеу, күлдіру, көнілдерін көтеру, мактау, педагогикалық қолдау көрсету, т.с.с Жеткініиек шақтагы оқушылармен педагогикалық карым-ка- тынас педагогика жэне психология гылымында ерекше орын алатын мэселелер катарында. Бұл жастық шақгағы оқушылардың ерекшелік- терін олардын дамуындағы физиологнялык жэне психологиялық өзге- рістермен, сонымен катар элеуметтену мэселелерінің кұрделенуімен байланыстыра отырып қарастыру кажет. Жеткіншек шакты адам өмі- ріндегі өтпелі кезең деп атайды, себебі балалык шақтан ересек шакка өту барысында баланың санасында, өсіп жетілуінде, мінез-кұпқында, карым-катынастық жүйесінде күрделі өзгерістер пайда болады. Осы өзгерістердің барлығы өмірлік тэжірибелері жок жеткіншектерге көп қиындыктар туғызатыны анык. Сондыктан кейбір жағдайларда бұп шақты жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|