Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| Өзіне-өзі бүйырық беру
эдісі адамды жақсы жаққа жетелеп оты- рады. Бұл эдіс көбінесе адам бір нәрсеге өзін-өзі сендіріп, бір нэрсені ісгеу қажет екенін түсінгеннен кейін қолданылады. Бұл эдіс адамның өзіне-өзі қатал, табанды түрде талап қоя алуына байланысты кездеседі. Адам өзіне бұйырық беріп оны бір рет орындай алса, келесі жолы сон- дай бұйырықгы орындау жеңілірек болып, көп қайталана бере әдетке айналады. Адам бұйырықгы өзіне іштей береді, ол көмектеспесе оны дауысын шығарып қайта-қайта қайтапауы керек. Өзіне-өзі бұйырық беру арқылы адам ерік-жігерін шыңдай түседі. Ал ерік-жігері күшті адам әрқашан да көздеген мақсатына, үлкен жетістіктерге жете алады. Өзін-өзі иландыру адамның өзіне қажетті бір қасиеттерді қа- лыптасгыруда жаксы көмектеседі. Адам қатты ауырғанда көңілін басқа нэрсеге бұрып, басқа іспен айналысып кетсе ауырганын уакытша бол- сын үмытады. Сенека айткандай «ауыруды ойлай берсең ол ұлгая бе- реді». Н.Островский, И.Кант, Б.Паскаль т.б. белгілі тұлғалар өз ауыру- ларына көп көңіл бөлмей, тек өздерінің сүйікті шығармашылык істері- мен айнапысып, адамзат тарихында өшпес іздерін қалдырған. Өзін-өзі иландыруға караганда өзіне-өзі бұйырық беру өзіне сын түрғысынан қарауға бөгет жасамайды, керісінше, өзін жан-жакгы бағалауға ыкпал береді. Өзін-өзі қуптау. Көптеген жағдайларда адам өзінің өміріне сырттай көз салып жеткен жетістіктерін еске түсіргені жөн. Адамның өмірде қол жеткізген жетістіктері оның өз қабілеттерін бағапауға негіз болып, өз күшіне деген сенімін арттырады. Өзін-өзі кемсіте бермей, өз қабілетгеріне деген көзқарастарын өзгертіп, жақсы жақгарын асырып отыру адамды ынталандыра түседі. Адам таңертеңнен бастап өзіне ой- ша жағымды жатгығулар жасауына болады. Дейл Карнеги айтқандай «Дэл бүгін», «Дэл осы сэтген бастап» - деп адам өзіне жақсы мақсат- тарды қойып соны орындауы керек. Мысалы, «дэл бүгін мен өзімнің денсаулығыма көңіл бвлемін, дэл бүгін мен біреуге бір жақсылық жа- саймын, дәл бүгіннен бастап мен өзімді колга аламын, өзімді тәрбие- леймін», «бұл менің қолымнан келеді» деп өзіне уәде беріп сергтессе, ондай адамның іс-эрекеті оң нэтижесін күтгірмейді. Мектеп ісін реформалауда мұғалімнің жеке түлғасын жетілдіру сүрақгары эрқашан да көкейкесті мэселелердің бірі болған. Сондықган эрбір мұғалім кәсіби құзыреттілікті, іскерліктер мен дағдыларын да- мытуда өзін-өзі тэрбиелеу эдістеріне негізделулері тиіс. Неміс педа- гогы А.Дистервег «Өзін-өзі тәрбиёлеу мұгалімнің барлың өмірінің негізгі міндеті» - деген. Әр адам өзіне не қажетті екенін өзі ғана біпеді, ол өзіне өзі ғана жақсы көмек көрсете алады. Өзін-өзі тәрбиелеу үшін рефлекснялық күнделіктер бастап жа- зып, өздерінін бойындағы өзғерістерді бақылап, жан-жақты талдау жасап отыру өте пайдалы. Қазіргі кезде адамның өзімен-өзі жұмыс істеуіне көмектесетін Интернетте, гылыми-педагогикалык журналдар- да көптеген сауалнамалар, тесттер жеткілікті. Кэсіби өзін-өзі тэрбиелеудің ауқымы өте кен болғандықтан, мұ- ғалім қай іскерліктері жетілдіруді кажет ететінін айқындап алып, соны дамыту бағдарламасын жасай алуы маңызды. Мұғалімге қажетті негіз- гі іскерліктерін өзіндік жетілдіру ерекшеліктеріне тоқталып өтейік. М угалш нің танымдық (гностикалык) іскерліктерін өздігінен тярбиелеуи Бұл іскерлікті өздігінен тәрбиелеу үшін мұғалім өзінің окытатын пэні мен педагогикалык білімдерін жетілдіру мақсатында ой әрекеттерін дамытуға, қабылдау, есте сактау, зейін қоя білу, түсіну үр- дістерін жетілдіруге бағытталған арнайы психологиялық-педагоги- калық эдебиеттердегі эдістемелермен танысуы қажет. Әсіресе педаго- гикалык ситуацияларды түсініп, оларды талдап, сапыстырып жэне жалпылай алу дағдыларын дамыта алу өте манызды. Сонымен катар мұғалімнің танымдық іскерлігін дамытуда педагогикалық бақылағыш- тық қасиеті үлкен рөл аткарады. Мысалы, сабақ үстінде оқушылардың мінез-құлыкгарын бақылай отырып, мұғалім олардың танымдық бел- сенділіктерін, қызығушылықтарын жэне өзінің қаншалықты ынталан- дыра алатынын танып, оыту эдістемесінің қай қырларын дамыту қа- жетгілігін айқындайды. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|