Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| құіыреттіктерін қа-
лыптастыру деп белгіленіп отыр. Сондай-ак кұзыретгілікке бағыт- талған Жаппы орта білім беру стандартында орта біпім беру максаты - «білім алушылардың түйінді жэне пэндік құзыреттерін калыптастыру арқылы олардың танымдык қабілеттерін, алған білімдерін оқу және өмірлік жагдаяттарда шығармашылықпен пайдалана алуын, өзін-өзі дамыту мен өзіндік баскаруын қамтамасыз ету» ,-деп сипатталған. Онда әр білім саласы бойынша түйінді және пзндік қүіыреттерді кіріктіру арқылы күтілетін нэтижелерді аныктау қажеттігі» жэне «түйінді кұзырегтер эр білім саласының алатын орнына сэйкес пэна- ралық снпаттағы қабілеттер ретінде апдымен оку пэндері аркылы қа- лыптасып, дамитыны»,- атап өтіліп, туйінді кұзыреттерге: аңпарат- тық, коммуникативтік, проблемалардың шешімін табу құзырет- тері жатады делінген. 12.7. Түлганың коммуникативтік қүзыреттілігін қальіптас- тыру. Жобалау арқылы қарым-қатынас белсенділігін арттыруға бола- тыны сөзсіз. Бірақ жобалаудың мэнін тек қана коммуникативтік каты- настардан кұралады деп есептеу оның шеңберін тарылтып, оны оқу- шылардың әңгімелесе білу диалоғын ұйымдастыру немесе жазбаша ка- рым-қатынасын дамытумен шектейтін болады. Дэстүрлі оқытуда оқушылардын өз ойларын еркін білдіруге жағдай туғызылуы төмен деңгейде, олардың беретін жауаптары мен күтілетін жауаптарының мазмұны әдетте белгілі болып келеді. Оқушы сол өзінен күтілетін жауапқа ғана даярланады. Оның бір жагынан тиімділігі - окушының сөйлеу әрекетін құру жүйеленеді, белгілі бір нормаға жауап береді жэне оны бақылауға жэне бағалауға болатыны - болса, екінші жағы- нан, кемшілігі - оқушыға өз ойларын жеткізу мүмкіндігі шектеулі, еркін ойлау мен пікір біпдіруге жағдай туғызылмайды. Жасөспірімдердің бір-бірімен қарым-қатынасы осы жаста өзге- ре бастайды, олар үшін қарапайым катынас жеткіліксіз, өйткені ком- муникация арқылы оларда өздерін көрсетуге, дэлелдеуге қажеттік пайдаболады. Оқушылар білім берудің әрбір кезеңінде өз бетімен ауызша жэне жазбаша өз ойын біддіре білу дағдыларын меңгеруі қажет жэне әрбір білім беру үйымы оны міндетіне алуы тиіс. Бұл - коммуникативтік құзіреттілік деп аталады. Өзін өзі тексеруге араналган сұрактар: 1. Окыту сапасын диагностикалау дегенімізге талдау жасаңыз. 2. Бакылаудын түрлері, оқу жұмыстарын бақылау эдістері мен нәтижелігін багалау жұйесін ашып көрсетіціз. 290 3. Тесттік жэне рейтингтік бакылау, тестгердін типтеріне токталыныз. 4. Багалау үдерісін үйымдастыруға қойылатын талаптар. 5. Багалау үдерісіне оқушылардың қатысуы және өзара эрекеттестігі: бірін- бірі багалау, өзін-өзі багалау, бағалау пікірі. 13 тақы ры п. ОҚУШЫЛАРДЫҢ Т¥ТАС ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТЕГІТАНЫМДЫҚІС-ӘРЕКЕТІН БЕЛСЕНДІРУ 13.1 Белсенді таны м ды қ іс-эрекет үғымы. Білімді меңгеру ұзақ уақытты керек ететін күрделі үдеріс. Таным үдерісі турапы тео- риялық түсініктемені таным теориясы береді, онда бейнелеу тео- риясының алатын орны ерекше. Бұл теорияға сай объективті дүниені тану үдерісі адамның сана-сезіміндегі шындық қүбылыстар бейнесінің ерекше үрдісі болып табылады. Таным дегеніміз сыртқы кұбылыстардың адам санасында бейне- ленуі. Танымның мақсаты - жеке тұлганын санасындағы объективтік шындықтың бейнеленуі. Танымдық белсенділік - окушының іс-әре- кетіндегі, оқу-тэрбие үдерістерінде тұлғанын іс-эрекетінің сапасы. Г.И.Щукинаның анықтауынша оцушының танымдыц іс-әре- кетін белсендендіру - оқу мен оқытудың қалыптасып калған түрле- ріне деген инерцияны жеңуғе, мүғапім мен оқушының тиімді бірлескен танымдық іс-әрекетгеріне бағытталған үдеріс. Танымдык іс-әрекет - шэкірттің білімге деғен өте белсенді ақыл-ой эрекеті. Оқу, білім алу - адам жеке басының танымдық қызметінің ерекше түрі. Оки жүріп, білім негіздерін меңғере отырып, олар өздерін қоршаған дүниені таниды. Мектептің міндеті - окушыларға кұндылықтар жүйесін дары- тудың үдерісі кезінде танымдык іскерлікті окушынын талабына сай калыптастырып, олардың мектеп қабырғасында ғылыми танымнын әдістемелері туралы мағлұмат алуларына жағдай жасап, осы бағытта оку-тәрбие үрдістерін ұйымдастыру. Егер оқушылар жеке тұлғаның құндылық бағдарының мэнін маңыздылығын ұғынса, білсе, жеке тұл- ғаның құндылық бағдар үдерісінің ерекшеліктері мен заңдылықгарын, компоненттерінің маңыздылығын, жеке тұлғаның құндылык бағдарын меңгеруге қажетті іс-әрекеттердің маңыздылығын түсініп, соны мең- геруге қажетті білім негіздерін игерсе, онда танымдык іс-эрекеттің гиімділігінің артқаны. Бұл окушыларға өздерінің болашағы туралы, болашақ маман- дығы туралы, бастапқы мағлұматтар алып, өз мүмкіндігін пайдалана білуіне, білімнің пайдасы мен маңызын саналы түрде ұғынып, түсі- нуіне көмектеседі. Білімді меңгерудің басты көрсеткіштері оқушы- лардың алған білімдерін жалаң түрде қайталап айтып берулерімен анықталмайды, сол алған мазмұнына орай өз пікірлерін ортаға салып, 291 ойларын ашық білдіруді, жалпы өзініц көзқарасын анық батыл түрде білдіріп, өз бағасын беруі болып табылады. Мектеп іс-тәжірибесінде білімді формапьды түрде, яғни нем- кұрайлы меңгеру жиі кездеседі. Оқушы ғылыми фактіні біле тұра, оны саналы түрде түсініп, үгынбайды, ғылым окушы үшін бұл жағдайда жеке түлғалық мэнғе ие болмайды, жай кұбылыс ретінде калып қояды. Білім мен оны саналы түрде сезінудің арасындагы мұндай алшақтық білімнің маңыздылығын, яғни кұнын түсіреді, білімнің маңыздылыгы оның абстрактілі күйде болуының сапдарынын пайда болады. Оқушы білімді жай, уакытша қажетгілік деп санаса, онда білімнің маңыздылы- ғы төмендейді. Ал егер де оқу әрекетін басқа іс-эрекеттермен (шығар- машылык, болжамдық, танымдық қырым-катынас, багалау) байланыс- тырса, онда «білсем», «маған керек», «маған кажет» сиякты мотив- терге ұласатыны сөзсіз. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|