Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е



Pdf көрінісі
бет44/183
Дата25.07.2023
өлшемі5,12 Mb.
#104790
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   183
Байланысты:
педагогика-таубаева

Мугалім нің конструктивтік (кұрастыра білу) іскерліктерін
өздігінен тәрбиелеуі.
Мұғалімнің конструктивтік іскерлігін өздігінен 
тәрбиелеу үшін ол педагогикалык үрдістен күтілетін нәтижені бағам- 
дай алуы керек. Әр істі алдын ала болжай алу кез келген адамга беріле 
бермейтін қасиет, сондықтан өзін-өзі тэрбиелеу арқылы мұғалім осы 
ойлау ерекшеліктерін дамыту негізінде сабақтары мен сабақган тыс іс- 
шаралардың мазмұнын, оларды өткізудегі тиімді құралдар, эдіс-тэсіл- 
дерді дұрыс таңдай білетін болады. Педагогикалық іс-шарадан күтіле- 
тін соңғы нэтижеге жетудің тиімді жоспарын құрастыра алу мұғалім- 
нің конструктивтік іскерлігінің даму деңгейіне тэуелді. Бұп іскерлікті 
дамыту үшін өз ынтасы бойынша ашық сабақтар, ашык тәрбие сағат- 
тарын өткізіп көруге болады.
Мугалім нің коммуникативтік (қарым-қатынас) іскерлікте-
рін өздігінен т зрбиелеуі
Мұғалімнің қарым-катынасты орната апу 
іскерлігі ең маңызды іскерліктердің бірі. Бұл іскерлікті үздіксіз дамы- 
тып отыру қажет, онсыз педагогикалық үрдістің нәтижесі тиімді болуы 
екіталай. Коммуникативтік іскерлікті өздігінен дамытуда өткізген са- 
бағын немесе тэрбиелік іс-шараны видеотүсірілімін талдап көруге бо- 
лады. Өзіне сырт көзбен қарап отырып мұғалім өзінің сөйлеу мэнерін, 
65


дауысын, эмоционалдык көніл-күйін, кинесикасын толық бағалай алу- 
ға мүмкіндік ала апады. Не болмаса сабақ түсіндіру барысында дикто- 
фонды косып қойып, кейіннен өзі қайта тывдап көрген жағдайда да 
мұгалім өзінің көп кемшіліктерін аныктап алуына болады. Сонымен 
қатар тәжірибелі, шығармашыл ұстаздардың сабақтарына катысып, 
теледидардан дикторлардын, ораторлардың сөйлеу шеберліктерін үй- 
ренуге талпынулары арқылы да мұғалім өзінін коммуникативтік іскер- 
ліктерінін кем жактарын жетілдіре апады.
Мугалім нің хабарлау (информациялық) іскерліктерін вздігі-
нен тзрбиелеуй
Бар ақпаратты оқушыға жеткізудің түрлі тәсілдері бо- 
лады, бірақ мүғалімнің хабарлау іскерлігінің ерекшелігі - осы ақпарат- 
тарды хабарлауда әр сынып үшін ең тиімді әдістерді ұштастыра алуы.
. Мысалы, акпаратты жеткізудегі сөйлеу жылдамдығын, кейбір дыбыс- 
тардын анық айтылуын, дикциясын жақсартуды, сөздін эмоциялык 
эсерін дамытуды өздігінен үйрену үшін арнайы жаттығулар болады: 
дауыстап өлең оку, эн айту, жанылтпаштар айту, тыныс алу жаттығу- 
ларын жасап отыру қажет. Информациялык іскерлікті өздігінен тэр- 
биелеуде мұғалімнің мимика, жест, кинесика тэсілдерін дұрыс мең- 
геруі аудитория алдында сөйлеу өнерінде өте маңызды рөл аткаралы. 
Ец бастысы мұгалім оқытып тұрган сабагымен катар өз бойында кан- 
дай информациялык іскерлікті немесе нақты бір қасиетті дамытуды 
көздеп тұрганын үйлесімді ұштастыра білуін маңызды.
Мугалімнің үйымдастырушылық іскерліктерін вздігінен тэр-
биелеуі
Мұғалім өз іс-эрекеттерімен қатар оқушылардың да іс-әрекет- 
терін ұйымдастыратын тұлға. Мұғалімнің ұйымдастырушылық іскер- 
лігініц мэні - оқушыларға жасататын іс-әрекеттердін олар үшін қан- 
шалыкты мацызды екендігін түсіндіре алу, сол іс-эрекет түріне ынта- 
ландыра білу. Оқушыларды ынталандыра білу үшін мұғалімнің өзінін 
ынтасы жоғары болуы керек. Ынтаны оятудан кейін сол іс-эрекет маз- 
мұнын кызыкты етіп көрсете алу, күрделілгін бағалау, оқушылар үшін 
жақын арадағы даму аймағын аша білу маңызды. Сонымен қатар іс- 
эрекет нәтижесі бойынша кері байланыс жүргізу, барлық оқушыларды 
ортақ мақсатқа жұмылдыруға үйрену арнайы дайындықты қажет етеді. 
Бұл іскерлікті өздігінен дамыту үшін эріптестерінің өткізетін іс- 
шараларына қатысу, өткізуге көмектесу, тренинггер мен коучингтерге 
қатысу, оқушылардың арасында қызықгы ойындар мен жарыстар, көр- 
мелер, дебатгар ұйымдастыру жоспарлап, соларды өткізу арқылы мұ- 
ғалім ұйымдастырушылык іскеріліктерін дамыта алады.
5.3. 
Педагвгикалық рефлексия - өзін-взі тэрбиелеу негізи
Әр 
болашақ маманнын кәсіби дамуында оның өзіндік ой-толғаныстары, 
өмірлік мақсаттарын болжай алуы сияқты сапалар маңызды рвл ат- 
қарады. Адамның «Мен қандаймын?», «Мені басқалары калай қабыл- 
дайды?», «Мен өз қабілеттерімді толық аша алдым ба?» деген сұрақ- 
тарға жауап іздеуі рефлексиялық ұрдіс болып табылады. 
Рефлексия


(лат. сөзінен аударғанда гейехіо - өткенге сүйену, артқа көз жүгірту) -
толғану, өзін-өзі байкау, өзін-өзі тану, өзін-өзі бағалау. Сондыктан 
адамның өзін-өзі түсінуі, өзін басқапардың калай қабылдайтыны жай- 
лы өзін талдап бағалауы 
рефлексия
деп аталады.
Рефлексия - адамды, оның шеберліғін, ішкі қабілеттерін дамы- 
тудың маңызды шарттарының бірі. Рефлексияның мәні - адамның өзі- 
нің білімін, біліктілігін, қабілеттерін, карым-қатынас дағдыларын 
аныктап, бағалай алуы. Әр болашақ маманның саналы түрде өзінің 
кэсіби маңызды қасиеттерін, білім, біліктерін қорытындылауы рефлек- 
сия нэтижесінде ғана жүзеғе асады.
Осының бэрі бір күндік іс-әрекет емес, оған көп уақыт, үздіксіз 
жүйелі ізденіс қажет. Сондықтан қазіргі таңда эр маманнын кэсіби 
түрғыдан өзін-өзі тануында рефлексиялық мэдениеттің калыптасуы 
өзектене түсуде.
Рефлексиялық мэдениеті қалыптасқан маман өзінің тұлғалық 
жэне кәсіби қасиеттерін шығармашылықпен өзғерте алады. Рефлексия 
өзіндік сана, өзін-өзі үйымдастыру, өзін-өзі талдау, өзін-өзі багалау 
сияқгы кэсіби мэнді сапалармен сипатталады. Рефлексиялық дағдылар 
адамның өзіндік басқару қабілеттерін дамытуға, өз эрекеттерінің (та- 
нымдық, білімдік, қарым-катынастық) нэтижелі болуына, олардьщ өз 
жауапкершілігін арттыруға бағытталады.
Рефлексияның 
атқаратын 
қызметтері
төмендегідей 
жіктеледі:
- түлғаның эмоциялық көңіл-күй жағдайын рефлексиялауы;
- түлғаның оқу материалы мазмүнын рефлексиялауы;
- түлғаның коммуникативтік байланыстардың себеп-салдарын 
рефлексиялауы;
- түлғаның ұйымдастырушылық, басқарушылык қабілеттерін 
рефлексиялауы.
Уақыт тұрғысынан қарастырғанда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   183




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет