Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| Тэрбие үдерісінің диалектикасы.
Тэрбие үдерісі өзінің жараты- лысы жағынан диалектикалық болып келеді. Ол жеке түлғаның үздік- сіз дамуда, өзгерісте, козгалыста болуына байланысты. Тэрбие үдерісі- нің негізі өмірде кездесетін себептерге байланысты дамып, өзгеріп отырады, сондай-ақ ол баланың жас ерекшеліктеріне де байланысты дамуда, өзгерісте, өсуде болады. Тэрбие үдерісінің диалектикасы да- мудың ішкі және сырткы қайшылық зандылықтарына бағынады. Даму- дың ішкі қайшылығының бірі - жеке тұлғаның даму үдерісінде білуге қүмарлыгы мен білмейтін жүмбақ істердің аракатынасынан туындай- 167 ды. Ал сырткы карама-кайшылықтарды жеңу ісі де тәрбие үдерісінің козғаушы күші болып саналады. Оқуиіылардың жас және жеке басы ерекшеліктерінің ескеру негізіндегі тәрбиенің тұлгалық багыттылыгы. Педагогикалык кам- корлықтың ең жоғарғы мақсаты мен мэні бағдарлама, іс-шаралар, түрі мен әдіске қол жеткізу емес, баланың, жасөспірімнің, жас жігіттің озі болуы керек. Олардың даралыгын, өзіндік мінез-қүлықгарын, өз бойындағы касиеттерді сезінуін биік руханилыққа жетістіктерге дейін дамыту керек. Тэрбиенің екі жақты сипаты. Тәрбиеші тэрбиеленушіге дейінгі тікелей байланыс арқылы іске асырылатын эрекет. Тэрбиешінің ко- лында кері байланыс арқылы жинактапған хабар неғүрлым көп болса, тэрбиелік ыкпал соғүрлым максаттылыкпен іске асырылады. Бүл заң- дылык мүғаліммен окушының өзара әрекеттесуін жэне тэрбиенін нэти- желі болуын карастырады. Егер тәрбие үрдісіне катысушылардың өза- ра байланысы нәтижелі болмаса, тэрбие ісінің түтастығы да болмайды. Бүл заңдылыктың накты көрінісі оқушының сабак үстіндегі белсенді- лігімен тэрбие нэтижелерінің арасындағы байланыс аркылы көрініс та- бады: тэрбиелік кызмет неғүрлым каркынды, саналы түрде жүргізілсе, соғүрлым тэрбиенің сапасы жоғары болады. Ендеше, тэрбие үдерісінде мүғаліммен оқушының екіжақгы байланысты қызметін сипаттайтын өзара түракты эрекеттестікті жүзеге асыру тапап етіледі. Бүл үшін тәр- биешінін өз шэкіртін жақсы көруі жэне тэрбиеленушінің жеке басын жоғары адамгершілікпен бағалай білуі қажет. Тәрбиеге еріктічік және шыгармашылық көіқарас. Тәрбие үде- рісі ізгілікке септігін тигізеді. Тәрбиеленушілердің өзіндік ізгі еркі болмайынша, тэрбиенің негізгі идеяларын: даму идеясын (кедергілерді жеңе білу, өзін көтеру), ынтамактасу идеясын жүзеге асырудың үлгісі бола алмайды. Тәрбие үрдісі күштеумен жүргізілетін болса, онда ба- лада да, мүғалімде адамгершілік тәрбиесі күйрейді. Тэрбиеші баланың кызығушылыгына, ой-киялына, азаматтык борыш сезіміне, өз бетінше эрекет етуге тырысушылығына, шығармашылығына сүйенген жағдай- да ғана тэрбиеленушінің еркіндігі көрініс табады. Тәрбиенің ұжымдық багыттылыгы. Бұл зандылық эзірге мек- теп өмір сүріп отырған жағдайда өзінің мэнін жоғалтпайды. Мектептің жаңа үйымдастырушылық кұрылымы, оқу-тәрбие үрдісінің мақсаты мен мазмүны, оқушылар мен жүргізілетін жекелей, топтық, сонымен катар үжымдық іс-эрекетті сол калпында сактауды кажет етеді. Әрбір адам үжымда қолайлы жағдайға ие болу үшін және өзінің жеке кабілетін айналасындағыларға көрсете білу үшін аз болсын, көп болсын, өзінің күш-қуатын жүмсауға тырысады. Соңымен бірге, бүл жағдайға бару жұрттың бэрінің қолынан келе бермейді. Оған түрлі субъективті және объективті себептер кедергі болады. Кез келген адам өзінің бойындагы табиғи мүмкіндіктерін табысқа жету үшін пайдалана 168 бермейді, ұялшактыкты жеңе білмейді, ұжым мен кұндылык бағдар- дагы пікір кайшылыгына сын көзбен карай алмайды. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|