Темирова Ж. Ж., Мергенбаева А. Т., Жуманова Г. М., Оразалиева Э. А.,Оспан Б.І. «Экономика негіздері»

Фритредерстік - еркін сауда саясаты, ішкі рынокты шетелдік капитал мен қызметтерге ашу.

Қазақстан Республикасының алыс шетелге экспортқа шығарған тауарлары 5562 млн доллар құрады, бұл дегеніміз - 69,7 %, ал импорт - 2763,6 млн доллар (47,8 %).

Германияға экспорт - 5,9 %, Италияға - 11,1 %, Қытайға - 7,2 %, Түркияға 0,8 % құрады.

Қазақстан Республикасының тауарлар экспорты ТМД елдеріне 2413,7 млн доллар құрады, бұл - барлық сыртқы сауда айналымының 30,3 %-ы, импорт - 3023,8 млн доллар (52,2 %). Ресейге экспорт- 20,3%, Украинаға -5,6 % құрады. Осыған сәйкес Ресейден тауарлар импорты - 45,8 %, Украинадан - 2,4 % болды.

Ресей Федерациясына экспорт құрамында мыналар қомақты үлес алады: минералды отын - 45,4 %, астық өнімдері -16,5 %, органикалық емес химия өнімдері, асыл, сирек кездесетін металдар, радиоактивті элементтер бірлестігі -14,7 %.

ТМД елдерінен импорт құрамында машина, жабдықтар, көлік құралдары, приборлар мен аппараттар, отын-энергетикалық ресурстар, химия және металлургия өндірісінің өнімдері басым болып келеді. Машина, құрал-жабдықтар, приборлар, аппараттар үлесі импорт көлемінде -32 %, отын-энергетика ресурстары - 22 %, металлургия өнімдері - 15 %, химиялық тауарлар - 15 % құрады.

Сауда балансы айырмасы ТМД елдерімен теріс қалыптасты (2001 жылғы қаңтар-маусымда) - 22,8 млн доллар.

Халықаралық жұмыс күші миграциясы - жұмысқа қабілетті халықтың ұлттық шекарадан тыс жерлерге орналасуы.

Миграциялық айырма — шетелге кеткен адамдар (эмигранттар) саны мен шетелден осы елге келген (мигранттар) саны арасындағы айырма.

Миграцияның экономикалық себептері:

- кәсіби біліктілігі төмен жұмыс күшіне сұраныстың төмендеуі және ұсыныстың өсуі;

- дамушы елдерде кәсіби біліктілігі жоғары мамандарға сұраныстың өсуі;

- жалақыдағы мемлекетаралық айырмашылықтар. Халықаралық сауда және қаржы операцияларында әр түрлі ұлттық валюталар қолданылады.