331
сөздерімен шұбарласа көркем болады дегендіктен, екінші
өз тілдерінен пəн сөзіне лайық сөздер іздеуге ерініп, дайын
пəн сөздерді ала бергендіктен, түпкі ана тілі мен əдебиет тілі
бөлектеніп, өз сөздерін жат сөздер жұтып жіберу дəрежесіне
жеткен.
Қазақ жат сөзге əуестенбей, пəн сөздерін өз тілінен жа-
сауға тырысты. Əдебиет тілі ауылдағы қазақтың хат біле-
тін, білмейтін қайсысына да болса түсінікті болуын көздеді.
Тілі арасына жік түсіп, айырылмас үшін шетел сөздерін
амалсыз болған жерде ғана алатын тəртіпті қолданды».
Сөйтіп бүкіл ұлттың мəдениетінің қаулап қанат жаюына
ықпал жасаған шаралардың 20-30-жылдарда тіптен белең
алғанын айту лазым. Неге десеңіз, сауат ашудың жарқын бір
беттері осы кезеңге орайлас келеді. Оны біз сол кездегі зи-
ялы қауымның оқулықтарынан, сөздіктерінен, еңбектерінен
көреміз. Олар ғылымның əр саласында заман талабына сай
өз мамандары жоқ кезде əрі ақын, əрі жазушы, əрі аударма-
шы, əрі сыншы болуға тура келді.
Сонымен бірге қазақ оқығандары ғылымның əр сала-
сынан да ана тілінен оқулықтар мен оқу құралдарын жаза
бастады. Оған дəлел М. Дулатов (1885-1935) – ақын, жа-
зушы, драмашы, көсемсөзші, педагог, қоғам қайраткері.
Орыс-қазақ училищесін, педагогикалық курстарды бітіріп,
ауыл мұғалімі болып істеп жүріп, өздігімен білім алумен
айналысқан. Соның нəтижесінде əдебиет, мəдениет, тарих
жəне этнография, тіл білімі, математика жөніндегі 2 мыңнан
астам мақалалар мен еңбектердің авторы. Солардың ішінде
М. Дулатұлының «Есеп құралы» атты 2 бөлімнен тұратын
оқулығы 1914 жылы басылып шықты. 1914 жыл мен 1928
жылдар аралығында оқулық өңделіп, толықтырылып басы-
лып отырды. М. Дулатұлының осы оқулығында:
көбейту,
Достарыңызбен бөлісу: