Гехнологиялык есепті шешу мысалдары
1-мысал
Дайындаманы «тактайша» тетігінің мысалында таңдауды қарас- тырамыз (7.59-сурет). Жұмыс процесінде тетік шамалы статикалык жүктемелерге үшырайды. Тетік материалы - болат 45, өндіріс типі - сериялық. Алғашқы дайындаманың түрін таңдау қажет.
Тетік сызбасын алғашқы дайындаманы таңдау кезінде пайдала- нылатын негізгі белгілер бойынша талдап (7.15 жэне 7.16-кестелерді қараңыз), мынаны иеленеміз:
тетік беттерінің пішіні - қарапайым, жазық;
дайындама материалының технологиялық қасиеттері (болат 45): қүю қасиеттері қанағаттанарлықсыз; илемділігі, пісірілгіштігі қанағаттанарлық; кесумен өңделушілік бірлікке қабылданған (басқа болаттың өңделушілігімен салыстырғанда);
өндіріс типі - сериялық;
тетік габариттері - шағын.
Тетікті жасауга ерекше талаптар жоқ болатындықтан, тетіктер партиясы орташа, габариттері шағын, беттерінің пішіні жазық, алғашқы дайындама ретінде өлшемі 85x26x180 мм жолақты илемді таңдау мақсатқа сәйкес болады.
2-мысал
Тетік - рычаг (7.60-сурет). Пайдалану процесінде таңбалары ауыстырылатын июші жүктемелерге ұшырайды. Материалы - болат 45Л. Өндіріс типі - ірі сериялык. Алғашқы дайындаманың түрін тандау керек.
Тетік нобайын (7.60-суретті караңыз) алғашқы дайындаманың гүрін таңдаудың негізгі белгілері бойынша талдаймыз (7.15 жэне 7.16-кестелер): •»- "
тетік беттерінің пішіні - күрделі (еңісі бар рычагпен қосылған скі дөңесше);
дайындама материалының технологиялық қасиеттері (болат 45 )І) қанағаттанарлық; қүйма болат;
өндіріс типі - ірі сериялық;
тетік габаритгері - шағын.
Талдау нэтижесінде дайындаманың алғашқы түрі ретінде қүйманы тандау мақсатқа сэйкес болады деп санаймыз, өйткені ма іериалы - қүйма болат, ал тетіктер партиясы үлкен.
3-мысал
«Жұдырықша» тетігі (7.61-сурет) басқарушы жүйенің элементі болып табылады. Материалы - болат 20Х. Өндіріс типі - сериялық. Дайындама түрін таңдау керек.
7.61-сурет - «Жұдырықша» тетігінің нобайы
Алгашкы дайындама түрін (7.15 жэне 7.16-кестелер) таңдаудың негізгі белгілері бойынша тетіктің нобайын (7.61-суретті қараңыз) талдаймыз:
тетік беттерінің пішіні күрделі;
диаметрлік өлшемдерінің биіктігі шагын;
дайындама материалының технологиялық қасиеттері (болат 20Х): кұйма қанагаттанарлықсыз (қоспаланган болат); илемділігі, пісірілгіштігі, өңделушілігі қанагаттанарлық;
тетіктің жауапкершілігі - жогары (басқарушы жүйенің элементі);
ендіріс типі - сериялық;
тетік габаритгері - шағын.
Жүргізілген талдаудан шыгатыны: материалды үнемдеу жэне сериялық өндіріс жағдайларында өңдеу кезінде үнемділікті арттыру мақсатында дайындаманың алғашқы түрі ретінде согылманы таңдауға болады.
Тетіктерді жасау үшін илемнен жасалған дайындамалар пайдала- нылады. 7.17-7.21-кестелерде өнеркәсіппен шығарылатын илемнен жасалған дайындамалардың сипаттгмалары келтірілген.
Диаметрлері, мм
|
Шекті ауытқу, мм, илемдеу дәлдігі кезінде
|
жогары
|
жогарылатылган
|
кэдімгі
|
+
|
-
|
+
|
-
|
+
|
-
|
5; 5,5; 6; 6,3; 6,5; 7-9
|
0,1
|
0.2
|
0.1
|
0,5
|
0.3
|
0,5
|
10-19
|
0.1
|
0.3
|
0.1
|
0.5
|
0.3
|
0.5
|
20-25
|
0.1
|
0.4
|
0.2
|
0,5
|
0.4
|
0.5
|
26-28
|
0,1
|
0.4
|
0,2
|
0.7
|
0.3
|
0,7
|
29-48
|
0,1
|
0,5
|
0,2
|
0.7
|
0,4
|
0,7
|
50; 52; 53-56; 58
|
0,1
|
0.7
|
0,2
|
1,0
|
0,4
|
1,0
|
60; 62; 63; 65; 67; 68; 70; 72; 75; 78
|
0,1
|
0,9
|
0.3
|
1.1
|
0.5
|
1,1
|
80; 82; 85; 87; 90; 92; 95; 97
|
0,3
|
1,1
|
0.3
|
1.3
|
0,5
|
1,3
|
100; 105; 110;115
|
-
|
-
|
0,4
|
1.7
|
0.6
|
1.7
|
120; 125; 130; 135; 140; 145; 150; 155
|
-
|
-
|
0.6
|
2.0
|
0,8
|
2,0
|
160; 165; 170; 175; 180; 185; 190; 195; 200
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0.9
|
2.5
|
210; 220; 230; 240; 250
|
-
|
-
|
-
|
-
|
1,2
|
3,0
|
210; 220; 230; 240; 250
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2.0
|
4,0
|
260; 270
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2,0
|
4.0
|
7.18-кесте - МЕСТ 2591 бойынша ыстықтай илемделген квадрат болат илем, сортамент
Квадрат қабыргалары, мм
|
Шекті ауытку. мм, илемдеу дэлдігі кезінде
|
жогарылатылган
|
кэдімгі
|
+
|
-
|
+
|
-
|
6-19
|
0,1
|
0.5
|
0,3
|
0.5
|
20-25
|
0,2
|
0,5
|
0.4
|
0,5
|
26-30;32
|
0,2
|
0.7
|
0,3
|
0.7
|
34 -36; 38; 40; 42
|
0.2
|
0.7
|
0.4
|
0.7
|
45; 46; 48; 50; 52; 55; 58
|
0.2
|
1.0
|
0.4
|
1.0
|
60; 63; 65; 70; 75
|
0,3
|
1.1
|
0,5
|
1.1
|
80; 85; 90; 43; 95
|
0,3
|
1,3
|
0,5
|
1,3
|
100; 105;110;115
|
0,4
|
1,7
|
0.6
|
. .1,7 . .. ..
|
120; 125; 130; 135; 140; 145; 150
|
0,6
|
2,0
|
0.8
|
2,0
|
160; 170; 180; 190,200
|
|
|
0,9
|
2,5
|
7.19-кесте - МЕСТ 2879 бойынша ыстықтай илемделген алты қырлы болат илем, сортамент 'ТГІ
Ішіне сызылган дөқгелек диаметрі, мм
|
Шекті ауытку, мм, илемдеу дэлдігі кезінде
|
жоғарылатылган
|
кэдімгі
|
+
|
-
|
+
|
-
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
8; 9
|
0,1
|
0.3
|
0.3
|
0.5
|
10-19 (через 1 мм)
|
0.2
|
0.3
|
0.3
|
0,5
|
20-22; 24; 25
|
0.2
|
0.4
|
0.4
|
0.5
|
26; 2Й; 30; 32; 34; 36; 38; 40; 42; 47; 48
|
0.2
|
0,6
|
0.4
|
0,7
|
50; 52;55
|
0.2
|
0.9
|
0.4
|
1.0
|
60; 63; 65; 70; 75
|
0.3
|
1.0
|
0.5
|
1.1
|
80; 85; 90; 95
|
0,4
|
1,2
|
0.5
|
1.3
|
100
|
0.5
|
1,5
|
0.6
|
1.7
|
7.20 кесте МЕСТ 103 бойынша ыстықтай илемделген болат жолақ
Жолақ өлшемі, мм
|
Шекті ауытқу, мм, илемдеу дэлдігі кезінде
|
жогарылатыл ган
|
номинал
|
+
|
+
|
-
|
Жолақ ені
|
11 -ден 60-ка дейін
|
0,3
|
0,9
|
0,5
|
1,0
|
63; 65
|
0,3
|
1,1
|
0,5
|
1,3
|
70; 75
|
0,3
|
1,3
|
0,5
|
1,4
|
80;85
|
0,5
|
1,4
|
0,7
|
1,6
|
90; 95
|
0,6
|
1,8
|
0,9
|
1,8
|
100; 105
|
0,7
|
2,0
|
1,0
|
2,0
|
110
|
0,8
|
2,2
|
1,0
|
2,2
|
120; 125
|
0,9
|
2,4
|
1,1
|
2,4
|
130-дан жогары (қоса алганда) 150-ге дейін
|
1,0
|
2,5
|
1,2
|
2,8
|
150-дан жогары (қоса алганда) 180
|
1,2
|
2,8
|
1,4
|
3,2
|
180-дан жогары (қоса алганда) 200
|
1,4
|
.
|
1,7
|
4,0
|
Жолақ калынлыгы
|
4-тен жогары (қоса алганда) 6-га дейін
|
0,2
|
0,3
|
0,2
|
0,5
|
6-дан жогары (қоса алганда) 16
|
0,2
|
0,4
|
0,2
|
0,5
|
16-дан жогары (қоса алганда) 25
|
0,2
|
0,6
|
0,2
|
0,8
|
25-дан жогары (қоса алганда) 32
|
0,2
|
0,7
|
0,2
|
1,2
|
36;40
|
0,2
|
1,0
|
0,2
|
1,6
|
45;50
|
0,2
|
1,5
|
0,3
|
2,0
|
50-ден жогары 60-га дейін
|
0,2
|
1,8
|
0,3
|
2,4
|
7.21-кесте - Илемнен жасалған дайындамалардың қолданылу салалары
Илем
|
МЕСТ
|
Қолданылу саласы
|
1
|
2
|
3
|
Тауарлык дайындамалар (жаншылган, квадрат кес- пелтектер)
|
|
Ірі біліктерді, рычагтарды, тартымдарды және т.б. согуга жэне қалыптауга арналган дайындамалар
|
Жалпы тагайындалган
сұрыптык пішіндер:
доңгелск
квадрат
алты кырлы
жолақты
|
2590
|
Диаметрлерінің айырымы шагын тегіс және сатылы біліктерді; диаметрі 50 мм дейінгі стакандарды, диаметрі 25 мм дейінгі төлкелерді, рычагтарды, сыналарды, ернемектерді жасау
|
Жалпы тагайындалган илемнің фасондық пішіндері: бұрыштық болат: тең сөрелі тең сөрелі емес екі таврлы арқалықтар швеллерлер
|
8509
8510
8239
8240
|
Металл конструкцияларды жасау (рамалар, тақталар, тұгырыктар, кронштейндер)
|
7.21-кестенің жалгасы
1
|
2
|
3
|
Салалық және арнайы тагайындалган илемнін фасондық пішіндері
|
-
|
Вагон жасау, автомобиль өнеркәсібі, трактор жасау, ауыл шаруашылыгы машиналарын жасау, энергети- калық машина жасау, электр-техникалық өнеркәсіп
|
Жіксіз ыстықгай илемдел- ген болат құбыры илемі, суықтай тартылган, суықтай илемделген
|
8732,
8734
|
Цилиндрлер, төлкелер, гильзалар, айналдырықтар, стакандар, барабандар, аунакшалар, қуыс денелі біліктер жасау
|
Иілген пішіндер:
II тэрізді тең бүйірлі емес С тәрізді астау тэрізді
|
8278
8281
8283
|
Тіректерді, кронштейндерді, консольдерді, каттьшық кабьфгаларын жасау
|
Ыстықтай баспапанган күрделі түрдегі пішіндер (қуыс денелі, жартылай тұйықталган)
|
-
|
Қапсьфмаларды, багыттаушыларды, қысқьпптарды жасау
|
Периодтық илемдеу пішіндері
|
-
|
Тетіктерді илем пішініне сәйкес жасау
|
Бойлық илемдеу пішіндері
|
8319,
8319.13
|
Автомобильдердің алдыңгы осьтерінің арқалықтарын, күректерді, осьтерді жасау
|
Көлденең-бұрандалы илемдеу пішіндері
|
8320.0,
8320.13
|
Электр козгалтқьпптар біліктерін, қозгалтқьпптарды, машиналар айналдырықтарын, рычагтар осьтерін жасау
|
Көлденен-сыналы илемдеу пішіндері
|
-
|
Автомобильдің берлістер корабы біліктерін, білікше- лерді жэне ірі сериялық жэне жаппай өндірістегі айналу денелері типті басқа тетіктерді жасау
|
Көлденең илемдеу пішіндері
|
7524
|
Домалау мойынтіректеріне, пішінделген кұбыр тетік- теріне (төлкелер) арналган шариктерді жасау
|
Күрделі конструкциялы аралас тетіктер үшін дайындамаларды пісіруді пайдалану арқылы алады. 7.22-7.24-кестелерде кейбір болат- тың пісірілгіштігі туралы мәліметтер, пісірме конструкцңялардың типтері жэне жалпы сипаттамалары келтірілген.
7.22-кесте - Кейбір болаттың пісірілгіштігі
Пісірілгіштігі
|
Болат
|
Пісіру технологиясының ерекшелігі
|
Жақсы
|
СтЗ; 10; 15НМ; 12ХІ8Н9Т
|
Дәстүрлі технология
|
Қан агаттан ар л ы қ
|
БСт5; 30; 35; 15ХСНД; 12Х14А
|
Алдын ала қыздыру жэне кейінгі термиялық өңдеу
|
ІІІсктелген
|
Стб; БСтб; 40; 50; 30ХГСА; 5ХНМ
|
Термиялық өңдеу жэне пісірудің алдында қыздьфу. Пісіруден кейін термиялық өңдеу
|
1 Іашар
|
60Г; 50ХГА; 85; У8; УІОА; Р18; Х12; ЗХ2В8Ф
|
Пісірудің алдында термиялық өңдеу. Пісіру проңесінде қыздыру. Пісіруден кейін термия- льпс өндеу
|
кесте - Машина жасауда қолданылатын пісірме конструкциялардың негізгі типтерінің ерекшеліктері
Конструкциялар атауы
|
Басым талаптар
|
Қолданылатын пісіру тәсілдері
|
Құрама элементтер типтері
|
Аркалыктар жэне баганалар
|
Көлденең иілісі немесе қысылуы бойынша беріктік
|
Флюс астында
автоматтық
пісіру
|
Қаңьштырлы
|
Қабықшалы (ыдыстар құбырлар, резервуарлар, газгольдерлер)
|
Артық қысым
кезіндегі
герметикалылық
|
Флюс астында түйістіріп авто- маттық пісіру
|
Қаңылтьфлы төсемдер немесе секциялар
|
Корпустық тасымалдай- тын конструкциялар (ке- мелер вагондар корпус- тары, авто-мобильдер шанақтары)
|
Беріктік және қаттылық
|
Автоматтық доғалы жэне түйіспелік
|
Иілген қаңьштырлы
|
Машиналар мен аспаптар тетіктері
|
Бұиым конструк-
циясымен
анықталады
|
Шектеулер жоқ
|
Шектеулер жоқ. Ондаган миллиметр үлесінен жүздеген миллиметрге дейінгі қалыңдық диапазоны
|
кесте - Аралас дайындамалардың жалпы сипаттамалары
Дайын-
дамалар
тобы
|
Бұйым сипаттамалары
|
Құрама элементтерді жасау тәсілдері
|
Қолданылу
облысы
|
Тиімділік
сипаттамалары
|
Пісірме-
қүйма
|
Дайындаманың үлкен габариттері.
Қалыңдыгы 30 мм артык емес қабыргалардың аз қималы қабырғалармен үйлесімдерінің бар бо- луы. Қалыңдыгы 30 мм дейінгі тұрақты қималы қабырғалардың айны- малы қималы фасондық пішіндермен үйлесімде- рінің бар болуы
|
Машиналық қалыптау кезін- де құмды қа- лыптарга құю. Кокильге құю. Қысыммен құю. Илемді кесу
|
Баспақтар, илем- дік орнақгар, станоктар тұғыр- лары; редуктор- лар корпустары; тепловоз қоз- ғал тқьпнтарын ың картерлері; қалың қабьфгалы ыдыстар: жыл- жьгмалы құрам тетіктері
|
Механикалық өңдеу көлемінің қысқаруы. Өзіндік құнның 10- 25%-ға төмендеу мүмкіндігі
|
Қалып-
тық-
пісірме
|
Құйма және қалыптал- ган дайындамаларды айырбастау. Дайындама- ның үлкен габариттері. Қысыммен өңдеу арқы- лы алынған жеке эле- менттерден дайындама- лар жасау
|
Қаңылтырлы қалыптау. Илемді кесу. Еркін согу. ЬІстық көлемді қалыптау
|
Рамалар: қабықтар; тогындар; ыдыстар: ірі біліктер
|
Өнімділіктің ұлгаюы. Материал сыйымдылыгының азаюы. Күрделі дайындамаларды жасау мүмкіндігі. Өзіндік құнның төмендеуі
|
Пісірме-
согылма-
құйма
|
Даиындаманың үлкен габариттері. Әр түрлі қасиеттері бар материалдарды пайдалану
|
Қысыммен құюдың жэне өңдеудің қажетгі тэсілдері. Илемді кесу
|
Турбиналар біліктері мен дискілері; рамалар; ірі тісті доңгалақтар
|
Дайындама масса- сыньщ 30 %-га дейін азаюы. Құрама эле- менттерді жасау тех- нологиясын ықшам- дау. Өндірістік-тех- нологиялық цикл ұзақтыгының қысқа- руы (өндірісті дайын- дау ұзақтыгының қысқаруы)
|
Достарыңызбен бөлісу: |
