Алгашқы дайындаманы таңдау ережелері Оларға тетіктің берілген сызбасы үшін дайындама түрін тавдауга байланысты болатын басты факторлар келесі болып табылады:
тетіктің конструкциялық пішіндері;
тетік материалы;
тетіктің өлшемдері жэне массасы;
тетіктерді уақыт бірлігіне шығару көлемі (тетіктер партиясы- ның көлемі);
дайындама алуға арналған жартылай дайын өнімнің қүны;
тавдалған тэсілмен алынатын дайындаманыңТ&індік құны;
материалдың шығыны жэне дайындаманы тетікке айналдыру- дың өзіндік құны.
Дайындама алуға жұмсалатын шығындардан жэне осы дайында- мадан алынған тетікті жасауға жұмсалған шығындардан құралатын өзіндік құн дайындама түрін тавдау критерийі болып табылады. Сондықтан тетікті жартылай дайын өнімдерден жасау аса үнемді болып табылады. Алгашқы дайындамалар (жартылай дайын өнімдер) ретінде мыналарды қолданылады:
қара жэне түсті металдар илемдерінің алуан түрлері;
болат кесектер;
шойын жэне алюминий кесектері;
ұнтақты металл материалдары;
илемді материалдардың эр түрлері (пластмассалар) және т.б.
7.58-сурет - Дайындамаларды алу әдістері
Егер жартылай дайын өнімді таңдап алуга болмаса, онда бірден дайын тетікке айналдыруга болады, онда жартылай дайын өнімнен алдымен дайындаманы алады, эрі қарай өте аз еңбек етіп және материал жұмсап, тетікке айналдыру үшін, оны алу тәсілін таңдайды. Дайындамаларды алудың негізгі әдістері 7.58-суретте көрсетіл- ген. Жалпы жагдайда тетік материалының қасиеттерін есепке алып, жаппай жэне ірі сериялы өндірістер жагдайларында дайындамалар ретінде құймаларды немесе согылмаларды қолданады, оларды алу үшін өндіріске жұмсалатын шыгындарды ұлгайтатын модельдер мен қалыптарды алдын ала жасау талап етіледі; сериялық жэне дара өндіріс жагдайларында согылмалар, сұрыптық илем немесе пісіру тетіктері талап етіледі (7.15-кесте).
кесте - Тетіктердің негізгі сипаттамалары
Бел-
гісі
Мүмкін мәндері
Дайындама- лардың басым түрлері
Түсіндірме
Тетік
пішіні
Қарапайым
И, ҮМ
Қарапайым пішінді тетік цилиндрлік жэ- не жазық беттермен шектелген, күрделі беттік қуыстары жоқ, қандай да бір ось бойымен багдарланган. Мысал: орташа габаритті сатылы білік
Тетік пішіні
Күрделі
Қ, ПА, ҚӨ
Күрделі пішінді тетік басқалардан басқа фасондық беттермен шектелген, аукым- ды ішкі қуыстары бар, соның ішінде тұйық. Мысал: редуктор қақпагы, блок- картер
Тетік материалынын технологиялык қасиеттері
Сұйық аққыпггық: қанагаттанарлық қан агаттан ар л ықсыз
Ө(Қ)
Материал маркасында жақсартылган кұю қасиеттерінің бар болуы (мысалы, 45Л болат) қүйманы дайындаманың басым түрі етеді. Шойыннан жасалган дайында- малар тек қана құюмен алынуы мүмкін
Дайьгадау қасиеттері аса кең түсіндірілуі мүмкін - талдау кезінде: «құю қасиетте- рі», «илемді қасиеттер» ұгымдарын паи- далану мүмкін болады. Багалар шкаласы аса дифференңиалданган болуы мүмкін
«Материалдың тыгыздыгы» жэне «құры- лымның багдарлангандыгы» тетік мате- риалына ерекше талаптар қояды. Қажет болганда материалга қойылатын көптеген ерекше талаптар кеңейтілуі мүмкін
Жогары
ҚӨ, И, ҮМ
Өндіріс
типі
Дара
и
Өндіріс сериялылыгы өскенде дайында- малардың дайындаудың базалық әдістері елеулі шыгындарды талап ететін түрлері экономикалық мақсатқа сәйкес болады
Сериялық
И, ҚӨ, ПА, Қ
Жаппай
Қ ҚӨ, ҮМ, ПА
Ескерту. И - илем; ¥М - ұнтақты металлургия эдістерімен алынган; Қ - құйма; ПА - пісірме немесе аралас; ҚӨ - қысыммен ондеумен альгаган; 0 - қоспаганда.
кесте - Дайындама түрін таңдау ережелері
Технологиялық
белгісі
Таңдау ережесі
Тетік пішіні
Егер тетік пішіні күрделі болса, онда дайындаманың таңдалган түрі дайын тетіктің пішініне жэне өлшемдеріне максимум жақындықты қамтамасыз етуі тиіс
Тетік материалының
технологиялық
қасиеттері
Басым қасиеті дайындаманың түрін анықтайды. Қасиеттердің тең магыналылыгы кезінде аса үнемді түрі басым болады
Тетік материалының меншікті құны
Меншікті құн негұрлым жогары болса, соғұрлым максимум пішініне жэне дайын тетіктің өлшеміне жақындататын дайындама түрі қолайлы
Өндіріс типі
Шыгару көлемі негұрлым көп болса, дайындаманың оны дайын тетікке максимум жақындататын түрі таңдау экономикалық расталган болып табыпады