2-сурет. Екі «амперметрмен» қосу схемасы «Амперметр», өзіңіз білетіндей, ашық тізбекте және шам шамының алдында және одан кейін «электр мөлшерінің» бірдей мәнін көрсетеді. Анау. «Амперметр» ешқандай жағдайда электр энергиясының бір бөлігі шаммен жұтып, жылу және жарық сәулеленуіне жұмсалатынын көрсетпейді. Сонымен қатар, шамға түсетін электр энергиясының мөлшері одан шығатын электр мөлшерінен көп екені анық. Бірақ «амперметр» мұны көрсетпейді. Осыдан эмпирикалық негізделген қорытынды шығады: «амперметр» «тоқтың күшін» («электр энергиясының мөлшерін») емес, басқа нәрсені өлшейді. Электрондық теорияда мұны электрондар «жүктемеден жай ғана өтеді, қаншасы кірді, қаншасы шықты» деп түсіндіруге болады. Бұл жағдайда шамның жануы қандай энергияға байланысты екені белгісіз.
Канондық физика «амперметр парадоксының» сенімді, эмпирикалық негізделген түсіндірмесін ұсынбайды, оны мүмкіндігінше жабуға тырысады. Сондықтан Георг Ом гипотезасы өзекті болып қала береді: тізбектің барлық нүктелеріндегі магниттік электрометр («амперметр») тізбектің соңына жеткен электр қуатының мөлшерін өлшейді.
Екінші гипотеза да бар: «амперметр» тізбек арқылы өтетін электр ағынының жылдамдығын өлшейді және ол тізбекті тізбектің барлық нүктелерінде бірдей.
Қорытынды
Қазіргі уақытта «амперметр» шын мәнінде нені өлшейтінін түсіндіретін екі гипотеза бар, яғни тізбекте тізбектей қосылған гальванометр:
1) Тізбектің барлық нүктелеріндегі «Амперметр» тізбектің соңына жеткен электр қуатын өлшейді.
2) «Амперметр» тізбек арқылы өтетін электр тогының жылдамдығын өлшейді. Тізбекті тізбектің барлық нүктелерінде электр тогының өту жылдамдығы бірдей. Сондықтан тізбектің барлық нүктелеріндегі амперметрдің көрсеткіштері бірдей.
Дереккөздер: Эрстед Г. Магниттік стрелкадағы электрлік қақтығыстың әрекетіне қатысты эксперименттер (1989)
Ильясов Ф. Н. «Амперметр» мен «вольтметр» нені өлшейді? (2021)
Франклин В. Электр тогы бойынша бақылаулар мен тәжірибелер (1956)