Тобы: 1701-20 Сөзжасам және уәждеме
кітап-кітапхана,кітапханашы,кітапқұмар
жүктеу/скачать 144,37 Kb.
|
| кітап-кітапхана,кітапханашы,кітапқұмар т.б
Семантикалық уәжділік -Бір атаудың екінші бір зат атауымен салыстырғандағы шарттылық байланысы арқылы түсіндіріледі.С.у типі мынадай заңдар арқылы жүзеге асады: 1.қарама-қарсылық заңы:кел-кет,жақ-жау,бас-башай т.б 2.ат ауысу заңы-ұқсастығы,жақындығына байланысты:ен-ін,үңгі-үңгір,жабы-жаман,ұйы-ұйым,ұйыс,ұйық т.б Уәжділіктің түрлері Тура Ауыспалы Болмыстағы заттар мен құбылыстардың ерекше бір белгісінің атау мағынасында нақтылы көрініс табуы. Болмыстағы заттар мен құбылыстардың ерекше белгісінің абастрактілі ойлаудың нәтижесінде сәулеленіп,ұқсастық негізінде атау мағынасында көрініс табуы. Атау мағынасындағы сипатына қарай Сөздердің уәжделу деңгейіне қарай Толық уәжділік Жартылай уәжділік -Атауды уәждеуші негіздің мағыналары өз жұбын бұзбай,толықтай сақтап тұрады.Т.у туынды сөздерге қатысты болып,оны туғызушы тұлғалардың уәжі негізінде құралады.Мыс: топырақ құнарлылығы,мал тұқымы т.б -Ішкі форма мен лексикалық мағына арасында ортақтықтың,жалпы қасиет пен белгінің болуы немесе заттың денотаттық қасиетінің таңбада жартылай ашылуы.Мыс: «ата тілі» дегенде «ата» сөзі өзінің толық мағынасы арқылы айқындалып тұрған жоқ.Тілдің атасы емес,жалпы ең көне,ескі деген ерекше мағынасы арқылы жаңа атау жасауға негіз болып тұр. Уәжділіктің жүйелі-жүйесіздігіне қарай Жүйелі Жүйесіз -Табиғаты уәжділіктің ішкі болмысынан келіп шығады: кез келген атауды уәжді деп есептейтін болсақ,оның жүйесін анықтауға болар еді.Айталық, бауырлас,бауырласу,бауырластық,бауырластар зиарты сияқты сөздердегі ортақ мағыналардың болуы олардың жүйелілігін анықтайды. -Атаудың қабылданған таңбасы арқылы көрініс табатын ішкі мағыналық құрылымы мен заттық болмыс арасындағы ішкі мазмұндық,мәндік байланыстың болмауы немесе сақталмауы.Бұларға өзге тілден енген шетелдік сөздерді жатқызымыз. Уәжділіктің анық-анық еместігіне қарай Абсолюттік уәжділік Абсолюттік емес уәжділік Атау өзінің негізгі мағынасын толық сақтап, туынды мағынаны тура мағынасы арқылы айқындайды Атауды туғызушы тұлғалар өзінің негізгі мағынасын толық сақтамайды,жаңадан жасалған екіншілік мағына ауыспалы мағынаның негізінде пайда болады Пайдаланылған әдебиеттер:
жүктеу/скачать 144,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|