b)
энергия тасымалдайды /«валюта» энергия / энергию түзеді /;
әмбебап энергетикалық молекула / аралық энергия /;
негізгі энергии көзі;
гидролиз нәтижесінде фосфатты бөлуге болады
ATФ → AДФ + Ф гидролиз немесе ATФ + H2O → AДФ + Ф ;
энергияны бөлу немесе энергиямен қамтамасыз ету 30 кДж (моль-1);
(бөлінген энергия) метаболизмде / сәйкес реакция аталса немесе сипатталса:
Бұлшықеттің жиырылуы
Белсенді тасымал
Фосфорлану
Гликолиз
Ақуызбен байланысу
Тыныс алу \ фотосинтез
7. АДФ фосфатпен қосылып АТФ түзеді (тыныс алу \ фотсинтез);
1
1
10
a) 85-87%
1
b)
1
1 эмбрион гемоглобині ересек ағзаның
1
гемоглобиніне қарағанда оттегімен жоғары
қанығады;
2 (эмбрион Hb) оттегімен төменгі парциалды
қысымда қаныға алады;
3 ұрықжолдастағы оттегінің парциалды қысымы
төмен болады;
4 ұрықжолдастағы оттегінің парциалды қысымының
төмендеуі кезінде ересек ағзаның оксигемоглобині
диссоцияцияға ұшырайды;
11
Диффузия – су молекулаларының жоғары концентрациядан төменгі концентрацияға өтуі.
Жасуша мембранасы арқылы бағытталған қозғалыс градиент арқылы екі жақтың теңесуі.
Диффузия жылдамдығына бірнеше факторлар әсер етеді:
Температура (ерітіндідегі бөлшектердің кинетикалық энергиясына)
Молекулалық өлшемі (сұйықтықта ірі бөлшектер қарсы қозғалады)
Градиент қарқындылығы
(жоғары градиент концентрациясында диффузии жылдамдығы жоғары болады)
1
1
12
а) кристалар
1
a)
Митохондрияның ішкі кеңістігін толтыратын құрамында рибосома мен ДНҚ жіпшелері болатын жартылай қоймалжың сұйық ортасы, өзіне тән ферменттері бар, Кребс цикліне қажетті рН ортасын түзеді.
1
1
13
а) қылтамыр шумағы
1
b)
Абсорбция үрдісі үшін арналған беттік ауданның ұлғаюын қамтамасыз ететін микробүрлер бар
Абсорбция үрдісі үшін арналған беттік ауданның ұлғаюын қамтамасыз ететін базальды мембрана бар
Белсенді тасымал үшін арналған митохондрия саны көп
Қылтамырлар өте жақын орналасқан
1
1
14
a) C-Ацетил КоА\ коэнзим А\ ацетат F-O2
1
1
b) Кребс циклінде 2 молекула пируваттан 6 NADH+H+ және 2 FADH2 түзіледі. Ал пируваттан ацтил КоА дейін 2 NADH+H+ және гликолизде глюкозадан пируватқа дейінгі кезеңінде 2 NADH+H+ түзіледі.
10 NADH+H+ пен 2 FADH2 митохондрияның ішкі мембранасында электрон тасымал тізбегінде тотығу
-тотықсыздану реакцияларының нәтижесінде 34 АТФ ке айналады.
Электрон митохондриялық тасымалдаушы тізбектің энергиясын қолданады;
Протон насосы үшін қолданады
Мембрана аралық кеңістікке өту;
Протон концентрациясының градиентін түзеді\ электрохимиялық градиент\ протон қозғалысының күші
Протондар … арқылы \ төменге қарай қозғалуды;
АТФ синтаза арқылы, энергия түзеді
Хемиосмос АДФ +Ф = АТФ түзілу
1
1
Кребс циклінде гі
6
NADH+ H+
Кребс циклінд егі
2
FADH2
Пирува ттан Ацетил КоА
2
NADH
+H+
Гликол из кезінде глюкоз адан пируват қа
2
NADH
+H+
Түзілге н АТФ
молеку ласыны ң саны
18 АТФ
4 АТФ
6 АТФ
6 АТФ
15
a) Аминқышқылдарының артық мөлшері бауыр мүшесі арқылы деградация ұшырайды. Аммиак ретінде пурин және пирмидин негіздерден түзіледі. Аммиак жоағыр концентрациясы адам ағзасына зиян кетіру мүмкін. Сондықтан аммиак бауыр жасушаларында мочевинаға айналады да, бүйрек
арқылы сыртқа шығарылады.
1
1
b)
Нефрон қызметтері Нефрон денешігінен өтеді
Нефрон бөліктері Афферентті және эфференті артериалар
1
Глюкоза молекулалары қантамырларға абсорбцияланады
АДГ гормоны қабырғаларға әсер етеді
Судың көп мөлшері қантамырларға реабсорбциаланады
