Түркі академиясы халықаралық Ұйымы йүСҮП ҰЛЫҚ хас-хажиб баласағҰНИ
Патшаның Өгдүлмішке [қойған] сауалы
жүктеу/скачать 1,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Й.Баласағұн.-Құтадғу-білік
- Бұл бет үшін навигация:
- Өгдүлміштің патшаға [берген] жауабы
| Патшаның Өгдүлмішке [қойған] сауалы
Патша бір күн жалгыз өзі қалыпты, Өгдүлмішті тез шақырып алыпты. Деді патша: «Сен тұрғанда ер жетпей, Кетті-ау әкең тәрбиесін көрсетпей. Әкең өліп, қалдың жас боп қаршадай, Кіші үлкеннен үйренеді шаршамай. 1765. Өнер, ілім үйрете алмай, көр, Алла-ай, Әкең кетті-ау, ақыл, білім бере алмай. Өнер-білім! Келді саған ол қайдан? Айт әңгіме енді, міне, сол жайдан!» Өгдүлміштің патшаға [берген] жауабы Айтты Өгдүлміш: «Патшам, жанға балаған! Сіз жасаңыз ұзақ жасты қалаған. Алла кімге мол несібе береді, – Әйгілі боп оған жақсы ат ереді. Түркіше бір айтқан екен мақалды Көпті көрген кісі, аппақ сақалды: 1770. Құдай қылса – биіктейді кісі де Күнде бітер тілегі де, ісі де. Құдай берсе – халық күшпен ала алмас, Көк те, жер де оған тоқтам сала алмас. 157 Ең алдымен арқа тұтса Алланы, Әр адамның тынар ойға алғаны!» Ей, падишам! Мақтаса ұлын әкелер, Ол ұлына көп қуаныш әкелер. Қол ұшы мен патша берді оң қабақ, Бақ жолдас боп, жолым болды оңдап-ақ. 1775. Кімге шырай берсе бектің естісі, Орындалар соның көкейкесті ісі.» Су ішпесе, жайнаған бақ қуарар, Адам – бақша, бек сөзі оны суарар. Бақ кұлпырып, су ішкенді ұнатар, Жұпар аңқып түмен түрлі гүл атар. Бектің сөзі жағар болса майдай боп Құл көңілі ашылады шайдай боп. Бектер сөзі қалай суық болады, – Жайнаған гүл дереу қурап, солады. 1780. Құдай қолдап, әр ісіңді жақтасын, – Ол жарылқап, ашар бақыт қақпасын. Дәл осындай бір шайырдың сөзі бар* Тыңда соны, кісі болсаң сөз ұғар: «Құдай құлын бағалар-ау, сақтасын, Жолды оңғарар, ашар білім қақпасын. Білсе білім – бақыт қонар, жетілер Кішіктер де ұлық шенін таққасын». Өгдүлміштен патша жауап қалады: «Білетіндер қалай білім алады? 158 Дана үйреніп, білім жолын қуа ма, Табиғаттан елде солай туа ма?» Тілін безеп, берді Өгдүлміш келісім, «Айтайын, – деп, – осы сөздің желісін. Бастан Құдай берсе сана, бар ойды, Бала кезде білім содан тарайды. Әр күн сайын үйренуін үзбесе, Біліп алар не керегін іздесе. Дана болып жетіседі кейіннен, Елге пайда – сол білімнен, зейіннен. Ой-санасы болмай туса ол баста, Кейін оның қол жетері болмас та. 1790. Бала білім алсын десең басынан, Бер оқуға балаларды жасынан. Туа біте сана болса өзінде, – Жайлап білім үйренер жас кезінде. Өнер, білім, қылық жайлы ойланар, Үйренер де, ол әдетке айналар. Адам не бір өнер, білім үйренер, Жас ұлғайса бәрін білер күйге енер. Түркіше бір мақал елге тарады, Оқып алсаң, ол пайдаңа жарады: 1795. «Кісі үйренер, содан білім артады, Білген сайын ол өзіне тартады. Ақыл, білім бір Алладан күткенде, – Белгілі боп тұрар туа біткен де». 159 Ақыл-зерде – Алла сыйы, арай-ды, Ер үлесі – ақылына қарайды. Өзі де үстем, ақыл-ойы жөн ердің, Ақыл болар басы мың сан өнердің. Санасызды «адам екен» – деме де, Қанша айтса да, сенбе ондай немеге! жүктеу/скачать 1,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|