Кейінді ықпал – қатар тұрған екі дыбыстың соңғысының өзінің алдынғы дыбысқа ықпал етіп, өзіне ұқсатуы.
Кейінгі ықпалдың кездесетін орындары:
1. Түбір мен қосымша арасында: бас + шы – башшы; 2. Екі сөз арасында: ақ лақ (ағ лақ) 3. Күрделі сөздерде:
а) біріккен сөз: Есенгелді (Есеңгелді)
ә) тіркескен сөз: он бес (ом бес)
б) қос сөз: астан - кестен ( астаң- кестен).
90-тапсырма. Ілгерінді ықпалдан, кейінді ықпалдың айырмашылығын түсіндіріңіздер.
91-тапсырма. Төмендегі сөйлемнен ілгерінді және кейінді ықпалды табыңыздар.
Төле би Орта жүздің аға биі Қазыбек Келдібекұлымен, Кіші жүздің аға биі Әйтеке Бәйбекұлымен бірге қазақ ханы Әз-Тәуке ханның басты кеңесшісі болды.
(«Қазақтың би- шешендері» жинағы)
92-тапсырма. Айтылуда кейінді, ілгерінді ықпал құбылысы байқалатын бірнеше сөздер ойлап жазыңыздар!
93-тапсырма. Сөз тіркестерінің мағыналарын анықтап, кейінді ықпалды табыңыздар.
Көз сала жүр. Жүз жыл. Бас штаб. Жүз шамалы. Торы ала ат. Бара алмадым. Қара ала. Күз сайын. Көп адам.
94-тапсырма. Сөздердегі дыбыс үндестігінің қай ықпал екенін түсіндіріңіздер.
Көктөбе. Жақыпбек. Одаққа. Орағыта келіп. Үйге кел. Өнеркәсіп. Әлдекімдерден.
Достарыңызбен бөлісу: |