Туралы тоғыз мақала жазды
АНА ТІЛІ Құрылтайшы және шығарушы: «ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРI»
жүктеу/скачать 12,51 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жұмабек КЕНЖАЛИН
- Нұрперзент ДОМБАЙ
- Фототiлшi
- Тапсырыс № 1805/1839 «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның аймақтардағы өкiлдiктерi
- Қоғамдық негіздегі кеңесшілер
- Бағдагүл БАЛАУБАЕВА Таралымы 20020 РЕДАКЦИЯ ТЕЛЕФОНДАРЫ
- Дәукен ЖҰМАТҰЛЫ «Асық ойнаған – азар, доп ойнаған – тозар. Бәрінен де қой бағып, құйрық жеген озар». Осы сөз ертеден бар.
- Жазғы оқу демалысын жайлауда өткізетін атасының тентегі қалайда алдындағы отардың ішінен бір
- Жуырда Алматыдағы Өмірбек Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында «Көш және көшбасшы» атты кеш өтті. Аталған шараны «Қамшы» ақпараттық агенттігі мен
- «Қазақстан» ұлттық телеарнасы ұйымдастырды. Салтанатты кешке Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар
- Еркеғали БЕЙСЕНОВ, «Ана тілі» газетінің меншікті тілшісі
- Жамал С РСЕНОВА
АНА ТІЛІ Құрылтайшы және шығарушы: «ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРI» Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi Бас директор – Редакторлар кеңесiнiң төрағасы Жұмабек КЕНЖАЛИН қабылдау бөлмесi 272-87-30 kaz_gazeta@mail.ru www.kazgazeta.kz Бас редактор
Бас редактордың бiрiншi орынбасары
Бас редактордың орынбасары
Ақбота ИСЛӘМБЕК – Тіл мәселелері және мәдениет Бағдагүл БАЛАУБАЕВА – Білім және ғылым Абылайхан ЖҰМАШЕВ – Ақпарат және әлеуметтік мәселелер Фототiлшi Азамат ҚҰСАЙЫНОВ Беттеуші Нұржан АСАНОВ Корректор Алмагүл ҰЛТАНБЕКОВА Хатшы-референт Лунара АТАМҚҰЛОВА Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң Ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда №7345-Г куәлiгi берiлдi. Газет аптасына бір рет шығады. «Ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес. «Ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. Редакция оқырман хаттарына жауап бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды. Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк орталығында жасалды. Индекс 65367. Офсеттiк басылым. Газет: Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». «Алматы-Болашақ» АҚ, Тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс); Ақтөбе қаласы, Т.Рысқұлов көшесі, 190, «А-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты
Толымбек ӘБДІРАЙЫМ 8 701 345 7938 (Астана) Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ 8 771 769 6322 (Ақтөбе обл.) Батырбек МЫРЗАБЕКОВ 8 (7102) 90-19-73 (Қарағанды обл.) Бектұр ТӨЛЕУҒАЛИЕВ 8 (7292) 40-41-01 (Маңғыстау обл.)
Еркеғали БЕЙСЕНОВ (Астана) 8 775 205 65 84 Өтеген НӘУКИЕВ (Атырау) 8 701 518 46 81 Орал ШӘРІПБАЕВ (Семей) 8 705 661 14 33 Оразалы ЖАҚСАНОВ (Қостанай) 8 777 230 71 84 Жарқын ӨТЕШОВА (Мәскеу) Zharkyn-1@yandex.ru Қоғамдық негіздегі кеңесшілер: Ғарифолла ӘНЕС – филология ғылымының докторы Шерубай ҚҰРМАНБАЙҰЛЫ – филология ғылымының докторы, профессор Аягүл МИРАЗОВА – педагог-ұстаз, Қазақстанның Еңбек Ері Талас ОМАРБЕКОВ – тарих ғылымының докторы, профессор материалдың жариялану ақысы төленген Кезекшi редактор Бағдагүл БАЛАУБАЕВА Таралымы 20020 РЕДАКЦИЯ ТЕЛЕФОНДАРЫ: 2-72-49-78 (қаб.бөлмесi/факс) Бөлім редакторлары: 267-40-07 E-mail: anatili_gazetі@mail.ru МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ: 050013, Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, 175, 2-қабат А
Асық ойнаған азбайды – Ардақты ағайын, қадір менді бауырлар! Тәуелсіздік жылдарындағы оқиғалардың бірі мен бірегейі шет жұртта жүрген қандастарымыздың атажұртқа оралуы екені белгілі. Осы- нау тарихи оқиғаның бастау алғанына бүгін тура 25 жыл толды. 1991 жылы 18 қарашада Мемлекет басшысының бастамасымен шетелдегі қазақтардың елге оралуын қамтамасыз ететін қаулы қ а б ы л д а н д ы . « Қ ұ д а й ғ а ш ү к і р , з билігіміз з қолымызға тиді. Атамекен ге келемін деген ағайынды ата-баба аруағы алдан жарылқасын!» деген Мемлекет басшысының с зі Ұлы к шке қозғау салды. Тағдырдың жазуымен әлемге тарыдай шашыраған бауырлары мыз осы кезден бастап атажұртқа бет түзеді. Содан бері 25 жылда қара шаңыраққа оралған қандастар саны 1 миллионға жетті, – деді министр. 2015 жылы елге 5 мыңға жуық қан- дасымыз к шіп келсе, тек үстіміздегі жылдың 9 айында 24 мың адам оралған екен. Ұлт бірлігі мен «Мәңгілік Ел» идеясын жүзеге асыруды мұрат тұтқан мәдени шарада тәуелсіздік жылдары ата- мекенге оралған азаматтар с з с йледі. Сахна т ріндегі экраннан к р- сетілген Мұстафа зтүрік, Халифа Ал тай сияқты ел ардақтыларының туған жердің топырағына жасаған тағ- зымдары к рермендерге ерекше әсер етті. «Қамшы» ақпараттық агенттігінің же текшісі Біләл Қуаныш з с зінде: «Бұл шараны біз не үшін ткіздік? Біз – атамекеніміз Қазақстанға келдік. стік! ндік! Осыны паш еткіміз келді. Еңбегіміз ақталды деп ойлай- мын. Халық дән риза. Бұл шараны – «Қазақ к шінің» 25 жылына тарихи баға беру және қарашаңыраққа уық болып қадалған миллионнан астам қазақтың Ел мен Елбасына алғыс айтуы деп қабылдағанымыз ж н» деді. Ж ұ р т ш ы л ы қ н а з а р ы н а қ а н д а с - тарымыздың жан дүниесін тебірентіп, сағыныш сезімін тербеген концерт ұсынылды. Еліміздің нер жұлдыздары Майра М ұ х а м м е д , Р а м а з а н С т а м ғ а з и е в , «Қоңыр» тобы, «Алашұлы», Шаба ден- құл сынды нерпаздар к пші лік тің к ңілін бір к теріп тастады. Со нымен бірге Мұратбек Сарбасов, Ибрагим Ескендір, күйші Еркін Ерген, Бибігүл Қилымхан, згеріс Шерікбай, Айнұр Қажимолла және т.б з үлестерін қосты.
Атамекенге арнау Жүзден жүйрік... М ұны айтып отырған се- бебіміз, жуырда Алма- ты қаласында осы аттас фильм нің тұсаукесер рәсімі ткен бо- латын. Фильм еліміздің Мәдениет және спорт министрлігі және Ресей Феде- рациясы Мәдениет министрлігінің қолдауымен түсірілген. Салтанатты шараға Қазақстан Республикасының М ә д е н и е т ж ә н е с п о р т м и н и с т р і А р ы с т а н б е к М ұ х а м е д и ұ л ы , И в а н П а н ф и л о в т ы ң н е м е р е с і Алуа Байқадамова, «Қазақ фильм» киностудиясының президенті Бақыт Қайырбеков, нер және мәдениет қайраткерлері, студенттер мен БАҚ кілдері қатысты. Құрметті меймандар здерінің жылы пікірлерін білдіріп, ойларын ортаға салды. ҚР Мәдениет және спорт ми- нистрі Арыстанбек Мұхамедиұлы пан- филов шылардың ерлігі тарихи оқиға болғандығына назар аударды. – Алматыда құрылған «Панфилов» дивизиясы Кеңес Одағының аста- насы Мәскеу қаласын қорғады. Бұл барша адамзат тарихындағы тарихи оқиға болды. Қарсыластардың басым болғандығына қарамастан, панфилов- шылар фашистердің жеңілмейтіндігі туралы жалған пікірді бұза отырып, астананы қорғап қалды. Біз олардың ерлігін ешқашан да ұмытпауымыз керек. Олардың ерлігі туралы тарихты да скелең ұрпаққа жеткізу – біздің міндетіміз, – деді ҚР Мәдениет және спорт министрі. Естеріңізге сала кетсек, даңқты ерлік туралы туындыны қазан айында Қазақстан және Ресей Президенттері Нұрсұлтан Назарбаев және Вла- димир Путин тамашалаған бола- Шындығы сол, біз к біміз қазақы ауылда туып, т л ойы нымыз – «Соқыр теке», «Тығылыспақ», «Алтыбақан», «Тұр, сақинам, тұр!», «Ақсекерек пен К ксерек», «Қақпақыл»... дегендей қарапайым қалпымыздан таймайтын тамаша ойын үлгілерін жанымызға жақын ұстандық. Шүкір, одан ұпайымыз кеміп, абыройымыз ақтарылып қалған жоқ. К біне к ктем шыға құрғақ жерлерді тауып алып, к ше аралап асық ұтысқанды ұнататынбыз. Балаларды зара тартыстырған асық ұтысы – те тартымды ойын. Адамды мергендікке, жылдамдыққа, ептілікке, т зімділікке, ұқыптылыққа дағдыландыратын, о й - р і с т і к е ң е й т і п , с е з і м с е р г е к т і г і н б е р і к қалыптастыратын ерекшелігімен маңызды. Сол маңызын батыстың батпағынан шыққан «к к сандық» ойындарының к леңкесінде қалдырған бүгінгі ұрпақтың к здегені не? Тіпті кейбір лас «мәдениеттің» н а с и х а т қ ұ р а л ы – к о м п ь ю т е р д і ң « к р г е н с і з к рінісінен» анайылықтың аласапыранын к ріп, әркім зінше ой түйіндейді. Ой болғанда қандай, ай- наласы қауіпсіздік құрылғыларымен, арнайы күзетпен құрсауланған дуал ішінен қымбат мүліктерді ебін тау- ып үптеп кету, қарсы келген адамды қас-қағым сәтте жер жастандыру, атыс-шабыс... сияқты сұрқиялыққа тын. Мемлекеттер басшылары Ал- маты қаласында құрылған және қарсыластардың танк теріне Мәскеуге кіруге жол бермеген дивизияның ерлігі скелең ұрпақтардың есінде мәңгілікке сақталуы міндетті деген пікір білдірген еді. «28 панфиловшы» 1941 жылдың қарашасында Волоколамск тас жолын- да неміс әскеріне т теп берген панфи- лов дивизиясының атқыштар ротасы жауынгерлерінің жасаған ерліктерін бейнелейді. Ұлы Отан соғысының жан алысып, жан беріскен сәттерін су- реттейтін к ріністер әсерлі де нанымды шыққан. Неміс басқыншыларының шабуылдарына қайсарлықпен т теп беріп, әскери дайындықтың биік үлгісін к рсеткен сарбаздар сол кездегі ерлікке деген рухты, Отанға деген патриоттық сезімді жеткізген. Бұл туынды рухы биік қарапайым әскерге арналған ескерткіш деп те айтуымызға болады. Қарсы жақпен күштері тең болмағанына қарамастан хас батырлар жауды жеңіп ш ы ғ а д ы . С о ң ы н д а 2 8 - с а р б а з д ы ң ішінен 6 жауынгер ғана тірі қалады. Неміс танкілері мен жаяу әскерлері н пірдей қаптап келе жатқанынан сес кенбей, қолбасшыларының тап- сырмаларын мүлткісіз орындай білген солдаттар шабуылдың түрлі тәсілдерін қ о л д а н ы п , т а н к і л е р д і қ и р а т ы п , фашистерді жайпап салады. Жеңіске деген жігер мен құштарлық, ел мен жерді сақтау жолындағы батырлық пен қаһармандықтың үлгісін к рсете білген панфиловшылардың к зсіз ерліктерін тамашалаған к рермен тебіреніп отыр- ды. Фильмде қолданылған заманауи дыбыс технологиялары соғыстың шы- найы бейнесін сезіндіріп отырады. Ұлы Жеңістің оңай болмағанынан жас ұрпаққа тағылымды түрде жеткізеді. АЙТАЙЫН ДЕГЕНІМ... Фильмдегі басты оқиға 1941 жылдың күзінде болған. Жазбаша дерек бойын- ша, 1941 жылдың 16 қарашасында гене- рал И.В.Панфилов қолбасшылық еткен 316-шы атқыштар дивизиясының 28 сарбазы Дубосеково разъезін қорғайды. «28 панфиловшының аңызға айналған даңқты ерлігі – барлығымызға ортақ тарих қана емес, сонымен қатар ортақ ұлттық мақтанышымыз» деді фильмнің режиссері Андрей Шальопа. Б і р а т а п т е р л і г і , г е н е р а л П а н ф и л о в т ы ң 3 1 6 - ш ы а т қ ы ш т а р дивизиясының 28 жауынгері туралы түсірілген фильмнің негізгі қаражатын халықтың зі жинаған. Сондықтан да фильм «халықтық кино» аталып отыр. Туындының үштен бірін Қазақстан және Ресей мәде ниет министрліктері б л г е н . Р е с е й Ф е д е р а ц и я с ы н ы ң Мәдениет министрі Владимир Ме- динский Волоколамск қаласында ткен тұсаукесер барысында: «Бұл миллиондаған кеңес жауынгерлері ерлігінің айқын дәлелі. Солардың Жеңіс жолында жұмсаған күштерінің к лемін түсіну біз үшін құпия болып қалады. Фильм тұсаукесерінің Воло- коламск т рінде туі ерекше жағдай. Оның мірге келуіне атсалысқандардың барлығына алғысымды білдіремін» деген еді. Туындыда басты р лдерді сомдаған актерлерге келетін болсақ, олар - Алек- сандр Устюгов, Яков Кучеревский, Аза- мат Нигманов, Олег Федоров, Антон Кузнецов, Алексей Лонгин, Азиз Бей- шеналиев, Дмитрий Сутырин, Андрей Бодренков, Асқар Тілеуғабылов және басқалар.
КЕШ
ТОПЖАРҒАН Кез келген көркем туындының желісінде белгілі бір тақырыптың болатыны заңдылық. Егер ол Ұлы Отан соғысының ауыр да азапты жылдарын немесе жекелеген кейбір сәттерін бейнелейтін болса, ол көрерменді бейжай қалдырмасы анық. Өйткені Ұлы Жеңістің тарихы баршамызға ортақ. Онда ардагер аталарымыздың жанкешті ерлігі жа- тыр. Осы орайда аты аңызға айналған 28 панфиловшының ерлігі кім- кімге де аян. Генерал Панфилов басқарған жауынгерлердің айбынды рухы ешқашан ұмытылмақ емес. Ал енді сол жауынгерлердің еңбегі үлкен фильмге арқау болып жатса, нұр үстіне нұр болары сөзсіз. Жуырда Алматыдағы Өмірбек Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында «Көш және көшбасшы» атты кеш өтті. Аталған шараны «Қамшы» ақпараттық агенттігі мен «Қазақстан» ұлттық телеарнасы ұйымдастырды. Салтанатты кешке Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев қатысып, құттықтау сөз сөйледі: Д толы жымысқы ойлар. Енді мұны айттық. Газет-жур- налдарды парақтасаң, теледидарды қарап қалсаң, шыр-пыр етіп шыға келетіні – осы мәселе. С йте тұра, «сыпайы» қалалардың сый-құрметі – сол баяғы компьютер клубтары. Ойнамақ түгіл, түрін к рмесе де, оның қожайындарының асығы алшысынан түсіп тұр. Бәзбіреулер сонда да «компьютерге мүлдем арба- лып қалған ешкім жоқ. Қала балаларының да мектеп алаңында асық ойнап жүргендерін к рдік» деп ертегі айтқансиды. Бірен-саран бірдеңелері бар шығар, әйтеуір, сол асығы түскірі ауыл баласының зінен алшақтағалы қашан?! С з басында келтірген социализм насихаты- на кереғар етіп, бүгінгі буынға «ойна да ойна!» деп жалынсаң да, алтын сақаны алшысынан түсіруге талпынбақ емес. Кезінде «асық ойнаған – азар» деп еңбекке тартқан епке илікпей, сай жағалап, сүйек теріп кеткен буынның жалғасы қайда қазір?!. Мысалы, еліміздің түкпір-түкпірінде «Асық party» атты шараның ткізіліп жүргеніне де к п жыл болған жоқ. Ондағы бір ескерер жайт, ұйымдастырушылар мен қатысушылар асық ойынының тек бір-ақ түрін білетін сияқты. Тротуар үстіне шеңбер сызып, соның ортасындағы к лденең сызыққа тізген асықтарды қорғасын құйылмаған салмақсыз сақамен атып түсіріп, шеңбер сыртына шығаруға тырысады. Бітті. Ал ұтыс, ханталапай сынды толып жатқан басқа түрлері қайда? Шараның шартына бәрін енгізу керек қой?..
Қалай десек те, асық ойынын заман ағымына ілес- тірген ж н. Ол да жойылудың аз-ақ алдында тұрған ұлттық ойындарымыздың бірі. Атадан балаға мирас бо- лып қалар т л мұрамыздың ұштығы. Шын мәнінде асық ойнаған адам азбайды, шынығып, шың далады. Байқап к ріңіз, асық ойыны кезінде адамның аяқ-қолдары, белі, мойны, тіпті, саусақтың, башпайдың ұштарына дейін қимыл-қозғалысқа түсіп, дене сүйектерінің сым- батты болып суіне оң ықпал жа салады. Шикіліктің шектеуімен шетқақпай бола бастаған асықтың асыл қасиеті – осы!
АСТАНА
Қостанайлық Рамзан Байдәулетов Біріккен Араб мірліктерінде мен- талды арифметикадан ткен ха- лықаралық жа рыс тың әділқазылар алқасын таңдай қақтырды. Жеңімпаздың анасы Айгүл Аюпова- ның айтуынша, оның баласы зінің дәрежесінде бірінші болды. 8 минуттің ішінде ол 175 мысалды шешті. «Онда екіқатарлы және бірнеше қатар мысалдар болған. Балам шешті. Ол цифрларды әп-сәтте орын-орны- мен орналастырады. ткен жылы біз менталды арифметика академиясына барғанбыз. Бүгін міне, нәтижесін к ріп отырмыз» дейді ата-анасы. Рамзан мектепке дейінгі дайындық сабағына барады екен. Жас рен шахматпен де белсенді айналысады. Дарынды жастың анасы баласының те керемет есте сақтау қабілеті барын айтады. Енді 6 жасар чемпионға Индонезияда тетін жарыстарға қатысу ж нінде ұсыныс түскен. Ол Бали аралына 2017 жылдың желтоқсан айында барады. Рамзанның ең үлкен армандарының бірі – Прези- дент шыршасына қатысу. А.Исәділ Алматы облысы Райымбек ауданы Кеген ауылындағы орыс орта мектебінде, аудандық Музыка мектебінің «Домбыра» сыныбында оқыған. ҚазҰУ- дың журналистика факультетін сырт- тай бітірген. Халықаралық «Шабыт» фестивалінің дипломанты, бірнеше республикалық жыр мүшәйраларының ж ү л д е г е р і . Т ү р і к т і ң Ж . м і р е с ы н - ды классиктерімен қатар М.Джевдет, А.Тимучин, О.Рифат есімді танымал шайырлары мен А.Пушкин, С.Есенин, М.Лермонтов, И.Северянин, И.Анненский сынды орыс ақындарының шығармаларын қазақшалаған. Орыс тілінде жазатын, есімі әлемге әйгілі қазақтың к рнекті ақыны О.Сүлейменовтің, С.Мнацаканянның бірқатар шығармаларын ана тілінде с йлетті. Қазақ поэзиясының кейінгі кілдерінің туындыларын орыс тіліне ау- дарумен айналысады. Балалар әдебиетіне де ден қойып, кішкентай оқырмандарға, жалпы балалар мен жас спірімдерге а р н а л ғ а н ш ы ғ а р м а л а р ж а з ы п ж ү р . Ақынның бірқатар леңдеріне жазылған әндерді бүгінде қазақ нерінің майталман- дары орындап жүр. леңдері «ХХІ ғасыр ақындарының антологиясы» мен «Жыр маржаны» деп аталатын қазақ поэзиясының 10 томдық антологиясы сынды бірнеше ұжымдық жинақтарға енген. «Отырар кітапханасының» тұңғыш сериясымен жарық к рген «Жолдар, жолдар...», сондай- ақ «К ңілалаң», «К кжиекке сіңген жол», «Бір тамшы...», «Аспантау» жыр кітаптары және «Мен – қазақтың баласы» атты балаларға арлаған леңдер жинағының авторы. Қазақ әдебиеті мен журналистика саласындағы жетістіктері үшін Елбасы Жарлығымен 2013 жылы «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған.
ҚҰЛАҚҚАҒЫС «Елім барда!» Үстіміздегі жылдың 28-ші қараша күні сағат 18.00-де М.Әуезов атындағы Қазақ академиялық драма театрында ақын Алмат Исәділдің «Аспантау», «Бір тамшы» жыр жинақтарының тұсаукесеріне орай өткізілетін «Елім барда!» атты Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арналған шығармашылық кеші өтеді. жүктеу/скачать 12,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|