Туризмнің экономикалық маңызы (С. Водейко,1997)

Еуропаның көптеген аймақтарында, әсіресе таулы жерлерде тұрғындары жер аударылып кеткен шаруашылықтарды қала тұрғындарының пайдалануына беріп, жергілікті билік органдары

осы өлкелердің өмірін жандандырғысы келеді. Осының нәтиже-сінде жергілікті шаруашылық құрылымы өзгере бастайды, мұнда (әсіресе жазды күні) тауар өткізу нарығы пайда болады. Югос­лав зерттеушілерінің мәліметтері бойынша әрбір 100 мың туристік түнеулерді қамтамасыз ету үшін ауыл шаруашылық өнімінің 33 ваго­ны қажетті. Италияның кейбір аудандарында фермерлер туристер мен туристік ұйымдарга көкөніс пен жемістің жылдық өнімінің 20%, сүт пен ет өнімдерінің 30-40% сататын көрінеді.

Жерді ауыл шаруашылық және туризммен пайдаланудың эконо-микалық тиімділігі есебін жасау мәселесі өзекті мәселеге айналып түр. ¥лыбританияда өткізілген осындай зерттеулер кейбір аумақтарда туристік іс-әрекет ауыл шаруашылығынан әлдеқайда көп табыс әкелетіндігін көрсетті.

Туризм ауыл халқына ең алдымен туристерге тамақ өнімдерін сату мен түнеу орындарын беру арқылы жаксы табыс әкелуі мүмкін. Под-галье (Польша) ауданында өткізілген зерттеулер осы туристік аймақта халықтың туризмнен түсетін табысы жалпы табыстардың 30%, кейде тіпті 40-50% құрайтынын көрсетті.

Көптеген елдерде түнеу орындарын ұсыну ауыл тұрғында-рының бюджетінде өте маңызды орын алады. Мысалға, Австрияда туристің 1 түнеу орнынан түскен табыс ауыл шаруашылық жерінің 1 гектарынан түсетін табысына тең екен.

Туристер дің келуі және олардың ақша шығыны ауыл тұрғынд ардың өмір деңгейін көтереді. Осы себептен кейбір елдер мен аудандарда ауыл жерлерінде тұрғын үйлердің құрылысы мен үйлерді жалға беру қарқынды дамуда. Туристерді қабылдауға арналған ауыл жерлеріндегі тұрғын үйлердің құрылысы жақсы жабдықталуымен сипатталады, ал туристерге жалға берілетін пэтерлерді жыл он екі ай пайдалануға болады. Жаңа тұрғын үйлер (кейде бірнеше қабатты) құрылысымен бірге ескі үйлер де жаңартылады.

Туризм территориялық ақша баланс құрылымының кірісі мен шығысына да үлкен әсерн тигізеді, оны рекреациялық аудандар өз пайдасына шешеді.

Сөйтіп, туризмнің аумақтық бірліктерінің экономикасына тигізетін әсер ең алдымен туристік сұраныс пен ұсынысқа байланысты. Сұраныс пен ұсыныс көлемі ең алдымен әлеуметтік-экономикалық шарттарға тәуелді.

Қайталау сұрақтары

1.  ЮНВТО қабылдаган Г. Гуибжато мен Г. Ваккерманның тұжырымдамалық (концептуалдың) моделі жөнінде айтып беріңіз. Туристік ңызметтің субъектілері мен объектілері кім болады?

2.  Туризм индустриясының туристік өнім өндірушісі ретіндегі магынасы туралы айтып берініз,.

3.  Туристік кәсіпорын мен туристік ұйым деген не? Туроператор мен турагент деген кімдер?

4. Аумақтың туристік игерілуі (дамуы) деген не?

5. С. Водейко бойынша туристік гщіпыну кезеңдері қандай болады?

6.  С. Водейко бойынша туризмнің эконономикалықмаңызы неде болады?