10% қоспасы бар 355,5 г кальций карбидінен практикалық шығым 70% алынатын ацетаальдегидтің зат мөлшері
4,5 моль
2,5 моль
3,5 моль
1,5 моль
Құрамында 20% қоспасы бар 100 г гематитті (Fe2O3) алюминиймен тотықсыздандырғанда380,8 кДж жылу бөлінсе, реакцияның жылу эффектісі
A) 153,32 кДж
761,6 кДж
380,8 кДж
76,16 кДж
10% қоспасы бар 200 г кремнеземді магний оксидімен қосып қыздырғанда түзілетін силикаттың массасы (г)
A) 424
B) 264
C) 230
D) 300
Массасы 15 г белгісіз А органикалық заты жанғанда 16,8 л (қ.ж.) көмірқышқыл газы жəне 18 г су түзілген. А заты буының гелий бойынша тығыздығы 15. А затына металл натрийді қосқанда сутек газы түзілген. Белгісіз А заты
CH3COCH3
HCOOCH3
C3H7OH
CH3OC2H5
ХИМИЯ | 4
Мыс (II) нитратының ерітіндісі электролизге ұшырағанда 3,36 л (қ.ж.) газ түзілді. Өнім шығымы 80% болса, электролизге ұшыраған тұз массасы
A) 70,5 г
B) 85,0 г
C) 65,5 г
D) 25,0 г
АЛЬДЕГИДТЕР МЕН КЕТОНДАР
Карбонильді қосылыстар – альдегидтер мен кетондар (R – CHO; R – CO – R) қатты жəне сұйық заттар.
Альдегид пен кетондардың алу жолында ұқсастықтар бар жəне əрқайсысының өзіне тəн айырмашылықтары да бар. Спирттерді тотықтыру арқылы алуға болады. Біріншілік спирттерді тотықтырса альдегид түзіледі. Түзілген альдегид əрі қарай тотығып карбон қышқылына айналуы мүмкін.
Екіншілік спирттерді тотықтырып кетон алуға болады. Түзілген кетон əрі қарай тотықпайды.
Альдегидтер мен кетондар көптеген химиялық реакцияға белсенді қатысады.
Бұл карбонил тобындағы қос байланыстың біреуі 𝜎- байланыс, ал екінші 𝜋-байланыс болғандықтан, электрон тығыздығы көміртек атомынан оттегі атомына қарай ығысып поляризациялануынан болады. Сондықтан химиялық реакция кезінде карбонил тобы жоғары белсенділік көрсетеді. Олар қосып алу, алмасу, тотығу, полимерлену реакцияларына қатысады
Тотықтыру арқылы пропанонды алуға болатын органикалық зат
пропанол – 1
этин
пропанол – 2
пропин
Этанол, ацетальдегид, формальдегид, ацетон, бензол органикалық заттар ішінде «Күміс айна» реакциясына түсетін заттар саны
3
4
2
5
H2O,H+ X Ag2O(NH3ер)t° C2H4 A B CтізбегіндегіА,B,C–заттарыжəнеХзаты A-C2H5OH; B– CH3CHO; C– CH3COOH;X–CuO, t°
A-C2H5OH; B– CH3COOH; C– CH3COH;X–CuO, t°
A- C2H5OH;B – CH3CHO;C– CH3COOH;X–t°
A-C2H5OH; B –CH2CHO; C–CH3COOH; X– O2, t°
Құрамы 𝜔(C) = 66,67%, 𝜔(H) = 11,11%, 𝜔(O) = 22,22% болатын альдегидтің формуласы
С2H4O
C3H6O
C4H8O
CH2O
ХИМИЯ | 5
Массасы 2,64 г альдегид күміс – айна реакциясына қатысып, нəтижесінде 12,96 г тұнба түзген альдегидтің формуласы
CH3CH2COH
HCOH
CH3OCH3
CH3COH
Қосылыстар жұбын химиялық байланыспен сəйкестендір
Формальдегидтің фенолмен əрекеттесуі нəтижесінде алынатын қосылыс(тар)
фенолформальдегид
полипропилен
полиэтилен
полиметилметакрилат
тефлон
триоксиметилен
Массасы 13,2 г болатын пропин мен ацетилен қоспасын гидраттап алынған қоспаға күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен əсер еткенде 86,4 г тұнба түзілді. Бастапқы қоспадағы заттардың массалық үлесі (%)