Эмоционалдық түрде взін-өзі реттеу және езін-өзі қолдау қабілеті Оқушының типтік емес жағдайларда іс-эрекетіне бақылау жүргізу Кесте 36
Азаматгық құзыреттшіктерІнің калыптасу нәтижелері
А) бастауыш білімнің деңгейінде № Күтілетін нэтижелер Бағалаудың және өзіндік бағалаудын эдістері 1 Өз елінің азаматы ретінде сезінуі, өз отаны үшін мақтану сезімінің байқалуы Сауалнама, сэйкес тақырыгггарды талдау жэне шығарма, эссе жазу барысында бақылау 2 Әлемдік картада өзі- нің елінің орнала- суын білу Әлемдік картадан кәрсету, өзінің елінің сипатгамалары бойынша тапсырмалар. 3 ¥лтгық батырларды жэне неғізгі тарихи оқиғаларды білу Тестілеу, ауызша айту, сұракггарга жауап беру 4 Өзінің еліндегі жетіс- тіктерге қызығушы- лық таныту Көрме туралы пікірі, көрген жэне талданганды презентациялау 5 Өз елінің эн ұранын білу, мемлекеттік рэміздерді сипаттау, Қазақстан Республикасының Гимнді орындау, сүрақгарға жауап беру, жазбаша жэне ауызша мемлекетгік символдар туралы айтып беру 80
конституциясына кұрметпен қарау, күнделікті қарым-қа- тынаста мемлекеттік тілді білу 6 Өз отанын сүю сезі- мінің оянуы, отанға қызмет етуге және оның мүдделерін қорғауға дайын болуы, Іс-эрекетгерді қадағалау, шыгармашылық-эссе, аудиторияның апдында сөйлеу 7 Болып жатқан әлеу- метгік қүбылыстарға қызығушылық көрсету Сауалнама, елдегі жэне жергілікті ағымдағы жағдайларды оқушылардың ойын қадағалау Б) негізгі орта білім беру деңгейінде 1 Елдегі болып жатқан жағдайларды сәйке- сінше дұрыс қабьш- дау қабілеті, жоғарғы этикалық қүндылық- тардың, азаматтық- тың жэне патрио- тизмнің негізінде үжымдағы өзінің орнын сезіну Больш жатқан жағдайларды бағалауды есепке алу, оқиғаларға байланысты өзінің ойын айта білу, хапыктың нақьшымен ақьш сөздерін пайдалану шеберлігі (макзлдарды келтіру, даналардың сөздерін қайталау). 2 Азаматтық-қоғамдық қызметгің шеңберін- де білімді игеру Өзекті әлеуметгік мэселелер бойынша диспуттарға, дебатгарға қатысу, озінің позициясын үстану және дәлелдеу 3 Өзінің іс-эрекетгері үшін злеуметтік-ма- ңызды үстанымдарды таңдай алуы Әлеуметтік танымның әдістерін қолданып, осы уақытгағы элеуметгік өмірде өтіп жатқан қүбылыстарды жэне жагдайларды тапдау 4 Қазақстан Республикасының Конституциясын білу жэне қадағалау Аналитикалық шолу, азаматгық-қүқықтық сұрақгар бойынша сүрақтарға жауап беру 81
I
5 Мемлекетгік сймвол- дарды жэне мемле- кетгік тілді білу Берілген жағдайларда тілді пайдалану, мемлекеттік таңбалардың маңызын жэне мәнін түсіндіру 6 Белсенді азаматтық ұстанымды, жоғары патриоттық сезім- дерді, өз отанына қызмет етуге оның мүдделерін өзінің жас ерекшеліктеріне жэне элеуметгік қа- рым-қатынасына сэй- кес деңгейде қоргау- га дайын екендігін керсету Қоғамдық іс-шараларға, патриотгық әндердің байқауына жэне т.с.с. қатысу; шығарма-эссе, берілген тақырыптарға реферат дайындау. 7 Болып жатқан әлеу- метгік жагдайларды сэйкесінше дұрыс қа- былдай алуы, қоғам- ның мүдделерін қор- ғау түрғысынан ал- ғанда эр түрлі өмір- лік жағдайларда сақ- тықгы көрсете білу, Тапсырма ретінде берілген элеуметтік жағдайларды интерпретациялау жэне бағалау 8 Саяси жүйеге қьізы- ғушылық көрсету Әр түрлі елдердің саяси жүйелері туралы білімнің болуы, эр түрлі елдердің саяси жүйелерін салыстыра апуы В) орта білім беру деңгейінде 1 Қоршаган әлемді сэй- кесінше дүрыс қа- былдау қабілеті, жо- ғары этикалық қүн- дылықтардың,азамат- тыктың жэне пгтрио- тизмнің негізінде қоғамның қалыптас- Қоршаған элемде сэйкесінше дүрыс бағыт-бағдар жасау үшін қолдану тәжірибесін корсеткіштер бойынша өзараталдау, өзіндік талдау 82
тыру емірінде өзінің ролін таба алуы 2 Л зам аггык-коғамдык қызмет облыстарын- да білімінің жэне тәжірибесінің болуы Бұхаралық акпарат құралдарында құндылықгар- дың жүйесін және азаматгық қоғамды қалыптастыру туралы мақалалар дайындау 3 Өзінің іс-эрекеггтері жэне қимылы үшін элеуметтік мэнді үс- іапымдарды таңдай білуі Тапсырылған мәселелерді шешудің тэсілдерін тандауды бағалау 4 Қазақстан Республикасының Конституциясьгна, мсмлекетгік ел таң- бшіарга, мемлекетгік тілге құрмет көрсе- ту, заңдарды жэне құқықгық тэртіпті сақтау Окушының азаматтық ұстанымын бақылау, мемлекетгік ел таңбапарды білу жэне мемлекетгік заңға катысы бойынша байқау 5 Белсеңді азаматгық ұстанымды, жоғары патриоттық сезімді, өзінің Отанына қыз- мет етуге жэне онын мүдделерін қорғауға дайындығын көрсету Оқушының азаматгық ұстанымын қадағалау, шығармалары жэне жазған эссе, БАҚ-дағы мақалалары, көпшілік қауымның алдында сөз сөйлеуі бойынша анықтау 6 Болып жатқан элеу- меттік жағдайпарға баға бере алуы, емір- дегі эр түрлі жағдай- ларда мемлекетгік мүддені қорғау ұстанымы бойынша шешім қабылдау Өмірдегі жагдайлармен байланысты тэжірибелік міндетгерді шешу үрдісінде өзінің ұстанымын дэлелді түрде қорғау тзжірибесін талдау 7 Саяси жүйені түсіну жэне бағалау Тапсырмалар бойынша салыстырмалық талдау жэне бағапау 83
Кесте 37
Әлеуметтік құзыреттіліісгің қалыптасуының нәтижелері
А) бастауыш білім беру деңгейінде № Кутілетін нэтажелер Өзін-өзі бағалаудың эдістері I Үжымның қоғамдық, элеуметтік-еңбек өмі- рінде белсенді қаты- су Қоғамдық іс-шаралардағы белсенділігін есепке алу 2 Қоғамдық қарым- қатынастарда байка- латын стандарттық жағдайларда шешім қабыдцай алу қабілеті Окушыларды жеке түлғаға бағьгтталған педагогикалық қоғамдық қарым-қатынастарда байқау 3 Жалпы адами және ұлтгық мәдениетгің, этномэдениеттік құбылыстардың жэне дэстүрлердің негізін жэне мэдениетгік негіздерді білу Жазбаша жүмыстарды (жазбаша, байқау үшін) еткізу, эр түрлі деңгейлердегі байқауларға қатысуы 4 Тарихқа, мэдениетке жэне дәстүрге жэие казах үлтының жэне Қазақстанның территориясындағы басқа этностардьщ қүндылықтарына деген қүрмет Мәдени іс-шараларға бару есебі, өзінің өзге үлтгық қүрбы-қүрдастарымен қарым-қатынас жасауын қадағалау, қазак халқының және басқа этностардың тарихын, мәдениетін, дэстүрін білетіндігін бақьшау жэне байқау жүмыстары арқылы қадағалау 5 Мемлекеттік тілге деген қүрметті білді- ру жэне оны игеріп күнделікті түрмыста қарым-қатынас жасау Мемлекетгік тілді күнделікті түрмыста қарым- қатынас жасау қүрапы ретінде пайдалануьш бақылау (тапсырылған жағдайларға байланысты диалог қүру, мемлекеттік тілді білуіне байқау жасау) 84
күршіы ретінде иайдалану 6 Күнделікті қарым- қатынас жасау қүра- лы ретінде орыс тілін игеру жэне қарым- қатынас жасау қүра- лы ретінде ағылшын тілін игеру Алғаи білімдеріи өмірлік тәжирибеде жэне стандарггық емес жағдайларда қолдану (тапсырма бойынша берілген жағдайлар бойынша диалог қүрастыру, тілді білу бойьгаша байқау) 7 Өзінің іуған өлкесі- нің, туған елінің табиғатын қорғауға үмтылуы, қоршаған оргаиы қорғауда белсеііді болуы Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шараларға қатысуын қадағалау, экскурсия жасау 8 Қоршаған ортамен жэне адамдармен ка- рым-қатынас жаса- ғанда этикалық иор- мапарды сакгау, от- басындағы адамдарға мейірімділік таныту, өзінің жан-үядағы міндетгерін орындау, сауалнама Қарым-қатынас, сауалнама нәтижелері Б) негізгі орта білім деңгейінде 1 Қоғамдық қызмет жасау облысында, әлеуметгік-еңбек са- ласында, от басылық қарым-қатынастарда жэне экономика жэие қүкық сүрақгары бойынша білімді игеруі. Сауалнама, әңгімелесу 85
I
2 Бейіналды саласында терең және кең кө- лемді білімді болу жэне тэжірибелік дагдыларды игеруі Әр түрлі жобалық жұмыстарды орындау 3