Қушылардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі 
Қарағанды мемлекеттік Е.А.Бӛкетов атындағы 
университеті 
Биология-география факультеті 
Физиология кафедрасы 
«О
қушылардың
 анатомиясы, физиологиясы және 
гигиенасы» 
пәні бойынша
ҚарМУ-дың барлық педагогикалық мамандықтары 
үшін 
 
ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS) 
 
Курс: 1 
Семестр: 1,2 
Курс: 2 
Семестр: 3,4 
Қарағанды 2020 

2 
Құрастырған: б.ғ.к, доцент Бодеева Рахат Тлеуовна 
«О
қушылардың
анатомиясы, физиологиясы және 
гигиенасы» пәні оқушылар ағзасының анатомиясы, 
физиологиясы, жас ерекшеліктері, оқу үрдісі кезінде 
балалар мен жасӛспірімдердің денсаулығын сақтау мен 
нығайту заңдылықтары, сабақ жүргізуге қойылатын 
гигиеналық талаптармен таныстырады.
«О
қушылардың
анатомиясы, физиологиясы және 
гигиенасы» пәні бойынша ҚарМУ-дың барлық 
педагогикалық 
мамандықтарына 
арналған 
оқу-
әдістемелік кешен /Дайындаған Бодеева Р.Т. –
Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2020. – 107. б. 
© Қарағанды Мемлекеттік Университеті, 2020 
 
 
 

3 
1. Күндізгі бӛлімнің жұмыс оқу жоспары
Оқу жоспарының кӛшірмесі 
О
қу
м
ер
зі
м
і 
К
ур
с 
С
ем
ес
тр
Н
ес
ие
ле
р 
Д
әр
іс
те
р 
С
ем
ин
ар
са
ба
ғы
С
О
Ӛ
Ж
С
Ӛ
Ж
Б
ар
лығ
ы
Б
ақ
ыл
ау
тү
рі
4 
1 
1 
5 
30 
15 
15 
75 
150 
Емтихан 
4 
1 
2 
4 
30 
15 
15 
60 
120 
Емтихан 
4 
2 
3 
5 
30 
15 
15 
75 
150 
Емтихан 
4 
2 
4 
4 
30 
15 
15 
60 
120 
Емтихан 
2 
1 
2 
5 
45 
- 
15 
90 
150 
Емтихан 
3 
1 
2 
5 
45 
- 
15 
90 
150 
Емтихан 
3 
2 
3 
5 
45 
- 
15 
90 
150 
Емтихан 
№ 
Тақырыптың аты 
Дәрістер Семинар 
сабақтары 
СОӚЖ 
СӚЖ 
1 
Оқушылардың 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы пәніне кіріспе. 
Онтогенез заңдылықтары. 
2 
1 
1 
4/5 
2 
Оқушылардың ӛсуі мен 
дамуының 
жалпы 
заңдылықтары 
2 
1 
1 
4/5 
3 
Оқушылардың 
тірек-
қимыл 
аппаратының 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың 
тірек-
қимыл 
аппараты 
бұзылуының гигиенасы 
және алдын алу.
2 
1 
1 
4/5 
4 
Оқушылардың 
жүйке 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы. 
2 
1 
1 
4/5 
5 
Оқушылардың 
жоғары 
жүйке 
қызметінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушыларда 
неврозды 
2 
1 
1 
4/5 

4 
алдын алу. 
6 
Оқушылардың сенсорлық 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және гигиенасы. 
2 
1 
1 
4/5 
7 
Оқушылардың 
эндокриндік 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Мектеп 
жасындағы 
балалардың 
ішкі секреция бездері 
ауруларын алдын алу. 
2 
1 
1 
4/5 
8 
Оқушылардың 
жүрек-
қантамыр 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың жүрек-қан 
тамырлары 
ауруларын 
алдын алу. 
2 
1 
1 
4/5 
9 
Оқушылардың тыныс алу 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқу 
бӛлмесіне 
қойылатын 
гигиеналық талаптар. 
2 
1 
1 
4/5 
10 
Оқушылардың ас қорыту 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың 
асқазан-
ішек 
ауруларының 
гигиенасы. 
2 
1 
1 
4/5 
11 
Оқушылардың 
энергия 
және зат алмасуының 
ерекшеліктері. 
Оқушылардың тамақтану 
гигиенасы. 
2 
1 
1 
4/5 
12 
Оқушылардың 
сыртқа 
шығару 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың 
Сыртқа 
шығару 
жүйесі 
мен 
терісінің гигиенасы. 
2 
1 
1 
4/5 
13 
Мектеп гигиенасы 
2 
1 
1 
4/5 

5 
14 
Оқушылар 
дамуының 
әлеуметтік факторлары. 
Мектепке бейімделу. 
2 
1 
1 
4/5 
15 
Мектептегі 
оқу-тәрбие 
жұмыстарына қойылатын 
гигиеналық талаптар 
2 
1 
1 
4/5 
 
Барлығы: 
30 
15 
15 
60/75 
 
ҚББТ қолданумен күндізгі қысқартылған оқыту нысанының жұмыс оқу 
жоспары 
№ 
Тақырыптың аты 
Дәрістер 
Семинар 
сабақтары 
СОӚЖ 
СӚЖ 
1 
Оқушылардың анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы пәніне кіріспе. 
Онтогенез заңдылықтары. 
3 
1 
6 
2 
Оқушылардың ӛсуі мен 
дамуының 
жалпы 
заңдылықтары 
3
1 
6
3 
Оқушылардың тірек-қимыл 
аппаратының анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың тірек-қимыл 
аппараты 
бұзылуының 
гигиенасы және алдын алу.
3
1 
6
4 
Оқушылардың 
жүйке 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы. 
3
1 
6
5 
Оқушылардың 
жоғары 
жүйке 
қызметінің 
анатомиясы, физиологиясы. 
Оқушыларда 
неврозды 
алдын алу. 
3
1 
6
6 
Оқушылардың сенсорлық 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және гигиенасы. 
3
1 
6
7 
Оқушылардың эндокриндік 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Мектеп 
жасындағы 
балалардың 
ішкі 
секреция 
бездері 
ауруларын алдын алу. 
3
1 
6
8 
Оқушылардың 
жүрек-
қантамыр 
жүйесінің 
анатомиясы, физиологиясы. 
3
1 
6

6 
Оқушылардың 
жүрек-қан 
тамырлары 
ауруларын 
алдын алу. 
9 
Оқушылардың тыныс алу 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқу 
бӛлмесіне 
қойылатын 
гигиеналық талаптар. 
3
1 
6
10 
Оқушылардың ас қорыту 
жүйесінің 
анатомиясы, 
физиологиясы. 
Оқушылардың асқазан-ішек 
ауруларының гигиенасы. 
3
1 
6
11 
Оқушылардың 
энергия 
және 
зат 
алмасуының 
ерекшеліктері. 
Оқушылардың 
тамақтану 
гигиенасы. 
3
1 
6
12 
Оқушылардың 
сыртқа 
шығару 
жүйесінің 
анатомиясы, физиологиясы. 
Оқушылардың 
Сыртқа 
шығару 
жүйесі 
мен 
терісінің гигиенасы. 
3
1 
6
13 
Мектеп гигиенасы 
3
1 
6
14 
Оқушылар 
дамуының 
әлеуметтік 
факторлары. 
Мектепке бейімделу. 
3
1 
6
15 
Мектептегі 
оқу-тәрбие 
жұмыстарына қойылатын 
гигиеналық талаптар 
3
1 
6
 
Барлығы: 
45 
- 
15 
90 
 
2. Оқытушылар туралы мәліметтер: 
Бодеева Рахат Тлеуовна б.ғ.к., доцент. 
Физиология кафедрасы №3 ғимарат, 203 кабинет, 
телефон: 326372 
 
3. Пререквизиттері: 
Бұл пәнді нәтижелі түсіну үшін жалпы 
биология, эмбриология, адам анатомиясымен физиологиясы, 
химия, физика, цитология және гистология, генетика 
негіздері бойынша базалық білімі жеткілікті болғаны дұрыс.
4.
Постреквизиттері:
осы пән бойынша алынған білімді 

7 
педагогика, 
психология, 
адам 
анатомиясы 
және 
физиологиясы
, 
экология, социология
пәндерін оқығанда 
қолдануға болады. 
Білім және түсіну: 
адам ағзасының ӛсу және даму үдерісінде 
жеке мүшелердің, ұлпалардың, жүйелердің тіршілік әрекеттерін 
білу. 
Білім мен түсінгенің қолдану:
оқушылардың тіршілік әрекетін, 
жеке мүшелері мен жүйелерінің құрылысың, ерекшеліктерін, 
биологиялық маңызын, сонымен қатар әртүрлі эволюциялық даму 
деңгейін болжау. 
Пікір айтуды қалыптастыру: 
адам ағзасының барлық жүйелер 
қызметтерінің үйлесімділігі туралы пікір қалыптастыру. 
Коммуникативтік мүмкіндіктері:
ӛз ойларын жеткізе білу, 
ғылыми мәліметтерді қолдану арқылы коммуникативті 
қабілеттерін дамыту. 
Оқу дағдылары немесе оқуға деген қабілеттілік: 
болашақ 
мұғалімдерді балалар мен жасӛспірімдермен жұмыс істеу 
барысында пәннен алған білімдерін қолдануға үйрету, 
әсіресе 
оқушылардың 
барлық 
морфофизиологиялық 
кӛрсеткіштері мен іс-әрекеттерінің жас ерекшеліктерін 
ұғып, соған сәйкес оқу-тәрбие жұмыстарында гигиеналық 
нормалар мен талаптарды дұрыс ескеріп қолдануға баулу.
5.Пәннің қысқаша мазмұны: 
«О
қушылардың
 
анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы» – 
оқушылар
 
ағзасының дамуын, түрлі 
кезеңдеріндегі тіршілік әрекеті үдерістерінің ерекшеліктерін 
зерттейтін 
ғылым.
 
«О
қушылардың
анатомиясы, 
физиологиясы және гигиенасы» пәні балалар мен 
жасӛспірімдердің әртүрлі жастағы ӛсу және даму 
заңдылықтарын, жүйке жүйесінің дамуы және мектеп 
гигиенасын, яғни мектепке, сынып бӛлмесіне, ауасына, 
жарықтығына, оқу – құрал жабдықтарына қойылатын 
гигиеналық талаптарды оқытады. 
«О
қушылардың
анатомиясы, 
физиологиясы 
және 
гигиенасы» пәні - жас ұрпақтарды тәрбиелеудің, оларға 

8 
жасына лайық білім берудің, ақыл-ойын дамытудың, дені 
сау, сымбатты, сұлу етіп ӛсірудің негізі. Балалар мен 
жасӛспірімдердің денесінің дұрыс ӛсіп дамуын, ақыл-
ойының 
жетілуін 
қамтамасыз 
етіп, 
оған 
қажетті 
жағдайларды ұсыну арқылы түрлі сырқаттардың алдын 
алады, еңбек қабілетін күшейтеді, дене шынықтыру 
жолдарын, күн кестесі мен түрлі еңбек кестелерінің оқушы 
ағзасына тиімді түрлерін анықтайды. Бұл пән мүғалімдерге 
психология мен педагогика пәндерінің негізін дұрыс 
түсінуге арқау болады, медициналық және гигиеналық 
салауаттық мәселелерін қамтиды. 
«О
қушылардың
анатомиясы, физиологиясы және 
гигиенасы» пәнінің негізгі міндеттері мыналар: 
- түрлі мүшелердің, жүйелер мен тұтастай алғанда 
ағзаның қызмет ету ерекшеліктерін зерттеу; 
- түрлі жас кезеңдерінде ағзаның қызмет ету 
ерекшеліктерін, анықтайтын экзогенді және эндогенді 
факторларды анықтау;
- жастың шынайы келбетін анықтау (жасқа сай 
нормалары); 
- дербес дамудың заңдылықтарын анықтау.