Ва а. Т.,До зы баев м д. 71 Бошанов а д., К. Ул-мухаммед м. А., Мэжитов с. Ф. бас ре сагадиев к. , Токаев ц. К., Т0лепбаев б. А., Туймебаев ж д
жүктеу/скачать 63,86 Mb. Pdf көрінісі
|
Байпақов. Қозыбаев Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)
| K e p iH ic
тапты. Айта кету керек, 20-жылдардагы жарияланымдарда XX гасыр басын- дагы Казакстан тарихын зерттеу бойынша объективн тенденциялар баи- калды. А. Байтурсыновтын, А. Кенжиннш, Г. Сафаровтын, Т. Рыску- ловтын жэне баска да б1ркатар авторлардын жумыстарында, улт-азаттык козгалысты накты-тарихи кезкараска непздей зерзтеупшак, 1917 жыяга дейшп казак зиялыларынын объективв релш жеке ерекшелйстерш ескере отырып туанщру басты орын алды25. Баскарушы билшгщ саяси диктатынын кушеюше байланысты 20- жылдардын екшпй жартысы мен 30-жылдардын басында тарихи зерттеу- лер упйн бетбурысты кезен туды.«Алашорданын буржуазиялык-ултшыл- дык идеологиясымен» курес - Алаш тарихын зерттеудеп большевиктж партиянын айкындаушы устанымына айналды. Осы кезде, 30-жылдардын басына дейщ, Алаш козгалысынын Акпан твнкергсше дейшп «объекта втт- револ юииял ык рэлЬ> жэне «онын кейш п контрреволюциялык кайта жан- гыруы»26 туралы тезис басты кагида болып кабылданды. А.К. Бочаговтын. Е. Федоровтын, П. Галузоньщ жэне баскалардын жумыстарындагы, сон дай-ак «Алаш-Орда» кужаттар жинагындагы27 Алаш Иэм Алашорда тари хы дел осы урдгсте талданды. 18 1933 жылы К,азак. марксизм-ленинизм гылыми-зерттеу институтын- да «Алашорданьщ контрреволюциялык менш ашып керсету жене онын казак халкыньщ тарихындагы ж иренш т, жексурын релш тупкшкп жою» деген айдармен арандатушы пшрталас епазщщ. «Алаштын революцияга дейшп кезендеп объективт1-революциялык рел1» туралы кагиданы толы- гымен тер1ске шыгару проблеманы зерттеу едгснамасындагы айкындау- шы кезкарас етш алынды. 1935 жылы С. Брайнин мен Ш. Шафиронын «Алашорда тарихы туралы очерктер» деген жумысыньщ жариялануы елкедеп улт-азаттык козгалыс тарихын керсетуде таптык едюнаманын тубегейл1 орныкканына куелж erri. 40- жене 80-жылдардын ортасы мен соны аралыгындагы кезен бурын- гы багалаулар мен корытындылардын i3iH куушылыктын айкын KepiHiciMeH сипатталды. Улт-азаттык курес тарихына катысты деректемелер аукымы- нын кенейгенше карамастан, аталган проблеманы карастырудын жалпы жагдайы гылыми ойлаудын токыраганын керсетп. Алаш козгалысы тарихын зерттеудеп туб1рл1 езгерютердщ KepiHic табуы 80-жылдар соны мен 90-жылдардын бас кезше саяды. Бул ретте темендеп жагдайларга кешл аудару кажет: аталмыш кезенде хронология- лык жагынан осы деу1рге жататын сапалык eKi уакыт межесш белш керсе- тугеболады. BipiHiiiici (1991 жылга дешнп) — дестурл1 маркспк-лениндж едюнамага тен тугырнамалык жене теориялык кагидалармен сипаттала- ды. Объектив™ жана кезкарастар KeHicTiriHe шыгуга деген ыкылас пен талпыныстын ерлеуше карамастан, Алаш тарихын багалауда, тутастай ал- ганда, тарихнаманын едюнамалык сапасында он езгерю байкалган жок. 1991 жылдан Алаш пен Алашорда тарихын зерттеудщ жана кезеш басталды. Бул ретте каз1рге дешн устем болып келе жаткан едюнамалык императивтердщ (кеамдц талаптардыц) гылыми непзшщ жоктыгын сезшу мен жана теориялык аппараттарды жене негурлым жетшген тугырнама лык куралдарды менгеру кажеттш п ез1нен-ез1 тусшжп. Зерттеушшк ойдын жандануы мен деректемелж непздердщ кенекм жарияланган жумыстардын сапасына он ыкпал erri. Проблемалык мака- лалар, гылыми конференциялар мен семинарлардагы, «Денгелек устел- деп» пшрталасты материалдармен 6ipre, жалпы тургыдан зерттеупп, мо- нографиялык сипатгагы енбектер, энциклопедиялык сезджтер, окулык- тар, оку куралдары, кужаттык-дерекп басылымдар, козгалыс кесемдершщ шыгармалар жинактары28 жарык кере бастады. Олардын едеу1р белш казак тш нде шыкты. К. Нурпешсовтщ, М. Кул-Мухаммедтщ, М. Койгелди- евтщ, Т. Омарбековтщ, В. Григорьевич, Т. Кеюшевтщ, С. Аккулыулы- ньщ, А. Сармурзиннын жене баскалардын гылыми жумыстарында Алаш тарихынын ер алуан жүктеу/скачать 63,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|