Ва а. Т.,До зы баев м д. 71 Бошанов а д., К. Ул-мухаммед м. А., Мэжитов с. Ф. бас ре сагадиев к. , Токаев ц. К., Т0лепбаев б. А., Туймебаев ж д
жүктеу/скачать 63,86 Mb. Pdf көрінісі
|
Байпақов. Қозыбаев Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)
| 6ipiHeH
кейш 6ipi Ташкентте, Вильнюсте, Тбилисиде жене баска калаларда болган бой керсетулер лзбепн бастап бердЬ>.160 Элемдж астам державанын тжелей ыдырауы карсанында болган окигаларга журпзшген талдаудар (М. Олкотт, Б. Нахайло, Г. Симон т.б.)161 гылыми б ш к т ш п уакыттын ез1мен делелденген, кенестанушылардын кызметтершщ корытындыларын шыгаруына алып кедш. Кенес Одагынын тарих сахнасынан кетуше байланысты, кенестанудын ез1 де зерттеу ныса- насы болудан калды.'62 КСРО-нын, Г. Симонньщ сез1мен айтканда, «сонгы отаршыл империянын» ыдырауы, оны кураушы республикалардын улттык жене мемлекетпк тэуелаздж алуы, Казакстан мен шет елдер арасындагы гылыми жене медени байланыстардын кецекм шетелдж авторлар зерттеу- лершщ ещснамасы мен курылымына менд1 тузетулер енпздь «Кенестану» жене «Кенестану орталыктары» терминдерщщ орнында 6 y r i H r i куннщ I акикатын бейнелейтш жана угымдар пайда болуда. 1992 жылдын акпан айында Мескеуде еткен «Кенестж сырткы саясат; 1971-1991 жылдар, 1 еткенге ш епнк» деп аталатын халыкаралык конференцияда сейлеген Стэнфорд университетшщ (АКШ) профессоры Александр Даллин былай | деп мел1мдедк «...уакыт 61 зд 1 н алдымызга жана сурактар коюда: тотали- тарлык режим езгере ме? Bip когамдык курылыстан екшийсше бейб1т турде ету мумк1н бола ма? Бупнп Теуелс1з Мемлекеттер Достастыгы кептеген сурактар койып отыр».163 Осы жене баска сурактарга жауап 1здеспру максатында, тарихшылар мен саясаткерлер кенеспк империяны кутпеген жерден куйреуге душар еткен себептер мен факторларды, онын сырткы жене iu iK i саясаттагы жет!ст1ктер1 мен сетс1зджтерш сындарлы турде зерттед1. РЭНД корпора- циясынын ага гылыми кызметкер1 Г. Фуллер бул жагдайга байланысты былай деп жазды: «Элемнщ барлык аумактарындагыдай, Орта Азиядагы отаршылдык бар болганы жарылкаушылык сипатында гана болды. Ол ай- макка тем1ржолдар, отырыкдиы егшшшк жене оку-агарту iciH екедщ. Алай да патшалар да, большевиктер де аймакты тус1нгенд1к танытпады немесе оны саяси жене экономикалык жагынан жангырту жершен жердемдеск!с1 де келмеда».164 Орта Азия мен Казакстандагы кенестж баскарудын корытындыла рын багалаудын бул тугырнамалыктесшн нактылау 90-жылдардын ба- сындагы кептеген батыстык зерттеу шитерд1н жумыстарында K e p iH ic тап- ты.165 П. Гобль, М. Олкот, Г. Глисон, С. Клотцли, Р. Фердинанд, Я. Брем- мер, Г. Велт, Дж. Кричлоу жене баскалар империянын казакстандыктарга калдырган ауыр мурасы (Казакстан экономикасынын шик1заттык сипаты, 53 экологиялык проблемалар, кадр жэне каржынын жетюпеушгап) туралы атап e rri.166 Казакстаннын мемлекетпк егемендшн алуы галымдардын идеоло- гиялык тоскауылдан т у б е г е й л 1 арылуына, казак халкынын тарихы мен м е д е н и е т ш е арналган батыстык зерттеулердщ курылымы мен такырыбы- ньщ © з г е р у ш е алып кедщ. Батысеуропалык жэне америкалык тарихнама- да жас мемлекеттщ осы замангы проблемаларына жанаша карау ypflici бе лен алуда. * * * Тутастай алганда, тарихнамалык талдау керсетш отырганындай, XX гасырдагы Казакстан тарихына катысты алдагы зерттеулер мен материал- дарды дайындауда, республиканын кенеспк деу1рдеп дамуынын темендеп жүктеу/скачать 63,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|