Ватдпуды,, I! ҚАлижан бекхожин вибяйЗ?й

Айтып  ем  комсомолдың  қызуымен, 

Сонымды  ақ  сыр  айтсам  кешесің  бе? 

Бәлені  үйген  саған  басқа  бір  сүм,

Мен  емес,  мен  екен  деп  босқа  жүрсің. 

Ұнатам  сенің  ж арқы н  мінезіңді,

Сендей-ақ  ж олдасы ңа  дос  табылсын. 

Ж үрш і  бір  ресторанға,  сырласайық, 

Айтатын  ақылым  бар  шын  ғажайып,— 

Басыңды  ақтар,  мүмкін  осы  тәсіл,

Сен  емес,  әкеңде  ғой  сұмдық  айып.

—  Н а  дедің?

Не  деп  тағы  тұрсың  мүқап?

—  Ж оқ,  аяп  тұрған  сені  досыңмын  ақ. 

«Әкем  —  ж ау,  сезғен  едім  оны  бұрын, 

Ж асырып  келдім  —  күнә,  осыным  тап!» 

Осылай  арыз  берсең  райкомолға,

Аламыз  комсомолға  қайтып  онда.

Ж үр  өзің  оңаш ада  кеңесейік,

Сенерсің  шын  сырласым  айтылғанда...

—  Тұрсың-ау  толқытам  деп,  маған  ой  саи, 

Осы  ма  шын  достығың  келген  аңсап? 

Әкеңді  тірідей  көм  ж а н   сауғалап,

Дегенді  айтар  еді  қандай  найсап?

Бар,  қайқай,  ақылыңмен  әрі  зымыра,

Із  аңду  әлде  сенің  парызың  ба?

Ж о л а м а   енді  маған!  —деді  Ақан,

Асау  бір  сөздер  тулап  ауызында.

Ол  кетті.

Кім  осы  бір  ол  дегенім,

Құпия  геройым  ба  әлде  менің?

Теңіздей  айқын  жүзді  өлең  шіркін,

Өмірдің  ж асы ра  ма  сүмелегін?

Ол  таныс,  тіпті  сырлас  бәрімізбен, 

Сөйлесер  шын  пейілмен,  еріп  сізбен.

Қөз  таса  бола  қалса  көлеңкеңіз,

Жүгірер  өсек-жала  теріп  ізден.

202

,і,  о і і і . і ц  

кереметі  таңғажайып,

І . і   і ф   Сіар, 

қазір  ғатіа  болар  ғайып.

1  ш  ы|)лы,  спті  де  ол,  сайқал  әрі,

К.үіимя  сырларын  д а  қояр  жайып.

| , і   і г д і  

толімсуді,  сұстануды, 

ііі'

11

'ДІ  достарыңды,  дұшпаныңды.

ІІірІп  ой  жігерін  тегершіктей,

I <і I> і ады  сенің  ынта-құштарыңды.

Діы  кім?

Атіл  Қ араш   Дүрлібаев,

\іы на  снқы  және  сыры  лайық.

Жпидай  бір  көзі  бұлдыр  жүретін  ол,

I  арықты  сүзе  қарап,  сығырайып. 

і   .іііпайтын  жиылыс  десе,  арыз  десе,

. >, ідо  бір  ж ел  өсектен  нәр  іздесе.

\і  аиды  кірлеп  жазып,  көп  арыздың 

і   ііі  ж а қ қ а   зымыратқан  бәрін  кеше. 

Дкпііга  кеше  бәле  таяндырған,

I 

і і і

 Гіша  туа  қалды  аяу  бұған?

I ),  і.іцір!  С ақта  бізді  осындай  дос,

І  млгір  көз,  күңгірт  жаны   бояулыдан!

I  үсиссек  сондайлардың  торына  біз,

Ггк  селсоқ  жырлаймыз  ба  көріп  аңыз? 

'Коқ,  шаншып  қаламменен  ондай  сұмды, 

Корсетсек  жұт,тан  мәңгі  арыламыз.

*  *  *

к,ү 

і ыида  Алатаудың  күн  жорғалап,

Г  і.мага  от  кірпігін  төнді  қадап. 

ІІІықтарын  сілкіп  сүрғылт  ж ап ы рақтар, 

Мгіірімін  мәңгі  нұрдың  тұрды  қалап.

,\  ,і,  қызық,  күздің  л<арқын  таңертеңі!

I'  гудецді  жұпар  самал  кеңейтеді.

Длматы  ару  күліп  күнге  қарап,

Гиіледі  күлкісіне  кең  өлкені.

203

Қағыльш  еңбектің  де  дабыл  әні,

Қөшеде  күй  шертеді  тау  бұлағы.

Өрлеп  сол  арықтарды  шат  күлкімен, 

Оқуға  өрім  ж астар  ағылады.

Солардың  болып  едім  біреуі  мен, 

Ж асты қта  сүйе  білген,  күйе  білген.

Қол  созып  құз  білімнің  қиясына, 

Ұмтылған  сыр  алуға  ұлы  емірден. 

Қанатын  қағып  жырдың  ҚазПИ-імнен, 

Тербелдім  сол  бір  шақтың  наз  күйімен. 

Осылай  сонырқап  бір  кез  тікпей  ме, 

Аспанның  айдыныпа  қаз  сүйінген. 

Білімнің  сарайы  сол  —  үям  едің,

Сенде  мен  шарықтадым  қиял  ерін.

Сол  төрт  жы л  қайта  ж айнап  оралса  бір, 

Өмірдің  қырық  жасын  қияр  едім. 

Айрылып  сондай  ыстық  аясынан, 

Ақанның  албырт  ойы  аласұрған. 

Алдынан  студенттер  өтті  самсап,

Тұр  міне,  ж ал ы н   атып  жаны  осыған. 

Соларға  қар ап   сырттан  тұрып  ұзақ, 

Ж а р а л ы   жүрегіне  сыр  алғызбақ.

Тұр  әне,  институт  —  ж айнап  әлі, 

Түнерген  күз  де  бүгін  бүл  ж алғыз-ақ. 

Түрды  ол  Б асары қты ң  жиегінде,1 

Ж андырып  сағынышын  жүрегінде.

Тек  оны  саусағымен  сипады  күн, 

Ж а р қы р ап   Алатаудың  иегінде.

Ж ы лы   бір  сәуле  кіріп  кеудесіне,

Әсия  түсе  қалды   енді  есіне.

Ауыр  ой  әуресімен  жүрген  жігіт, 

Күйікпен  келіп  еді  кездесуге.

Әне  қыз  елең  етті,  бұл  Әсия...

Апыр-ау,  қолтықтаған  кім  қасында?

1

  Б  а с  а  р  ы қ   —   қ азір гі  А бай  проспектісі.

204

Л һ . ш  ічч 

кұштар  кезін  қадап  еді,

............... ..  —  Қ араш   екен,  ол  расында.

•  ііііымеп  сырласа  ма,  күбірлей  ме, 

іігііи

  күбылғандай  күліп  бейне.

'I' ирқ  етсе  жалынды  шоқ  жүрегінде, 

А\үидайда  жаныңды  тез  күйдірмей  ме? 

Умгылды,  тоқтады  тез,

ж а л т   бұрылды,

(Кгц  мінёз,  кектенбейтіи  ж о қ   бұрынғы.) 

/Клгалап  кетті  шапшаң  Басарықты,

>І> үрстін  түскен  әлгі  шок  куырды.

Тертінші  тарау

Һим  да  өтті  талай  күн  бүлдырап, 

Ж.іуап  ж о қ   арызына  әлі  бірақ,

'і гілді  үміттері  ұшқындаған,

К,иялын  енді  неге  бағындырмақ?

І лгы  да  сұрланды  құз,  бұлт  қыраулы,

(  і лебе  қарлы  жаңбыр  бүркіп  жауды. 

Кпшеде  тітіреніп  Ақан  тұрды,

I ү гек  ой  енді  қайда  ұйтқып  ауды? 

«Жүргенше  кеңселерге  көзді  сүзіп, 

Жүргенше  аш  қалтамен  күн  өткізіп,

Ь мргенше сүйген  қыздың  күйігінде, 

Кнрінбей  бір  қияға  кеткен  қызық...» 

Кстейін  Ж е зқ а зға н ға ,  көндім  соған, 

<)іім  де  ж а н   едім  ғой  кен  аңсаған.

< Іткен  ж а з   қайтып  едім  тәлім  алып, 

ІІІахтаншң  қуысы  —  кең  қоныс  маған. 

Огыған  бекіп  ойы,  бүгін  жүрмек,

Ал  неге  қатты  соқты  сырлы  жүрек! 

Лпіи...  Әсия  мен  Қараш   қатар,

Адымдап  кез  алдында  жүр  күлімдеп. 

Ііпрмады  кінә  тағып,  тіл  қатуға,—

• 

і

)

сіія

,  Қарашпенен  театрда

205

Болды»  деп  айтып  еді  сумаң  сары,— 

Ж ан ы н а  сол  күбірлер  тым  батуда... 

Өзгерді  сүйген  қыз  да  амалы  не.

Болды  ғой  жігіт  басы  таба  мүлде.

Ақан  тез  тоқталды  да  бір  бүрышта,

Хат  ж азд ы   қызға  кінә  таға  міне:

«Әсия!  Меніц  саған  сырым  мәлім, 

Мүсіркеп  маған  неге  бұрылмадың?

Әлде  ж а т   көріндім  бе  саған  д а  мен, 

Әлде  шын  кірленді  ме  бүгін  арым? 

Кездейсоқ  кінәнің  мен  куғынымын, 

М асқара  шығар  мені  сүю  бүгін?

Керіп  ем  қолтығынан  Қ араш   қудың. 

Сонымен  сәтті  болсын  үйірлігің... 

Мейлің,  зіл  біткенді  көтеремін,

Тегінде  тіл  қатпай  да  кетер  едім.

Тек  тұңғыш  сүйіп  едім  сені  ғана, 

Тұцғыш  сен  серт  беріп  ец...  Өтемедіц. 

Баянсыз  махаббаттың  әуресіне,

Мұң  шертіп,  наз  тәгемін  мен  несіне? 

Б ақ тайса  мұз  бүркенер  махаббат та, 

Қалсын  сол  тұңғыш  сүю  тек  есімде... 

Қош  енді,  алғаш қы  ж а с   алданышым, 

Пәк  еді-ау  сен  дегенде  ар-намысым! 

Ж аным ды  түсіндің  бе?  Ж оқ,  жөнелдім, 

Бойымды  тебіренткен  арман  үшін».

*  *  *

Қалқаш ым,  неге  бірге  күйінбедің?

Ақ  жүрек  ағысымен  сүйіп  едің.

Әлде  шын  сескендің  бе?  Түсінбедім, 

Сырыңды  ашуым  да  қиын  менің.

Қиын  ғой  қыз  жүрегі  жұмбағы  кеп, 

Түсінер  түйілгенін  бүлдану  деп.

Түйінін  шешемін  деп  сондай  қыздың 

Бір  кезде  өзіміз  де  зыр  қағып  ек.

I !;>,  сәулем,  өтті  дәурен  құйындатқаи, 

Мсміц  де  қанатымды  құйын  қаққан.

I ускеиде  тағдырдың  сол  әуресіне, 

'К

ііііымды

  б а й қ а д ы ң   б а   к ү й і п  

ж атқан? 

К.піия  қапа  болып  жүргенімде, 

і 

іічі

 

мепің  қиялымды  білмедің  де 

Кирдім  меи  жүрдің  билеп  әлдекіммен, 

Клігіп  думан-қызық  дүрмегіне.

Ум,  білсең  сонда  қандай  езілдім  мен! 

КүШидім,  өртелгендей  сезім  мүлдем. 

Длдамшы  махаббатқа  айтып  нәлет, 

Дліашқы  ғашығымнан  безіндім  мен.

> ),мде  с.ен  санадың  ба  мені  ж атқ а? 

'Іиыр-ау,  тежеу  бар  ма  махаббатқа? 

ДПрылдым  талабымнан,  ғашығымнан, 

Ыгыстым  Ақан  кеткен  сонау  ж а қ қ а .

( ).м  жылдар  кетті  жы лж ып  кер  белеңге... 

,/Іижың  ж оқ  тағдырыңа  көнбегенде. 

Омірдің  әміріне  бағындық  біз 

/Кпрымыз  өзінше  ғой:  тең  бе,  кем  бе?

I '. и ді  с е н   с о л   к ү н і ң е   қ ы з ы ғ а с ы ң ,

Коргенде  қыз  қалиыңдай  сызыласың.

( ):іім  де  өкінеміи  кінәлідей,

( )  

іксіі

  с о ң   о т ы   қ а л ы ң   қ ы з у   ж а с ы м .

ІІІі.ні  сүйсең  махаббатқа  ж асу  қайда? 

Қо:ігалар  қай-қайдағым  осындайда.

Д

мііл

 

не,  алданышым  —  ғаш ық  жырым,

(  о.м  жырым  ғаш ықтарға  болсын  пайда...

(  опдай-ақ,  Әсияжан,  сен  де  кесір, 

Дкашіың  ауыр  зілі,  сүйсең  кешір.

Дсыга  келе  жатыр  қыз  да  міне,

Д,мцына  жүгіргендей  көлеңке  сыр.

Ді  мпиың  хатын  алып  абыржыған,

К,

і

.

і

:

іды

  д а   қ а л ж ы р а т қ а н   а у ы р   ш ы д а м .

'Кіггпенен  сырлассың»  деп  сынаған  соң,

•  сскеигеи  қыз  жүрегі  дабыр-шудан.

207

Ж а у   десе  —  ж ақтағаны ң,  айыбың  да, 

Жетпейтін  онда  ақты қ  байыбына. 

Сақтанған  туысынан,  сүйгенінен,

Сол  кездің  елден  ерек  жайы  бүл  да. 

«Безіну  бірж олата  ж о қ   тегінде,

Біраз  күн  кездеспедім,  өкпелі  ме? 

Әуре  боп  өз  басының  әлегімен, 

Ақанның  өзі  бәлек  кетпеді  ме? 

Апыр-ау,  мынау  хаты  неге  зілді, 

Ж а тт ы қ қ а   санадым  ба  мен  өзіңді? 

Қарашпен  әншейін  бір  жүргеніме, 

Осынша  бүздың  неге  мінезіңді? 

Қ алайш а  Қ а р а ш қ а   сол  қызығармын, 

Қүштарым  ақтығына  ізгі  ардың. 

Қүтіп  ем  сенің  қүтты  тағдырыңды, 

Қенеттен  бақытыңды  бүзып  алдың». 

Әсия  ойлап  солай  күйГнді  де,

Қүрсінді,  ер  қаб ағы   түйілді  де.

«Жоқ,  Ақан,  кездеседі,  сырласады, 

Қетпейді  менен  ау л ақ  қиып  мүлде...» 

Осылай  келе  ж аты р  оймен  есе,

Қезді  қыз  кешелерді  әлденеше.

Ақан  жоқ,  кездеспеді,  ол  асыға,

Асыға  поезбенен  кеткен  кеше.

ЕКІ НШІ   Б Ө Л Ш

Бірінші  тарау

Ақанның  алды  құж -құж ,  сең-сең  тастар, 

Керемет  опырылған  сеңгір  асқар. 

Ііолсайшьі  құдірет  күш,  шыңыраудан 

і  оларды  сонау  сыртқа  серпіп  тастар!

Отыр  ол  үңгір  таудың  кең  төрінде, 

Жөнелтіп  тас  тырманы  кен  теруге, 

Ьүркіттей  шеңгелдерін  қадап  тырма, 

Қирпиды  кесектерді  өңгеруге.

Ы рақ  та  бүркіт  емес  үшырғаны.

Апіанды  асқар  емес  тұсындағы,

I сціздей  ой  толқытқан  кітап  емес,

Колына  қалам   емес  қусырғаны.

ІІІықты  ма  аңсарының  құзарына,

Ү.чді  ме  пәлеқордың  дұзағын  да?

I үсті  ол  аңғарына  жер  астының,

( )сыған  сүйсіне  ме,  ызалы  ма?

Ақанның  ж о қ   ісіне  өкініші,

Колтірген  мұнда  өзінің  өтініші,

ІІІахтаның  кеңсесінде  к а л   дегенде,

Кннбеді,  тартты  кеннің  өкім  ісі.

Аіпынып  әлде  мұңын  болды  жеңбек, 

Адамдай  алыс  ж олдан  келген  шөлдеп. 

Мацдайдан  тер  ш ыққанда,  шер  шыққандай, 

(  усынын  қандырғандай  қайран  еңбек!— 

Жас  албырт  құмартты  сол  кен  ісіне, 

Ьастықпен  әрең  келіп  келісімге,

Ляды  Ы сқақ  оны,  осы  боздақ 

Жүрсін  деп  жердің  еркін  кеңісінде. 

Лйтқанда  әке  жайын  Ақан  сыр  ғып  —

I Ігмеие,  төне  қалған төтен  сұмдық?

ІІеткен  ж ау  шегімізден  ақтарылған?

209

Білмеймін,  бізден  таса  неткен  шындық?»— 

Деп  Ы с қа қ  басын  шайқап  тыжырынған, 

Қ арт  кенші  ондай  іске  қыңыр  бір  жан. 

«Қепілмін  саған  өзім,  білем  сені, 

Былтырғы  жұмысыңнан,  қылығыңнан».— 

Деп  Ы сқақ  мұндар  ж а с қ а   қаиат  берген, 

Қия  ғой  ұясындай  қ ал ап   келген.

Қөлеңке  болса-дағы  мынау  түкпір,

Ақанға  оттай  қызу  талап  берген.

Сөз  ауыр  —  шыдамайсың  зіл  кегіне,

Қапа  ғой  еңбексіз  бос  жүргенің  де.

Ақанға  алтын  сарай  секілді  бұл,

Қызықты  думан  істің  дүрмегіне.

Тырманы  тасб ақад ай  қозғап  әрең, 

Толтырды  кең  шүңқырды  қүздай  терең, 

Төменде,  қат-қаб атта  бір  өзекте,

Ағылған  кен  электровоздарменен.

Тиеліп  кең  бункерге  тығырықта,

Өрлейді  кең  қияға,  —  биік  қырқа. 

Гауһарын  жер  астының  әкетуге 

Вагондар  тізбектелген  күтіп  сыртта.

Ақанға  елестеді  сол  бір  тізбек.

Қалай  ол  кен  ағысын  бөгеп  үзбек?

Серт  еткен  осы  шахта  заводтарға,

Асыра  асылдарын  төгеміз  деп.

-4* 

Н* 

4*

Қысқы  кеш,  тыныш  бұл  шақ,  бүгін  сенбі, 

Ж а т а қ т а   бұғып  ж а тқ а н   бұл  кім-енді? 

Оянса  Ақаи  ж алғы з,  қайда  бәрі?

Ах,  Лера!  Қөз  алдына  күліп  келді.

Қөп  айтып  комсорг  қыз  әңгімені,

Ақанды  кеше  сөзбен  әлдиледі.

Қызық  бар  бүгін  кешке  клубқа  кел, 

Ағылар  сонда  думан,  ән-күй,  —  деді.

210

'I'  ш  омес  Ақан,  сірә,  жабырқағыш , 

і'  уроі ін  сзгеп  әлгі,  зәбір-запыс. 

і  луықшыл  ж а с   еді  ғой,  жаны  сері, 

іһілш іл,  билегіш  те,  ән  шырқағыш.

|\поірст  —  жегі  құрттай  жаныңды  жер,

Іч,у|>  оймен  өртелмесін  жалын-жігер.

I  үл,  ойиа  ж асты қ  ш ақта,  етер  дәурен, 

Ітл а р с ы ң   минутына  әлі  ділгер.

1'ін'ыңпан  ж ас  ойнағың  асар  дүркін,

I .!• гіцді  ақ  тікенек  басар  бір 

к ү н .

I  үліскен  жасты  керсең  күрсінерсің,

I •< і/ісам  деп  қайтадан  бір  жасаң ,  шіркін!

I  үи  қайда  сондай  болар  қазір  бізге? 

К.шымыз  ацқау  ж асты қ  кезімізге.

М.п  болып  сүйіскеннің  жырын  жырлап, 

/Қүрміз  ғой  өкінішпен  өзіміз  де.

Дигын  басты  Ақан  алш аңы рақ,

Мойлі  гой,  аяз  ж ал ап,  тоңса  құлақ.

I'  сіікасын  бұра  киіп  келе  жатыр, 

і  'оққандай  жүрегі  тек  аңсап  шуақ. 

'Қ(’тті  ол,  міне  клуб,  ж асты қ  жиын,

I  улоткен  жас  өрендер  тасқын  күйін. 

іі іі я іін ы ң

 

құйқылжыған  нәш 

ә у е н і ,  

К.ы.чдырды  Ақанның  д а  ж а с  

б ү й і р і н .

I  лубқа  кірді  Ақан.  Тұрды  қарап,

К,ы;і  жігіт  бимен  балқып,  ж үр  сырғанап. 

ІІІотте  бір  тәтті  күлкі,  ыстық  күбір,

<',о,/іардың  сыбырының  сыры  ғажап! 

Күрсінді  Ақан  неге?  Аңсарында,

I'  (си алған  күйі  ащы,  сол  сарын  ба? 

Ооылай  Әсиямен  тербетіліп,

Жүргеи  ол  институт  зор  залында.

АЬііоки түсіп  кетті  сол  есіне,

I  оудесін  таяп  ыстық  кеудесіне.

( Іралып  қолы  жылы  қолтығына,

Ііцлсйтіп  демалыстың  әр  кешінде.

211

Көзінің  ж ар қы л   қ а қ қ а н   елесіне,

Ж о қ   еді  шүбәсі  де,  сенбесі  де.

Қ алайш а  сол  махаббат  болды  ғайып, 

Тағдырдың  әлде  бұл  да  әуресі  ме? 

Ж о қ ,  оны  ұмытпады  әлі  мүлде, 

Ж үргенде  жердің  қа т-қа т  үңгірінде. 

Сәуледей  елес  беріп,  Әсия  тез,

Сұр  таспен  шыңырауға  сүңгір  бірге. 

Толқыидай  лек-лек  ойдың  арасынан. 

Сол  сәуле  құбылып  көп  аласұрған. 

Ынтығы,  намысы  д а  жанып  кейде, 

Сонысын  сездіртпеген,  ол  жасырған. 

Д әл  осы  минутта  да  алабұртып,

Мұндар  жас  болды  қал ай   соған  ынтық? 

Қай  жерде,  кіммен  отыр  сол  Әсия,

Ой  кетті  ұйтқып  желдей  орағытып. 

Отыр  ма  Қарашпенен  театрда,

Соньіімен  үйренді  ме  түн  қатуға. 

Тығылыгі  құшағына  әлдекімнің,

Тұр  ма  екен  жүрек  сырын  тыңдатуға? 

Әлде  сол  сүйгенімен  билеп  жүр  ме,

Серт  қайда  жалын  тисе,  күймек  бірге. 

ІПын  сүйсе  маған  неге  ж азб ад ы   хат, 

Ж а л ға н д а   жоқ  па,  сірә,  сүймек  мүлде? 

Тұрғанда  Ақан  солай  ойға  батып, 

Гармоншы  жатты  күйді  ойнақтатып. 

Петямен  билеп  жүрді  Л ера  мұнда, 

Желкілдеп  бәйшешектей  жайнаңдатып. 

Ақанды  сол  қыз  кенет  көре  қалып, 

Ж абысты  қыз  құшағын  кере  барып. 

Қолтықтап  билегі  кетті...

Тұрып  қалды, 

Аңырып  аңқау  Петя  Перевалов.

212

Г.кіиші  гарау

- К.үішя  арыз,

шахта  бастығына!

І  ім  соны  ш ығарған  бұл  тас  тұғырға?

І үбіпде  соған  ж ау ап  бересің  сен,

І .иі  болса  шахта  соның  қастығына.

. >косІ  —  халы қ  жауы,  ұсталған  сұм, 

Іністық,  сен,  саясаттан  тыс  қалғансың.

I щріііің  бөлтірігін  бауырына  сап,

ІІсрдесін  бейқамдықтың  құш қан  жансың. 

К.

іістығыіі

 

сезбедім  деп  міңгірлеме! 

і  ынады  құрал-сайман  күнде  неге?

Ылсміз,  ж аудың  қолы  жебір  келер,

Ддал  л<ан  бар  қүралды  бүлдіре  ме?!

Г.окі  деп  құралыңды  кеміткен  кім, 

Ііігылды  техникаға  неліктен  мін?

Жацаны  аңсап  істі  тоқыратқан,

ІІІахтацда  адам дар  бар  желіккен  тым. 

Дүшпаппың  әрекеті  емес  пе  бұл? 

іМішсйін  білместік  деп  егеспе  құр! 

Оқудан,  комсомолдан  қуылған  жау, 

Гыгылған  көздең  таса  белеске  бұл.

Жоқ  екен  бастық  сенде  қырағылық, 

Мүлде  ж а т  партияға  мына  қылық.

Аласта  дұшпан  Ақан  Ақтаевты,

Қүрисыц  берсең  егер  бұған  ырық!» 

Ооыны  шұбар  Шаукен  оқығанда,

( I >үл  арыз  келді  тыныш  отырғанда)

»',олк  етігі  ұшып  тұрды,  төбесінен,

Үқоады  зеңбірек  шын  атылғанға.

ІІІошыды  шағатындай  қазір  жылан, 

Корінді  динамиттей  арыз  бұған.

Жарылып  кететіндей  әрең  ұстап,

Жнпелді  үйден  бастық  абыржыған.

■

  Уа,  сүмдық,  шыққыр  көзім,  нені  кәрген?

213

Қағазы  ж оқ  еді  ғой,  содғы  жерден. 

Айыпты  бұған  Ы сқақ,  берсін  ж ауап, 

Ш ахтаға  осы  сұмды  сол  жіберген. 

Пәлеге  шырмалдым  ба  білінбеген?»— 

Деп  Шаукен  дедектеген,  күбірлеген. 

Алдынан  қызыл  ж а ға   шыға  келсе, 

Ж үрегі  ж ар ы л ард ай  дірілдеген!

*  *  *

Ол  отыр  жердің  түкпір  қойнауында, 

Қ ұж -күж   тас,  жусағандай  қой  маңында. 

Қаттасып  жатыр  бықып,  —  айдап  соны, 

Сықырлап  темір  тырма  айналуда. 

Шыцырау,  кең  шұңқырға  алдындағы, 

Тоғытып  тас  тобырын  алқымдады.

Қейде  ол  терін  сүртіп  маңдайынан, 

Ақырын  анда-санда  алқынады.

Таянды  сменасы  бітер  бұл  шақ, 

М аңайын  қалың  кесек  жатыр  қоршап, 

Ж ұлқы нды  Ақан  соны  ысыруға,

Асыра  іс  бітірсе,  соған  ол  шат.

Ай  өтті,  ісі  міне  өрлегелі,

Алдында  өзгелердің ол  келеді.

Толтырып  өнімін  де  ,  өлшемін  де,

Қүнде ол  кідіріссіз  келген еді.

Білді  ол  тек  құралда  істің  еркі,

Жетуге  ж а ң а л ы қ қ а   күшті  серті.

Қазір  жүр  сырттан  оқып,  Орал  ж ақтан, 

Ақырғы  курстың  ол  студенті.

Сарылып  түнде  талай  кәзін  сүзіп, 

Қітаптың  ойды  тартқан  сөзін  сызып. 

Ойланып  отыратын  чертеждердің,

Үлгісін  қағазы на  сызыгі  тізіп.

Өрнектеп  үлгіні  де  керді  кеше,

Қім  білсін,  бастыққа  ерсі  көрінбесе.

214

Үплтип  алып  кеткен  соны  Петя, 

Ж,ІгіттіҢ  отыр  соған  көңілі  өсе... 

і 

іі

.

іі

  ойын  оймен  тағы  сыналады,

'I' ү ісгс  асса,  шіркін,  бұл  талабы! 

І.уаиып  қатты  басты  кнопканы,

Гпс  тергіш  бірақ  әрең  сырғанады.

I  Ігтесті  сең  тастармен,  қарш ылдады, 

Ііпсты  тез  барабаны,  тартылмады. 

Ауызын  тау  топырға  басқан  тырма,

I  і.ірбаңдап  қалды,  тасты  қарпымады. 

Іч.ос  тісі  қалды  сынып,  омырылып...

Ах,  шіркін,  ашылмаған  сорым  бүлік. 

Ііолдым-ау  байлағандай  талайымды, 

Гіігы  да  тас  тұйыққа  соғылдырып. 

Үят-ау  Л ер ад ан   да  серттесіп  ек,

Гіісудың қарқыны  тез  ептесін  деп,

Іінгелді  вагондары,  кәрі  тырма, 

Щоккізіп  қу  түкпірге  кеткесін  тек... 

.

*  *  *

Ііірақ  ол  ойлап  ұ за қ   отырмады, 

Ііүрылып  тескен  тауға  артындағы, 

■Күгіріп  кете  барды  тар  жылғамен, 

ІІетяны  іздеп  тағы  шақырғалы.

Міпе  ол  бір  қатпарға  түсті  төмен, 

Вмгондар  мұнда  зырғып  тас  тиеген.

Мупда  зор  кеңістікте  бір  топ  адам, 

Г.нйлескен,  кеукілдесіп  бастықпенен.

I Іарторг  мұнда  Сергей  Иваныч та,

;)лде  бұл  төтенше  бір  жиналыс  па?

І үр  Петя  шақылдасып  Шәукенменен, 

Діпумеп  жүзі  түсіп  қиналысқа:

Мұныңыз  бас  сауғалап  бұрылу  ма, 

>Қол  бар  ма  ж азықсы зға  ұрынуға? 

Аіугшның  адал  жанын  шалдырмаймыз, 

іТрмелген  мынау  ж а л а   құрығыңа.

215

Кәдімгі  «жансыз  жүйрік»  ж а л а   хат  бұл, 

Әсілі  сезілген  ж о қ   ойы  ж а т   бір.

Міне үлгі  скребокты  өзгертуге,

Сызған  ол,  үшқыр  ойлы,  қандай  тапқырі

*  *  *

Шәукеннің  ала  көзі  ажырайып,

Сүстанды,  ш ыққандай  сол  сөзі  лайық. 

Ақанды  атты  көзбен,  қимайтын  не?

Арыз  бар  ал ақ ан д а   әзір  айып.

—  Ш ахтаға  түсірген  кім  осы  сұмды?

Тағы  да  тас  тергіштің  тісі  сынды.

Мінеки,  әрекет  бұл  сескенерлік!

Парторг,  бейқам  болма,

түсін  сырды...

Енгіздік  мұны  қ ал ай   ұямызға,

Б ұл  өзі  қал ай   келді  қия-құзға?

Ш ақырған  сен  шығарсың  сүмелекті, 

Сендейдің  әрекетін  тыямыз  да!

Төзбеді,  құрыстанды  Ы сқақ  бұған, 

Мүндайға  ж а н   емес  қөй  тіс  қақпаған. 

Сондай  бір  турашылдар  аз  болды  ма, 

Тізгінді  пәлеқорға  ұстатпаған!  —

—  Сен  қалай  саясатқа  нықсынасың, 

Үрлеме  ж ал ақо рды ң  бықсымасын? 

Сақтықты  тілеп  тұрсың  өз  басыңа, 

Білмейсің  бұл  жігіттің  түк  кінәсін.

—  Арызын  Алматының  бекер  деме,

Оқудан  бүл  қуылған  екен 

неге?

—  Шәукен  сен  қырағының  шырағы  боп, 

Кеудеңді  кере  берме,  кекеңдеме!

Үштары  бес  бұрғының  мұқалыпты,

Тістері  тас  тергіштің  жұқарыпты.

Сондай  көп  тозған  сайман,  —  десек  те  сеп, 

Қарысып  өзгертпедің  бір  қалыпты.

жүктеу/скачать 6,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: