«Вітчизнянанаука: сучаснийстан,актуальніпроблемитаперспективирозвитку»
жүктеу/скачать 8,82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сауалнамалық сұрақ - жауап алу
- Ақсақалдармен сұрақ - жауап жүргізу
- Сұхбат алу
- Педагогикалық бақылау
- ПЕДАГОГИК АСОСЛАРИ
- Адабиётлар
Зерттеу әдістері Әдістерді қолдану кезеңдері Ғылыми әдебиеттер сараптамасы
1
кезең
Сауалнама жүргізу
1 кезең Респонденттермен сұхбаттас
1
кезең
Сарапшылармен сұхбаттасу 1
– 2
кезеңдер
Педагогикалық бақылау 1
– 3
кезеңдер
Ақсақалдармен сұрақ - жауап жүргізу
1
– 2
кезеңдер
Далалық жорыққа шығу (экспедиция) 1
– 3
кезеңдер
Қазақстан Республикасының барлық аймақтарына экспедицияға шықтық. Мұндағы мақсатымыз:
–
дене тәрбиесінің бұрын зерттелмеген құралдарын айқындау;
–
олардың ел арасында таралғандық деңгейін анықтау;
–
олардың дене тәрбиесінің жалпы жүйесінде қолданылу деңгейін анықтау;
–
дене тәрбиесінің осы күнге жеткен халықтық дәстүрлерін қарастыру;
–
дене тәрбиесінің халықтық құралдарының жастарға дене тәрбиесін беруде қолданылу келешегін айқындау және т.б.
Мамандардың, білім алушы жастардың және олардың ата - аналарының, белсенділердің дене тәрбиесінің мәселелерін қоюды жетілдіруге және ұйымдастыруға, дене дайындығын арттыруға, олардың денсаулығын нығайтуға арналған қазақ дене тәрбиесі мәселесі бойынша түсініктерін айқындау мақсатымен жүргізілді.
Сауалнама мақсатты - бағытты болды, сырттай, жеке басылы жүргізілді.
Осы жағдайды ескере отырып, сауалнамалар әрбір респондентке жекелей жүргізілді, олар оны өз бетімен толтырды. Сұрақтың ішінде ашықтары да, жабықтары да болды. Олар біршама тиімді нұсқаларын (дене тәрбиесінің құралдарының, түрлерінің және ұйымдастырылуының) келтіру қарастырылды. Сұрақтардың бір бөлігі бақылаулы бағытты болды.
Респонденттер құрамына оқытушылар, спортшылар, ақсақалдар, спорттық төрешілер қамтылды. Барлығы 50 респондент сауалнама үдерісіне қатыстырылды. Деректі ақпаратты зерттегенде қосалқы тәсілдер ретінде реферат, конспект жазу қолданылды.
оның құралдарының, жаңа түрлерінің деңгейін анықтау арқылы жүргізілді. Оның көмегімен тұрғындардың қазақтың ұлттық спорт түрлеріне, ұлттық қимыл - қозғалысты спорт түрлеріне және дене жаттығуларына, оларға қойылатын талаптарға деген көзқарасы анықталды. Респондент ретінде Қазақстан Республикасының 10 - ға тарта қариялары қатыстырылды. Сұхбат алу, егер қандай да бір себептермен сұрақ - жауап жүргізу қиындық туғызып, тиімсіз болса жүргізілді. Оның барысында әңгімелесушілердің қазақтың ұлттық спорт түрлерімен, ұлттық қимыл - қозғалысты ойындар мен дене жаттығуларымен шұғылдану мәні мен түрлері туралы көзқарастары мен пікірлері қарастырылды. Бұл жерде 25 респондент қатыстырылды.
Қазақстан тұрғындарының «қазақтардың ұлттық дене тәрбиесіна» және оның ары қарайғы жаңғыртылуына деген көзқарасы туралы дұрыс ақпаратты жинақтау мақсатымен жүргізілді.
Социологиялық зерттеулер білім алушылардың дене тәрбиесі - спорттық қызметке деген мәнмәтінді - құнды
бағдарлары мен көзқарастарын зерттеу, сондай - ақ, қазақтың ұлттық спорт түрлерінің, ұлттық қимыл - қозғалысты ойындары мен дене жаттығуларының қазақтардың ұлттық дене тәрбиесі құндылықтарына көзқарас қалыптастырудағы дәстүрлерінің әсерін айқындау мақсатында жүргізілді.
Бақылау нәтижелері сарапталынып, білім беру, тәрбиелеу және сауықтыру бағытта жинақталды. Зерттеу болжамының қалыптасу кезеңінде және оның міндеттері анықталуында бақылаулар негізінен «көңіл көтеру» мақсатында жүргізілсе, тікелей дайындық пен зерттеуді жүргізу кезеңінде дұрыс материалды қамтамасыз етті. Барлық жағдайларда олар нақты бір педагогикалық жағдай ерекшеліктерін ескеріп, берілген мәселеге қатысты шынайы көрсеткіштерді
алуға мүмкіндік берді. Жүргізілген педагогикалық бақылаудың топтастырылған материалы мәселені анықтап, оның келешегін белгілеуді қамтамасыз етті.
Сонымен, ұлттық дене тәрбиесі халықтың тарихымен, оның тіршілік жағдайымен байланысты, оның өткені мен келешегін айқындайды. Оларға ең бастысы, адамдардың материалдық құндылықтарды өндіру барысында қалыптасқан сұранысынан туындаған дене еңбегімен, сондай - ақ, олардың денелік жетілуге деген табиғи талпынысымен байланысты.
Қазақ халық, біздің көпұлтты республикамыздың басқа халықтары сияқты ғасырлар бойында тарихи даму берілген денелік, ақыл - ой тәрбиесінің, салт - дәстүрлерінің өзіндік ұлттық құралдарын жасады. Қазақтардың дене мәдениетінің тарихы барлық халықты еңбекке, өскелең ұрпақты және жерді қорғауға толыққанды дене дайындығынан өткізу қажеттігінен туындады. Мұның барлығы қазақтың ұлттық спорт түрлерінің, ұлттық қимыл - қозғалысты ойындары мен дене жаттығуларының дамуына өзіндік үлесін қосты.
«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
201
Берілген жұмыстың ерекше маңыздылығын ескере отырып, берілген зерттеулердің өзіндік мазмұнына, оның міндеттеріне және таңдап алынған мәселе бойынша тереңдетіліп зерттеуді қарастыратын, қазақтардың ұлттық дене тәрбиесінің ары қарайғы қайта жаңғыртылуының нақты жолдарын айқындау бойынша өзіндік ғылыми материалды жинақтау мен өңдеудің жолдарының жиынтығын қолдану қажеттігін алдын ала анықтаған зерттеу жүргізудің шынайы педагогикалық шарттарына басым көңіл бөлінді.
Ғылыми жетекші : п.ғ.д., профессор Сарыбекова Ж.Т.
Гулчехра Инсапова ( Наманган , Узбекистон ) ОҒЗАКИ НУТҚНИНГ ПСИХОЛОГИК - ПЕДАГОГИК АСОСЛАРИ Ўта қудратли информация тарқатувчи техник воситаларга эга хозирги замонда оғзаки жонли холда кўпчилик олдида сўзлаш борган сари муҳим аҳамият касб этмоқда. Бизнинг давримизда нотиқлик санъати оммавий ахборот воситалари билан бир қаторда халққа миллий истиқлол ғояларини етказиш, улар асосида тарбиялаш ва бошқаришнинг долзарб воситалари сифатида қайтадан шаклланмоқда.
Мақолада нотиқлик санъатининг психологик ва педагогик асослари, яъни кўпчилик олдида нутқ сўзлашнинг қонуниятлари, ўзига хос томонлари, сўзловчининг сифатлари, тингловчиларнинг хусусиятлари сингари омилларнинг нутқ самарадорлигига объектив таъсир қилишини, нотиқ ва аудиториянинг ўзаро ҳамкорлиги, умуман олганда нотиқни ўраб олган ёки тингловчиларни англашига қаратилган сўз тақдирини яъни сўзни хавода жаранглаши эмас, балки уни тинловчилар қалбига кириб боришигача кузатишни ўргатувчи барча воситалар хақида сўз боради.
Энг аввало жонли сўзнинг хайрон қоларли (қарсак чалдирувчи) кучи, қалбга яқинлиги нималарга боғлиқ эканликни тушунишга харакат қилайлик. Бугунги кунда нотиқлик, жонли сўз замонавий техник воситалар билан қуролланган оммавий ахборот воситалари орасида ўзини қандай сақлаб қолди ва сақлаб қолиш билан бирга ўзининг кишиларга таъсирини кучайтириб бормоқда. Нотиқлик оғзаки мулоқот асари сифатида мустақиллигимиз жараёнини акс эттирибгина қолмай, балки ундан ўзиб кетиб мустақиллик қуролига айланмоқда. Мамлакатимиз Президенти И.А.Каримовнинг барча нутқлари бунинг ёрқин намунасидир. Лекин бугунги ҳаётимизда хаётдан узилган мулоқот қилинаётган жамоага нисбатан йўналтирилмаган, жонли, ишончли сухбат ўрнига қоғоздан ўқиб бериладиган зерикарли маърузалар ҳам учраб туради.
Бугунги кунда маънавий - маърифий ва тарбиявий ишлар билан шуғулланувчи кадрлар учун омма билан мулоқот қилишни
касбий махорат, малака яъни нотиқлик санъати, оғзаки нутқни мохирона олиб бориш даражасини олиб чиқиш энг муҳим вазифалардан бири бўлиб келмоқда. Булардан ташқари ҳар бир ўқитувчи, шифокор, хокимият ходимлари, умуман олганда оз ёки кўп сонли бўлишдан қатъий назар жамоа билан ишлайдиган шахслар оғзаки мулоқот қилишга мажбурдир.
Нотиқлик санъати оғзаки мулоқотнинг алоҳида тури бўлиб, у ўз ичига нутққа тайёрланиш, уни баён қилиш, сухбат ўтказиш сингари кўпгина омиллар йиғиндисини олади. Нотиқлик санъати учун зарурий омиллар, кўникма ва малакалар мажмуасини гуруҳ машғулотларида ёки мустақил равишда эгалламоқчи бўлган талабаларга ёрдам бериш ушбу қўлланманинг учинчи вазифасидир. Юқоридаги вазифалар қўлланманинг структурасини белгилаб беради. Талаба гўёки тажрибали нотиқ билан юргандек яъни маърузага тайёрлашнинг барча этапларини бирга ўтаб, минбарга бирга кўтарилиб нутқ сўзлайди, дискусия олиб боради, сухбат ўтказади, саволларга жавоб беради. Инсонлар билан тушунарли, қизиқарли, ишонарли сухбат олиб боришни бошқача айтганда оғзаки нутқ санъатини ҳар қандай одам эгаллаши мумкин.
Албатта бунда инсоннинг шахсий сифатлари муҳим рол ўйнайди, бироқ талантлар туғилмаслиги ҳам мумкин, талантлар озчилик лекин ҳар қандай инсон ялқовлик қилмаса, ўз ишини устаси бўлиши, ўз махсулотини санъат даражасига олиб чиқиши мумкин. Бунда шоир ёки ёзувчини грамматика қоидалари билан ҳисоблашиши уларнинг ижодий жўшқинлигига халақит бермаганидек нотиқликка ижодий ёндошиш ўзига хос билим, кўникма ва малакани эгаллашга имкон беради. Ҳар қандай ишдаги сингари нотиқликда ҳам юксак қобилият ёрдам бермайди, агар инсон ривожланиш ва такомиллашиш учун ўз устида ишламаса.
Нотиқнинг асосий қуроли – сўз, асосий таъсир кўрсатиш усули ишонтириш. Шунинг учун нотиқлик санъати оғзаки сўз воситасида таълим - тарбия, мустақиллик ғояларини тушунтириш ишларини олиб борувчи ҳар бир инсоннинг энг муҳим вазифаси бўлиб қолмоқда.
Маълумки, инсонлар нутқи уларнинг меҳнат жараёнида бир - бирига нимадир гапириш зарурияти туғилганлигидан товуш орқали ифодаланиш билан шаклланади. Инсон гапиришни ўрганиб ёзишни бошлагунча минглаб йиллар ўтди. Бироқ биз ҳозирги кунда ҳам ўзимизда ёзишдан кўра инсонлар билан бирга туғилган оғзаки нутққа мойиллик сезамиз. Психологларнинг ҳисобларига кўра инсонлар ўртасидаги жами мулоқотларнинг учдан икки қисми оғзаки сўзлашув орқали бажарилади. Албатта бу тасодифий ҳол эмас, чунки товушли тил –
универсал мулоқот туридир. Бу восита тўғридан - тўғри инсон онги билан боғланган бўлиб, фикрни материал, реал қобиққа ўрайди. Тил воситасида ҳар қандай мазмундаги, ҳар қандай фикрни тасвирлаш узатиш ёки баён қилиш мумкин. Оғзаки нутқ битта тилда гаплашувчи ҳамма одамларни бир - бири билан алоқа қилдириши мумкин, ёзма нутқни бунга доимо қудрати етавермайди, бошқача қилиб айтганда бошқа ҳамма мулоқотлар товушли нутқнинг устқурмаси бўлиб уларни гўёки товушли нутққа “таржима” қилингандек бўлади.
Нотиқнинг аудитория билан алоқасининг яна бир муҳим канали визуал канал ёки “кинесик код” бўлиб ҳисобланади, бошқача айтганда бу код мимика, хатти - харакатлар махсулидан иборат. Инсонлараро мулоқотда мимика ва хатти - харакатлар нутқ ва унинг оханги сингари табиийдир. Улар инсоннинг доимий эътибор берувчи йўлдоши, ахборот воситаси бўлиб ҳисобланади. Ҳатти - харакатлар, масалан, қандайдир буюм шакл ва ўлчамини тасвирлашда ёрдам берувчи восита бўлиши ёки инсон хис - туйғуларини яъни қувонч, хайрон қолиш, қайғу ва хоказоларни, саломлашишни, таъкидлашни, гапирилаётган фикрни кучайтиришни, йўналишни ифодалаши мумкин. Айни вақтда ҳатти - харакатлар ўта шахсий бўлиб унинг интенсивлиги нотиқнинг темпераментига боғлиқ равишда индивидуал характерга эга бўлади.
Умуман олганда нотиқнинг кўпчилик билан мулоқоти бу харакатчанлик, рангбаранг тил, оханг, хатти - харакат, мимика ва бошқа воситалар ёрдамида нутқнинг юксак ғоявий - илмий мазмунини аудиторияга етказишдир. 202 «Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
Юқоридаги воситалар бир - бирини тўлдириб, алмаштириб нотиқ нутқининг тўлақонли, тушунишга осон ва аудиторияга таъсирини кучайтиришга ёрдам беради. Лекин оғзаки нутқнинг хусусиятлари ва бошқа мулоқот турларидан фарқи фақат юқоридагилардан иборат эмас, балки у ўзига хос бир қатор чизгиларга эга. Ҳар қандай оғзаки нутқ тўғридан - тўғри коммуникация туридан бири бўлиб унда сўзловчи ва тингловчи орасида ҳеч қандай тўсиқ бўлмайди. Нотиқ аудитория доимий назорат қилиб бориш натижасида тингловчиларнинг реал холатини уларнинг ташқи кўриниши, эътибор бериб ўтириши, луқма ташлаши ёки бошқа хулқ - атворларига (тескари алоқа) қараб аниқлаб олиш ва зарур бўлганда нутқини керакли томонга йўналтириб ёки қандайдир ҳаракат, иборалар ёрдамида аудиторияни керакли холга келтиришга ҳаракат қилади. Радио ёки телевидение орқали сўзланаётган нутқ давомида юқоридаги вазият умуман юзага келмайди.
Психологик текширишлар шуни кўрсатадики, аудиторияни кузатиб бориш, унинг акс таъсирини, фаоллигини кўриб туриш, ўзининг овозини эшитиб туриш нотиққа ижобий таъсир қилади. Бошқача қилиб айтганда жонли мулоқотдаги аудитория билан бундай илиқлик радио ва телевидение орқали олиб бориладиган мулоқотда деярли бўлмайди. Ва ниҳоят, жонли мулоқот ташкилий жиҳатдан соддалиги билан ажралиб туради,
у жуда мураккаб техник воситаларни талаб қилмайди. Нотиқнинг нутқи, университет аудиторияларида, завод - фабрика сехларида, пахта далаларида бирдек жаранглайди. Бундан кўриниб турибдии, жонли мулоқотнинг юқоридаги хусусиятларини яхши билган ва улардан аудитория таркибига, у ердаги холатга қараб моҳирона фойдаланиш нотиққа ўзи кутган натижага эришишга катта имконият беради.
Нотиқ сўзлаётганда аудиториянинг холатини қўйилган вазифага мос равишда ўзгартиришга ҳаракат қилади, яъни ахборот бериш, ишонтириш, тарбиявий таъсир кўрсатиш сингари усуллардан фойдаланади.
Бугунги кунда эса нотиқ одамлар олдида унинг фикри, нутқи мазмуни иқтисодий ва ижтимоий чоралар билан ишонарли равишда боғланганлигига ишонч хосил қилгандагина нутқ сўзлайди. Яхши нотиқ сўз билан тарбиялашни, шахсий намуна билан тарбиялаш билан мустаҳкамлайди. Унинг ўзи мустақиллик курашчиси халоллик, ростгўйлик, камтарлик намунаси бўлиши керак. Шу билан бирга нотиқликда керагидан ошиқча эхтиёткорлик, ўз фикрига эга бўлмаслик, мақтанчоқлик, вайсақилик, керилиш, аудиторияни писанд қилмаслик сингари салбий хусусиятлар ҳеч қачон бўлмаслик керак. Нотиқ одатда одамлар яхши кўрадиган ижодкор, катта маданиятга эга, бош харфлар билан ёзиладиган Интеллегент бўлиши албатта зарур, у ўқитадиган эмас балки, одамлар унда ўқишни хохлайдиган кимсагина ўқитувчи эканлигини унутмаслиги керак.
Қадимги дунёда аудиториянинг нотиққа баҳо бериш муносабати (етос) нотиқлик санъати назариясининг энг муҳим категорияларидан бири ҳисобланган. Ҳозирги давр психологларининг фикрига кўра бу феноменни ижтимоий шартларнинг психологик кўринишига киритиш мумкин ва у одатда англанмаган характер сифатида ажралиб туриб, ахлоқнниг онгли элементларига фаол таъсир қилади. Нотиққа нисбатан тингловчиларни ижобий қараши уларнинг руҳларини кўтарадиган мотивларни кучайтиради, салбий қараш эса уларни ундовчи кучларни пасайтиради, ёки бутунлай нейтраллайди. Масалан, маъруза, нутқ эшитишга отланган одам, ўтган сафар унинг фикрича зерикарли нутқ сўзлаган нотиқ яна сўзлашини эшитса, ўзининг фикридан қайтиши мумкин. Демак, обрўси катта бўлмаган нотиқ аудитория ишончини оқлаш учун жуда кўп тер тўкиши керак. Одатда, тингловчилар ёш тажрибасиз нотиқнинг камчиликларини осонгина кечира олишади, лекин обрўли таниқли нотиқнинг жуда кичкина хатосини жуда қийинчилик билан
Агар ёш, ҳали тажрибаси кам, тан олинмаган нотиқ аниқ аудитория олдида нутқ сўзлашни бошламоқчи бўлса, уни тингловчиларга обрўли шахслардан бири таништирса, фойдадан ҳоли бўлмайди. Бундай ҳолатда таништирувчи шахснинг кучли престижи гўёки ёш нотиққа ўтгандан, узатилгандек ёки берилгандек бўлади. Лекин, биринчи бор таништиришда ёш нотиқнинг хизматларини осонга кўтариб юбориш мақсадга мувофиқ бўлмайди, чунки тингловчилар нотиқдан бу мақтовлар натижасини кутишади, лекин биринчи нутқдаёқ ҳар қандай талантли нотиқ катта муваффақият қозонади деб айтиб бўлмайди. Бундай таништириш салбий таъсир кўрсатади. Нотиқ доимо тингловчиларни ўзига ижобий муносабати бор деб ҳисоблаши мумкин, чунки одамлар унинг маърузасига ўзларининг билимларини ошириш, фикрларини унинг фикрлари билан солиштиришга келишади.
Шундай қилиб обрў бу шахсий сифатгина бўлиб қолмай омма билан ишлаш муваффақиятининг мажбурий омилларидан бири бўлади. Шу билан бирга нотиқ ташкилотининг обрўсини шахсий обрў деб қараш мумкин эмас, биз мустабид даврда бундай салбий ҳолатдан ҳар ерда, ҳар қачон фойланавердик ва уинг натижасини ҳамма кўриб турибди.
Ҳар бир нотиқ ўз меҳнатини ўзи тан олдириши зарур, бунинг учун эса ҳақиқий тажрибага чуқур аҳлоқий сифатларга, нотиқлик санъатига таянган бўлиш керак. Бунда шуни ёддан чиқармаслик керак, яъни обрў ўтмишдаги тажрибага, хизматларга таяниб қолмай инсоннинг доимий фаолияти, унинг фанда меҳнатда, мустақиллигимизга қўшган шахсий ҳиссасига қараб қозонилиши керак.
Ҳозирги тингловчилар, насихат ва бемаза гапларни, айниқса, қўполлик ва гердайишни қабул қила олмайди. Яхши бўлади агар тажрибали нотиқ суҳбат, нутқ давомида гўёки ўзининг обрўсини тингловчилар билан тенглаштирса, раҳбар, вакил эмас балки тенг ҳуқуқли суҳбатдошдек тутса. Бугунги кунда тингловчилар билан мулоқот тоналлиги тенг ҳуқуқли суҳбатдош, уларни ташвишга солаётган фикрларни содда равон тушунтиришдан иборат бўлиши керак. Бу эса ҳақиқат тили билан ҳеч қандай яширишсиз ва силлиқ жумлалар билан ўзини олиб қочишсиз гапиришдан иборат.
тингловчилар фикрини хурмат қилади ва бу билан ҳолатни тўғри англашларига ёрдам қилади. Нотиқ тингловчиларнинг яхши кайфиятлари хақида қайғуриш, тингловчилар орасида туғилган куни тўғри келганларни табриклашни, умуман олганда барча яхши ҳодисалар билан табриклашни унутмаслиги керак бўлади. Нотиқ томонидан нутқни қуриш, режалаш унга нисбатан эмотсионал ва ратсионал муносабатни туғдиришга ёрдам қилиши керак. Лекин бунда эмотсионал бошланишни албатта кўзда тутиш керак, чунки қандайдир сўзни нотўғри талаффуз қилиш, фамилияни адашиб айтиш, нутқдаги кичик эхтиётсизлик, тингловчиларда нотиққа нисбатан антипатия туғдиради нутққа нисбатан шарт ҳар доим ё ижобий, ё
салбий бўлади, лекин ҳеч қачон нейтрал бўлмаслиги керак. Психологлар фикрича бундай шарт хроник характерга эга бўлади, яъни у бир марта бўлмай ўхшаш ҳолатларда бир кундан, бир хафтадан бир ойдан кейин ҳам учрайди. Шундай қилиб нотиққа нисбатан ижобий муносабат яна ва яна у билан ҳар бир учрашувда мустахкамланиб бораверади. Нотиқнинг обрўси махмадоналик, ўзини ортиқча баҳолаш ва гердайиш билан ҳеч қачон боғланмаслиги керак. Нотиқ, агар у раҳбар бўлса, ўз адресига мақтов, улуғлаш ва лаганбардорликни дарҳол тўхтатиб, амалга шахсга сиғиниш, “доҳий”лар ясаш қандай даражада бўлмаса яхши натижага олиб келмаслигини тушунтириши керак.
«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
203
Адабиётлар: 1.
Каримов И.А. Баркамол авлод Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Тошкент, 1997.
2. Аҳмедов А. Нотиқлик санъати, Тошкент, 19 67.
3. Бегматов Э., Бобоева А., Асомиддинова М., Умарқулов Б. Ўзбек нутқи маданияти очерклари, Тошкент, 1988.
4.
Назаров К. Нутқ маданиятига оид масалалар. Тошкент, 1973.
5. Носиров У. Нутқ маданияти ва давр. Нутқ маданиятига оид масалалар, Тошкент, 1973.
6. Исхоқов Ф. Эътиқодимиз ҳам бор, эътирозларимиз ҳам. “Нутқ маданиятига оид масалалар” тўплами. Тошкент, 1973.
7. Мўминов С.М. Ўзбек мулоқот нутқининг ижтимоий - лисоний хусусиятлари. Тошкент, 2000. 8.
Аҳмедова Ҳ. Ўқитувчи нутқи маданияти. (маърузалар матни), Қўқон, 2003.
Р.К. Исакова жүктеу/скачать 8,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|