ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі

Афмес Яррати Ҳзінің Ұзаҕ жълғъ ҲміЯ жолън сүйіндей келіп бҰл ҲміЯде аҕиҕассан аЯсъҕ 
ҕариес жоҕ деген ҕоЯъсъндъ жарайдъ:
Ҕожа Афмес, баръңдъ елге ие біл, 
Аҕиҕассъ аЯъ саза рүйе біл. 
ДүниеҕоЯлаЯ кесрін бъҕръп Ҳзімен 
Фалъҕ ҕана дүниеге ие бҰл.
Рейсіп, Афмес Яррати сек дін нарифасчъръ ғана емер, ронъмен біЯге, ол адам бойъндағъ 
ізгі ҕариессеЯді кҲкке кҲсеЯе мадаҕсатчъ, Ҳз оҕъЯманън әділ, мейіЯімді, рабъЯлъ, 
жомаЯс, кічіпейіл болтға чаҕъЯған ойчъл аҕън.
Белгілі әдебиес зеЯссетчірі Р. БеЯдібаев ҕазаҕ кҲЯкем рҲз ҲнеЯі мен Афмес Яррати 
поазиьръ аЯаръндағъ дәрсүЯ жалғарсъғъ стЯалъ айса келіп, “сүЯкі әдебиесінде жиі 
ҰчъЯайсън “иман нҰЯъ”, “заһаЯ кҲзі”, “ръЯдъң кҲзі”, “саЯиғассъң ләззасъ”, “мафаббас 
майданъ”, “маыЯиуас борсандъғъ”, “фаҕиҕас даЯиьръ”, “ғачъҕсъң деЯсі”, “мафаббас 
борсандъғъ”, “гүл чаЯабъ”, “кҲңіл кәбәбі”, “ДәЯирлам раЯайъ”, “аҕиЯессің азъғъ”, 
мафаббас жүгі”, “маыЯиуас бҰсағъ”, “үміс ҕүЯъғъ”, “чаЯиғассъң кҲйлегі”, “ғачъҕ 
дүкені”, “мефнассъң даЯиьръ”, “дүЯдің кені”, “жан датаръ”, “чайсан жолъ”, “нәпрі 
чайсан”... сәЯізді бейнелік ҕасаЯлаЯ бҰЯъннан келе жасҕан самача дәрсүЯ айдънъна 
апаЯдъ”,—
деп жаздъ.
1 
Афмес Яррати жъЯлаЯъ сек ҕазаҕ еліне ғана емер, бүкіл сүЯкі сілдер фалъҕсаЯға оЯсаҕ 
мҰЯа екені мәлім. АЯада ран ғаръЯлаЯ Ҳсре де Ҳзінің мән
-
мағънарън кеміспей, ҕайса 
таҕъс озған райън ҕадіЯ
-
ҕариесі аЯса сүркен бҰл ғажайъп фиҕмас
-
жъЯлаЯ ҰЯпаҕсан
-
ҰЯпаҕҕа жалғаръп, Ятфани мҰЯа Яесінде ҲміЯ рүЯе беЯесіні датръз.
Афмес Ярратидің ропълъҕ
-
мирсикалъҕ раЯъндағъ ой
-
пікіЯлеЯін онъң чәкіЯссеЯі 
жалғарсъЯъп, кезінде кҲпсеген фиҕмас
-
жъЯлаЯ жазғанъ мәлім. ҒҰлама аҕъннъң ел 
ічінде ең санъмал болған даЯъндъ чәкіЯссеЯінің біЯі 
Рүлеймен БақыЯғани 
еді. Аҕъннъң 
стған жълъ белгіріз, 1186 жълъ ҕайсър болған. Онъ жҰЯс Факім аса деп асаған.
Рүлеймен БаҕъЯғани да Ҳзінің гтманирсік бағъссағъ ой сүйіндеЯін ирлам діні ҕағидалаЯъ 
сҰЯғърънан
192 
сүріндіЯтге әЯекес жарайдъ. Ал, біз роңғъ кезге дейін дін асатлъға ръңаЯжаҕ ҕаЯап, онъң 
адамдъ ізгі ҕариессеЯге үндейсін ілгеЯічіл Яолін сеЯірке чъғаЯъп келдік. Рол ребепсі 
Рүлеймен,БаҕъЯғани ҲлеңдеЯі де күні бүгінге декін зеЯсселмей, жаЯиьланбай келеді. сеЯ 
кҲп айсасън болған. БеЯсін келе БаҕъЯғани жъЯ
-
жинағъ “БаҕъЯғани кісабъ” деп 
асаладъ. БҰл жинаҕсағъ ҲлеңдеЯ Ҳзінің саҕъЯъбъ, мазмҰнъ, ҕҰЯълъръ жағънан Афмес 
Ярратидің “Даналъҕ кісабъна” Ұҕрар болъп келеді.

БаҕъЯғани ҲлеңдеЯі кезінде ел аЯарънда атъзча да мейлінче кең саЯаған. ӘріЯере онъ ел 
аЯалаған
дәЯтічсеЯ кҲп айсасън болған. БеЯсін феле БаҕъЯғани жъЯлаЯъ ел атзънан 
жиналъп, 1877 жълъ Ҕазанда жеке кісап болъп барълъп чъғадъ.
Рүлеймен БаҕъЯғанидің “АҕъЯ заман кісабъ” және “Бибі МаЯиьм кісабъ” деп асаласън 
екі дарсанъ баЯ. ОлаЯ негізінен діни аңъз
-
әңгімелеЯ рбжесіне ҕҰЯълған. Ропълъҕ
-
мирсикалъҕ ой
-
пікіЯлеЯді тағъздайдъ. Ронъмен біЯге, бҰл дарсандаЯда оҕъЯмандъ ізгі 
ҕариессеЯге үндет раЯънъ да баЯ.
Кезінде күллі сүЯкі сілдер фалъҕсаЯдъ самрандъЯған Афмес Яррати мен Рүлеймен 
БаҕъЯғанидің фикмас
-
жъЯлаЯъ
ҕазаҕ әдебиесі саЯифънан сиірсі оЯнън аласънъ датръз.
БҰл да ронда.
193 

жүктеу/скачать 22,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: