С.Сейфоллаулы. Казак батырлар жырын Пенковский мен Тарловскийдщ орысшага аударуы ура-

Эдеби сын тарихы
139
1931 
жылы С.Сейфуллиннщ «Жаца эдебиет» журналы бетшде 6ipHeuie макаласы жа­
рияланды293. «Касиегп кус, акку кус туралы да» макаласында казак эдебиетшде касиетп 
кустыц кездесш отыратындыгын сез кылган. Кептеген мысалдар келпре отырып, макалада 
ертедеп ауыз эдебиетшен бастап жазба эдебиетке дейш п уакытта акку кустыц калай жыр- 
ланып келе жаткандыгы жуйел
1
турде гылыми баяндалады. Сэкеннщ кейб1р макалалары
1932 жьшы жарык керген «Казак эдебиетЬ> ютабына к!рд1.
Отызыншы жылдары казак эдебиеттану гылымында ж урпзш ген жумыстардын 6ip 
саласы - окулыктар жасау. Окульщтардын жацадан ашылып жаткан жогары оку орындары 
тугш, мектептщ езшде жоктыц касы болатын. Эдебиетте сан салалы зерттеу жумыстарын 
жYpгiзyмeн 6ipre турл! окулыктар жасаудьщ да зайыр каж еттш п сезшш, аса мацызды мэселе 
ретшде алга койылды. С.Сейфуллин казак университетшде (кешннен КазПИ) эдебиеттен 
лекция окыгандыктан мундай зэрулк п Kepin, алгаш юрккендердщ 6ipi едь Сэкен «Казак 
эдебиетшщ» алгысозшде бул туралы: «Журналдарга, газеттерге жазылган кейб1р макалалар 
болмаса... бупнге дешн казак эдебиеп туралы жазьшган арнаулы ецбек жок. • • «Казак эдебиеп» 
туралы мектептерде сабак бергенде колданатын em6ip куралдын жоктыгыньщ устше есю ел 
эдебиетше келгенде Kepin, окып, тексеретш есю ел эдебиетшщ жинагы да жок. Сондыктан 
«Казак эдебиеп» туралы б1рдене жазу, «есю ел эдебиетш» 1здеп курастырып, жинастыру ете 
кажет екещцп соцгы жылдарда тым катты сезшдЬ> деп жазды.
С.Сейфуллиннщ «Казак эдебиет!» жинагыныц шыгуы 30-шы жылдар фольклористи- 
касында ел еут окига болды. Осы салада жасалынган туцгыш келемд1 ецбек ретшде эде- 
биепм1здщ тарихында тш сп орын алды. Бул ютаптыц турл1 кад1р-касиеттерше токталмастан 
бурын, ец алдымен, оныц ею турл
1
сипатын атап еткен жен. Жогарыда айтып кеткен i Mi здей, 
«Казак эдебиеп» осы пэн бойынша жогаргы оку орындарына арналган оку куралы репнде 
жазылды. Бул - ютаптыц непзп максаты. Эдебиетте турл1 оку куралдарыныц жоктыгына 
байланысты аталган ецбек окулык, эр! хрестоматия мшдетш аткарган. «Бул билер дэуаршщ 
эдебиеп юрген 6ipiHini ютапка эдебиет нускальщтарьш эдеш молырак юрпзд1м. Ойткеш 
бул киап 6ip жагынан есю ел эдебиеп туралы жазылган ютап болса, екшнп жагынан, сол 
ecKi ел эдебиет! нускаларыныц жинагы материаддар болсын дед1м»294 деп, туспадрген автор 
ез максатын. Сондыктан да ютапта ауыз эдебиетшщ улгшер1 молынан бершген.
«Казак эдебиетшщ» тагы 6ip басты сипаты гылыми ецбек е к е н д т . С.Сейфуллин. бул 
итабында казактыц мол ауыз эдебиеп улгшерш б елгш 6ip гылыми жуйемен баяндаган. 
Казак фольклористикасы ymiH аса кунды гылыми топшылаулар жасаган. Сейтш, бул ецбек 
Сэкеннщ 20-шы жылдар мен 30-шы жылдардьщ бас кезшде ауыз эдебиетш жинау, зерттеу 
багытында журпзген жумыстарын белгш 6ip дэрежеде корытындылайтын туынды болды.
Ещп осы ецбектщ кейб1р басты гылыми сипаттарына токтала кетешк295. Ютаптыц ба­
сында казак халкыныц еткеш туралы кыскаша тарихи очерк бершген. Ондагы автордыц 
максаты ауыз эдебиен улплер1 тууыныц тарихи непзш, себептерш аша тусу. Сэкен «есю ел 
эдебиетш окыганда казак атаулы елдщ бурьшгы деректершен табылган маглуматгарды бшмей 
болмайтындьщтан, бул ютаптыц басына кыскаша тарих маглуматтарын юрпзд1м»2% деген.
Сэкен бейнелеу теориясына суйене отырып, кай уакытта болса да эдебиет ем1рдщ айнасы 
деген кагиданы 

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: