Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
eMipre келгеннен бастап, бакилык болганга дешн адамныц жан cepirme
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- TeHKepicKe дешнп эдеби сында жацадан шыгып жаткан ютаптарга шолу жасау дэстурл1 ani
| eMipre
келгеннен бастап, бакилык болганга дешн адамныц жан cepirme айналатьш эн жайында автор теб1рене жазады: «Эн, елец, куй адамнын анык т ш , шын тш; кепке б!рдей угымды тш - бул тш жанга кас. Журек Tini, ce3iM Tini, куй т ш : неше Typni рахат тарткан адам жаны осы тшмен сейлейдц эртурл1 эндерд 1 осы тшмен сулулап, майда- лап куяды, куаныш, шаттык рахатын сыртка бшпзед1, адам михнатын, ауыр iciH женшдетед1. Кайгы-кафшш шыгарады, маукын басады. Сол себептен эн-елец адамныц жарыкка ешп, ка- рацгы жер астына юргенге шейш айрылмас досы, жолдасы» («Казак», 1914, №67). TeHKepicKe дешнп эдеби сында жацадан шыгып жаткан ютаптарга шолу жасау дэстурл1 ani колга алынбаган болатын. С.Торайгыровтыц «Казак тш н д еп елец ютаптары жайынан» («Айкап», 1913, № 19,22,23,24) осы саладагы алгашкы кадам едь Макалада сол кездеп казак эдебиетшщ жай-кушне тшдйс тургыдан мулдем жацаша кезкараспен келш, батыл пш рлер айтьшган. Автор «Заркум», «Сал-сал» сиякты кисса-хихаяттардагы «кырды, киратты, жойды, жеп басты айдаЬар, nepi кызы, жалмауыз кемп1р» сияктыларга казактыц каны уйып, ары мен жаны уйыктап келгендМне ашынады. Булардыц тшшщ таза казакша емеспгше кынжылган Султанмахмутгьщ сол кездерде басьшып шыгып жаткан ютаптарга да кец ш толмайды. Сей тш проблемалык макала жанрында жазьшган бул ецбекте казак эдебиетшщ ец 6ip езект1 мэсе- леа - тш тазалыгы кетершген. «Нагыз шынын айтканда, казак тш н д е деп бастырылган итаптардыц кебшде казактыц mci де жок. Неге десец, riimepi бытбырык, бытбырык бол- магандарыныц агыны терю, рухын тексерсек, баягы айтылган «катын ойбай». Ал енд1 ка закты cipire жамаган былгарыдай кай жерше апарып жапсырамыз? Мен тшм1зге шала тш- дepдiц шатасуынан, тшдщ агыны тер1ске бешмделш, epic алып кетш бара жатканынан коркамын. Б1з буралкы сез юрмей уйыскан сез болса, ойбай мынау казакша екен дейм1з. EKi сездщ кыспагына жаца сездщ каймагын апарып катарластырып карасак, ол агын мен бул агынныц арасы алты айшылыкка кеткен д т керш едЬ - деген жолдарда улттык эдебиетке, улттык тшге деген шын жанашырдыц жан айгайы шырылдап тур. Султанмахмут нактылы мысалдар келпре отьфьш, елец ютаптарын «кешп жок, келклм жок, кур катын ойбай», «кур зарланган», т ш «нгугццр» - деп, сынайды. Автор «кайда казак Tuii, кайда киыскан назым? Кайда кецшге, тшге ойнау, теп-тепс, ерескелсгз елшеуш елец?... - деген сауалды алга тартады. Акынныц гздейпш - «Бузылган канымызды тузеп, карайган кеншм1зд1 жуып, жанымызга пайда, дерт1м1зге шипа» болар эдебиет. Султанмахмуттыц ойынша, нагыз елец ем1рдщ езшен туындауы керек: уйкасканныц 6api елен емес. Нагыз елец - «кайнаган канньщ, киналган жанныц, толгаткан кецшдщ, толганган журектщ сыгындысы». Акын сол кезде шыгып жаткан елец ютаптарына кецшшщ толмайтьшдыгьш, ашык бщйред1, ейткеш олардьщ кепшшгшщ рухы казактш емес, Tini шубар ала. Автор казак елещнщ ynrici ретшде улы Абайдыц поэзиясын, А.Байтурсыновтьщ «Кьфык мысал», М.Дулатовтын «Азамат» жинактарын атайды. Султанмахмут Mipжaкыптыц «Азаматы» туралы арнайы рецензия да жазды. «Азамат» - М1ржакып Дулатов жазган енегел1 елец ютабы» деп, б1рден жинактыц езше унаганын ашык айтады. Кыска да нуска жазьшган мына жолдарга автордыц непзп ойлары сиып жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|