Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- « 0 p 6 ip ripi ор ганизм секищ улттык тшдщ де езш дк жаны, рухы болады. Жаны сау, рухы бшк тш тым тэт- Ti
| ymiH
журтшылыкка ортак Отанныц муддесше кеп басын катырып жатпай-ак сатып ж1бере салуы бек мумкш. Олай болса, ана тшш умыткан адам Отанга KayinTi болмай не болады?! Когамныц адамгершшк жагынан деградацияга ушырауы нак осы ана т ш н щ тагдырына салгырт, немкурайлы карауынан басталады. Озш дуниеге алып келген анасыныц тш н е, оныц аяулы унше жаны ашымайтын когамнан кандай рухани ерлеущ, нендей адам герш ш кп, еркениетг1 кутуге болады?! Мемлекеттщ лингвистикалык токырауга ушырауы жаксыльщтыц басы емес. ¥лтгык тш жок жерде улт та, улттык мемлекет те жок. ¥ л п ы ц барша кадвр-касиеп - оныц гасырлар бойы прнектеп жинаган рухани тэж1рибес1, акыл-ойы мен сана-сез1м1, салт- дэстур!, тарихы мен дуниетанымыныц 6ip сезбен айтканда, букш рухы - нак осы тш н д е жа тыр... Ойткеш, Tmi эл аз, элжуаз халыктыц - рухы да эл аз, элжуаз, ал рухы осындай куйге ушыраган улттьщ оркендеген тэуелаз мемлекет, дамыган экономика куруы еюталай. TYбiндe рухы бшк елдер гана ез тэуелаздш ш е ие болып калмак» («Казак эдебиет!», 10.02.1998) - деген ойлармен басталган. Тшдщ куш и болуы - улттьщ, сол улт курган мемлекеттщ куатты болуы деген сез. Озде- ршен баскалардыц куш и болуын каламайтындар да бар. «Казакта «жаман уйд1 конагы би- лейдЬ) деген сез бар. Бундайлардыц бар арманы - осы макалдыц мэшнен шыгарып, бейнелеп айтсак, казак елш жаман уйге айналдыру, ягни Казакстанныц мемлекетпк т ш н оныц конак- тарыныц тшшщ астына салып 6epin, казак тшш езшщ тарихи Отанында сол баягы баскаларга багынышты, жалынышты кушнде мэцпге калдыру» (сонда) - екендшн ашык айтты. CepiK ана т ш н щ мемлекетпк тш ретшде салтанат куруы уипн букш тэл1м-тэрбие, б ш м беру ic'TcpiHift улттык дэстур непзшде журпзшу) кажеттшгш каперге салды. « 0 p 6 ip ripi ор ганизм секищ улттык тшдщ де езш дк жаны, рухы болады. Жаны сау, рухы бшк тш тым тэт- Ti, жагымпаз, майыскак болмайды» (сонда). Белгш журналист К-Жумаханулы Казакстанда казак тшнщ толыкканды мемлекетпк тш бола алмай келе жаткандыгын сырткы куштердщ империялык пигылдарынан кередк «кандай империя болсын, езш щ боданын тек карудыц куиймсн устап тура алмайтыны белгш . Олар ездершщ дппн, тш н бодан халыкка таца отырып кана устемдитн сактай алады. ...империядагы аса куш и насихат куралдары аркылы бодан болган улттарды т эу ел азд к алган соц да интен ipiry, 6ip-6ipiMeH жауластыруда, экономикалык, саяси-элеуметтк, мэдени Kipinrap етушде де тшдщ мацызы аса зор... Ендеше, тш дк тэуелаздк болмайынша, елдщ тэуелазднт баянды бола алмак емес... Сейт- се де тэуелаздтм1зд1 казак т ш аркылы гана сактап кала алатынымыз, ана Tini гана шет- 412 ДандайЫСКАКУЛЫ журттыктардьгц алдап-арбап устемдк етушен коргайтын ец б ер к калкан екенш казак зия- льшарыньщ 6api б1рдей тусше койган жок» («Казак эдебиеп», 26.08.1997). Такырыбын «Казак тш н е шабуыл неге opmin барады?» - деп, сурай койган Куанбек тшдщ улт тагдырындагы, тэуелаздптндеп аса мацызды релше элем дк тэж1рибеден кептеген мысалдар келаре оты рып, «Казактар ана тш н д е тусш ке алмагандыктан орыс т ш н д е коректен т, кунш кере алмак. Казактар орыс тш не жаппай кешпесе, элем дк когамдык дамуга шесе алмай куриды. Конституцияда казак тш н е мемлекеттк мэртебе 6epmyi казактыц эй ре ултшылдарыныц куштеп тацуы екен. Кызмет орындарыныц бурынгыдай орысша жумыс icreyi казак тш нщ элаздкш ен, н эр азд тн ен , жутандыгынан, eMip агысынан калгандыгынан. Казак т ш н езгеш койып, казактардыц ездершщ де уйренпа келмейтш осьщан» (сонда) дейтш сиякты сыцар- жак пшрлердщ непзшз, ешкандай шындыкка жанаспайтындыгын дэлелдейдЬ Белгш! галым, прозашы Х.Эд1баев осы кездерде казак т ш н щ мэселелерше арнап «Абай жэне ана тш » («Казак эдебиетЬ), 07.08.1998), «Улттык тшм1з курак керпеге укеап бара ма? Калай?» («Казак эдебиетЬ), 21.07.2000), «Б 13 Дон Кихот еместз» («Казак эдебиетЬ), 27.10.2000), т.б. макалаларьш жазды. Ол казак тш нщ сикырлы касиеттерш улы Абайдьщ поэзиясьшан ке- редь «Каз1рп алакожалак, ту-талапайга тускен ана тш нщ мэртебеЫ ушш шыбын жанын пида еткен Абайдьщ жанарьшан кайтадан канды жас агар ма еда, кайтер ед1?» - деп, ренжщц автор казак тшнщ бугшп мушкит халш кергенде. Мундай жагдайга шыдауга болмайды. «Когамдагы шугьш езгерю ем1рдщ барлык саласына айрыкша эсерш типзш жащанда, ана тшдщ касиетп кунарын сактап калу - зор мудде. Tin - халык рухы, айбыны мен айдыны, тарих куэгерЬ). Хасен орыс тш н д еп кейб1р сездердщ казакшалануын кабьщцай бермейдЬ Мысалы, ол «сезжасам» сезш тусшбед1м, «Ал «Алма-Ата»-да казак ce3i гой!», «латын жазуыныц Yлгici онша жугымды Kepine» коймайды» деген сиякты пш рлер бивдрдь Еалымныц осы сиякты ойларына карсы Г.Кабышулы «Хасен Эд1байдыц мунысы кай сасканы» («Казак эдебиетЬ), 29.09.2000) - деп, макала жазды. Бутан Х.Эд1баев та у н а з калмай, «Bi3 Дон Кихот емесшз» («Казак эдебиетЬ), 27.10.2000) - деп, Fаббас Кабышулыныц айткан сыни пнарлер1мен ке- люе бермейпндкш б1лд!рд1. Н.Оразалин «казакпын» деп айтуды ар санаган нигилистер мен езш щ туган ана тшнде сейлеуд1 намыс керген ултсыздардыц уятсыз ю-эрекет! журеьсп сыздаткан, сананы муздаткан дэу1рд!, тутас 6ip халыктыц жанына жара салган, кецш не каяу кондырган жылдарды ка лай оп-оцай умытуга болады?.. Казак т ш тынысыныц тарылуы казак елшщ тутастыгы мен баяндылыгына куд к уялату емес пе?» - дей келш, «Казак тш н е кещ спк керек! Казак тш не болашак керек! Казак тшш алдагы гасырларга аман алып етер арлы, тулгалы, журекп азамат тар керек!» («Казак эдебиетЬ), 12.03.1999) - деген тужырымдары тещ репнде ез ойларын ортага салган. Tin мэселеш - аса аукымды мэселе. Адам баласыныц рухани ем1ршде тшдщ катыспайтын жер1 жок, керек десещз, басты роль аткарады. Сондыктан да тш мэселесш кетерш, токсанын- шы жьшдары жарык керген материалдарда осыган катысты айтылмай калган жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|