Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
riHri болмысы туралы аямай жанып, аялап айтып жыр тегедЬ> - деген niKip
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| riHri
болмысы туралы аямай жанып, аялап айтып жыр тегедЬ> - деген niKip айтады. Жаца гасырдыц эдеби сынында акындар жайлы кебше акындардыц оздер1 калам тербе- reHi бащалады. Сол ce6enTi де олардыц кепш ш гш де шынайы сез1мге оранган керкемдк си пат басым. Keft6ipeyi эссе, естелк туршде жазылып, керкем эцпмедей окьшады. 8. ПОЭЗИЯ ХАЦЫНДАГЫ 0Н1МД1 ОЙЛАР Олецнщ езекг1 ещрлерше барып, толгакты мэceлeлepiн талкьшау эдеби сынныц кун тэр- ■пбшен туспеда. Ka3ipri казак поэзиясы, оньщ даму жолдары, жаца дэу1рдеп оньщ рухани ем 1 рде алатын орны жайлы niKip алыскан макалалар баспасез бетшде узбей жарияланып турды. Бул ретте елещц ем1ршщ «мэш туткан» акындардьщ ездер1 Heri3ri niKip козгаушьшар болды. А.Этмов поэзия жайлы макаласьш «Олец! Элец? Олец...» («Казак эдебиеп», 19.01.2001 ж.) атапты. Онда «Олец окыс пайда болган сурапыл (стихиялык) сез1мдерд1 бас бивдре, сол кас-кагымда туган сездер мен сейлемдерд1 шашпай-текпей унемдей, не образ бен музыкага орай, керкем тшмен куйылып турган ыргакта 6ip тыныспен кагазга Tycipy» - деп аньщтама берген. Аманхан тагы 6ip макаласьшда осы 6ip аньпсгамасьш 3pi карай тагы да тарата тусшп. Акьш мен поэзияныц «кай-кайсысы да жумбак эр! купия. Жумбак шешшш, купия ашылган туста акынныц да, поэзияныц да кад1р-касиеп кетедг Оны гылымга зерттеп, зерделейтш объект!ге айналдыруга болмайды» («Казак эдебиеп», 23.12.2008). «Туйск тамшылар» атты ортак та кырыппен бершген кыска-кыска узшдшер темендеггше ой толгайды: «Акын улттыц т ш мен д ш , кулагы Ьэм K03i болу керек деудщ сыры оньщ улт перзенп екендкшде»; «Жалпы поэзия немесе жалкы елец газет сиякты окылмауы тшс. Оныц журналистика- дан да, керкем прозадан да айырмашылыгы сонда. Газет - акпарат бередЬ Проза - аукымды жанр. Лирика, лиризм оны кетермейдь Ол - жан козгалысы»; «Акын ce'iinefli, сезедь Данышпан коредЬ керегендк танытады. Екеушщ арасыныц жер мен кектейл!г! сонда»; «Талантты акынды тусшу ymiH талантты окырман керек»; «Олец - жан. Ал жанныц neci - Алла» («Казак эдебиеп», 28.12.2008); «Казакта орындалуы тэп-тэу1р, кеп жылгы тэж1рибемен (туа 6 irri акындыктан емес) курастырылган елендер ете кеп. Олардагы ен басты кемш ш к - жан жоктыгы (образ, музы ка, tui тугызган)»; «Жалпы елендеп басты мэселе - eTipiK айтпау. Сонда акынныц букш поэзиялык шыгар- машылыгында акикат ерш п, журектерге жол табары аньщ» («Казак эдебиет!», 19.01.2001). Жазушы Н.Акыш Аманханныц поэзия жайлы айткан кейб1р пшрлер1мен келюпейпщи- гш бйвдрдь «Айтып отырганыц рас, 6ipaK елещц елец ететш ец басты эдеби олшемд1 айтуцы умытып кеткен in TyciHiKci3» («Казак эдебиеп», 16.02.2001) дей кел in, басты елшем «керкем д к деп аталатын куд 1 рет» екендi r k еске салады. Нурдэулет А.Эл1мулыныц елендерд1 «жаксы»; не «жаман» деп белуш дэлелаз, сондай-ак «елец окыс пайда болган сурапьш сез1мдерд1 кагазга Tycipy», «поэзия - жалпы, елец - жалкы» деген пшрлерш даулы санап, пшрталаска барады. Ойын «Ец бастысы, гасырлар бойы ка лыптаскан поэзия турасындагы тиянакты туспйпм1з;и, орныккан керкемдк талгамымызды бузып алудан сак болайьщшы» - деп тушндеген. Эдеби сын тарихы 529 «Казак эдебиеп» газеп Н.Акыштьщ «Кдйсысы жаксы, кайсысы жаман» деген такырыпта- гы «Акьш Аманхан 0л1мге хатымен» 6ipre А .Э лтн щ «Жаксысы - жаксы, жаманы - жаман» деген жауабын да катар жариялапты. «0зш шын мэншдеп талантты акын, не жазушы «Эде биет теориясын» непзге алып шыгарма тудырмайды. Талантты шыгармалар аркылы «Эде биет теориясын» сыншы-галымдар, эдебиеттанушылар калыптастырады. Сондыктан езш шын мэншдеп акын санайтын каламгерлер ешуакытта да «Эдебиет теориясына» багынып шыгарма жазбайды. Сондай-ак дэстурд1 де бузбайды» («Казак эдебиеп», 16.02.2001) - деп тусшепн Аманхан ез пш рлерш тагы да нактылай Tycin, Нурдэупеттщ ескертпелер1мен ке- лшпейтшдтгш бищ редг Белгш акын, сыншы Ж.Сомжурек «Поэзия - рухани экем1з - эдебиеттщ туцгыш бел бала сы жэне кызу цанды аскак жанды, от журекп жауынгер уланы. Оньщ тш н табу, жан дуние- сш угынып, журегше терец бойлап керкем ойын, сергек сез1мш тусшу кез келген окытушы- ньщ, rinTi кез келген сыншыныц маццайына жазылмаган» («Казак эдебиеп», 30.11.2001) - деп, окушыларга цаз1рп казак поэзиясын окыту, насихаттау мэселелерш кетердг Жумаш осы ойын «Акындар туралы акикат» («Казак эдебиетЬ, 14.05.2010) атты келемд1 макаласында ербгге тускен. Автордыц айтуынша «Адам - рухани дамып-жетшу1мен, ш ш жан-дуниесшщ байлыгымен адам; ез1м деп емес, ел1м деп елж1рей согатын журепнщ шу ак ты жылуымен, бойына свдрген адамгершшк i3ri асыл-касиетгер1мен адам» болса, «барша адамзат езш щ рухани дамуындагы бупнге дейш жеткен жепспктер1 мен жещстер1 ушш, ен алдымен, акындарга борышты! Бул - карсы дау айткызбайтын аксиома». Каз1р адамзат когамында рухани дагдарыс журш жатыр. Оныц басты себептершщ 6ipi «рухани тэрбиеш Жер бетшде адамзат кауымы жаралганнан 6epi акындар ащарып келсе», ЮС гасырдан бастап, б1здщ акындар «рухани колбасылык мшдетш аркаларына арта алган жок». «Акындарымыз когам дамуындагы, адамдарга рухани тэрбие берудеп, ой-сананы eci- рудеп терец жауапкершшктерш тусшбедь Соныц салдарынан рухани мешеуткке, сана даг- дарысына ушырап отырмыз» («Казак эдебиетЬ, 14.05.2010). Адам рухани жагынан жетшу ушш ол поэзиядан сусындауы керек, ал елещц тусшш оку ушш поэзия пэш керек дейд1 Жумаш. Ол осы максатпен «Сепз кырлы cepi елец» атты оку лык та жазып шыккан. Казак поэзиясыньщ бупн п танда керкемдк, элеуметтк мэселелерь не арналган осы жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|