Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Дандай ЫСКАК,¥ЛЫ
зып, аударма жасап, элемдк философиямен сусындап келе жаткан акынньщ шыгармашылык жолы ауыр болыпты. Кущцз-туш эдебиет майданында ецбек етш, «Махаббат дастаны» ро- манын, кйрнеше поэзиялык жинактар жазып, аудармалар жасаган ецбеккер акын соцгы он жылдар бойы баспа бетш кермеген. «Менщ ецбепм тек 76 жасымда гана ез1м1зде емес, баска шет елде багаланды». Акын ущц эдебиетшщ классикалык туындысы «Махабхаратаны» ка зак тш н е аударганы ушш 76 жасында Ундктанныц «Падма Шри» сыйлыгымен марапатта- лады. «Ештен де кеш жаксы» деген осы. Кдз1р акынныц барлык жазгандары 20 том болады екен. Оньщ кепш ш п бурын еш жерде жарпяланбаган. Э.Ншбаевтыц «Эдебиет айдыныньщ» Tuimici Дэулетбек Байтурсынулына берген жауаптарынан осындай жагдайда танысып, «мен бастан-аяк ецбектер1мнщ бэрш сыйлык алу ушш емес, халкыма кызмет ету ymiH жазып кел- д1м» дейтш акынныц ецбеккорлыгьша, ултына кызмет етудщ бейбгг кундеп, эдебиет май данындагы аскан улпсше суйсшеыз. Э.Ншбаев каз1рп казак поэзиясы жайлы темендепдей тушщц ойлар айткан: «б1ршнццен, бугшп поэзиямызда стиль жацалыгы аз. Екшшщен, форма жацалыгы аз. Ушшпцден, ойлауга, терецге бойлауга каукарымыз томен. Эйткеш, 6i3 философиялык апггыкты бастан кешуцем1з. Ka3ipri поэзиямыздан медиативтк лириканы 1здесец, таба алмайсыц. Терпшшден, орындау, суреттеу, керкемдк шеппм, жалпы поэзиялык мэдениетшпк томен. Б1зде суреттеу, сез1м поэ- зиясынан repi баяндау, журналистика, риторика басым. Бесшпвден, поэзиямызга ошак басы, от касынан 9pi шыгу керек. Б1зге кендк (масштабность), эпикалык тыныс, ipuik, батылдьщ кажет. Жогары мэдениетгшкке, интеллектуальдыкка, интуицияга зэрум1з» (сонда). Кеп жасап, кепи керген, кепп туйген акынныц соцгы сауалга берген жауабы «Айналайьш журтым, атак i3flen алкынып, жанталаспа. Акьш 1здеп, акырын алга бас. Атак - мэцгудк, аздырады. Акыл - мэцгш к, оздырады. 1здесец, табасьщ, кусац, жетесщ. 1здесец тапканга де йш токтама. Кусац, жеткенге дейш токтама» (сонда) - деген аталы сездермен туйшделши. Саят Камшыгердщ Казакстан Республикасы М емлекеттк сыйлыгыныц лауреаты акын Марфуга Айтхожинамен сухбаты «Мен поэзияны ешнэрсеге айырбастамаймын» («Эдебиет айдыны», 22.12.2005) аталыныпты. Акынныц «Дара тулга», «Исламабад аспаны», «Сарбаз- дар» эншщ калай тугандыгы жайлы айткан эцпмелер1 кызгьшыкты. Сондай-ак акын атка шапкан казак кыздарыныц 6ipi екен. «Мен жиырма жасыма дейш аттыц устшде ескенмш. Керемет жуйрк, сулу ат керсем, эш кунге дешн катты кызыгамын. Келес1 жылдары облыстарга бара калсам, жуйр1к атка MiHin шауып, кесшем1н» - деп армандайды казактыц акын кызы. Ал казак эдебиетше келгенде, «Казак эдебиет1 ешкашан да толастаган емес. Б1зден кей1н де улкен лек келе жатыр. Казак халкы жер1 канша бай, канша шалкар болса, эдебиетке де кецш сондай болган. Алдыцгы толкынныц каз1р оздер1 жок болса, шыгармалары жацгырып жа тыр. Оз катарластарым жайлы мен улкен мактанышпен айта аламын. Б1зден K e ftiH ri екше- м1з;п басып келе жаткан топ та мыкты» - дейд1 оптимист акын. 03i туралы «Адамды тагдыр барлык жагынан бакытты eTin коймайды. Адамныц багын 6ip нэрседен ашады. Мен1ц багым поэзиядан ашылган. Мен1ц багым халкыммен 6ipre. Мен туган ел1мнен, халкымнан ез багамды элдекашан алганмьш... Ал мен поэзияны ем1рде еште- цеге айырбастаган емесп1н. Атакка да, бакка да, такка да, мансапка да айырбастамаймын... Мен ез1мн1ц халыкка пайда типзетш жагымды бшемш. Ол - поэзия. Поэзия менщ oMipiM, тагдырым» - деп теб1ренед1 ем1рдеп багытын эдебиеттен тапкан Марфуга. Акиык акьш С.Аксуцкарулы «Жас казак» газетшщ типшамен эцпмесЬаде эцпменщ арна- сьш кебше рухани eMipre, эдебиетпц когамдагы орнына карай бурыпты. Акынныц ец алдьмен, айтары - «Казакстан тэуелс1зд1к алганына 17 жьш болса да тшм1з эл1 кунге ез1шц шынайы мемлекеттк мэртебесш ала алмай келед1». Булай деп отырганы - тш торге шыкпай, улт улы болмай, тэуелазд к тугырлы болмайды. Бул жешнде С ер к ашына айткан: «Б1зд1ц бил1к ез ултын суймейд 1 , жек керед1. Оз ултыньщ есеб1нен езге улттарга еркш дк 6epin койды. Б1зде 6ip мэселе кетершсе, оган казак кшэл1 болып шыга келедь Бул - маскар-а!.. Казактыц реп- рессияга ушыраган улттарды кушагына алып, ел кылганнан баска жазыгы жок. Ал 6yriH ен мушкш халде отырган юм? Казак халкы. Казак езгеш суйгеш ушш, кадарлегеш ушш осыншама азапка lycyi керек пе? Бул - тарихи эдшетаздк. Муны баска тусшбесе де бауырымызга баскан улттар TyciHyi керек кой... Шындап келгенде, казактан аскан интернационалист халык жок... Б1з тэуел азд к алдьщ. BipaK сорымызга карай, тэ у е л а зд к алганнан кей1н отарсыздану процесш журпзбедк. Орыстыц улыорыстык шовинизм1не карсы курес журпзшмедь Кайта Эдеби сын тарихы 541 казактыц ултшылдыгына карсы курес журпзщдь Казак ултшылдарыныц сезш сейлегендер- дщ аузын жауьт тастады. ...ani де отарсыздану процесш журпзе алмай отырмыз... Бул - адам ныц акылына сыймайтын нэрсе... ТэуелЫздш деген сез - казактыц улттык мемлекетш куру деген сез. Ал жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|