ipi  - эдебиеттеп типтенд1ру мэселесь Типтещцру  эрвден эдебиеттеп басты мшдеттщ  6ipiHeH

Эдеби сын тарихы
127
Отызыншы жылдардыц алгашында кецес эдебиетшде «романтизм керек пе, жок па?» 
деген сауалдыц тещ репнде п ш рталас болды. Кей эдебиетшшер романтизм басты э д к
болуга тшс десе, РАПП-тыц теоретиктер1 оган карсы болып, тек кана шындыкты жазу керек 
деген максатпен реализмд! тар келемге тыгып койды. Романтизмд1 буржуазия философиясы 
тудырган идеализмнщ KepiHici деп укты. Кецес эдебиетшщ н еп зп шыгармашьшык эдосш- 
деп романтизмнщ poeni туралы кептеген кернекп калам кайраткерлер1 де кайшы пшрлерде 
болды. Олар керкем эдебиеттеп кетерщю кещлмен эарелей, шабытпен жырлау шыгармага 
эр берет1н жанды элементтершщ 6ipi екендкш тусше бермедь Осы орайда 
1933 
жылы
А.В.Луначарский мьшадай niicip айтты. Ол: «б1здщ романтизм социалистк реализмнщ курамдас 
6ip б о л т . Социалистк реализм романтикасыз мумкш емес. Оныц калай болса солай жаза 
салушылыктан басты айырмашылыгы да осында. Бул дегешм1з реализм косу куштарльщ, 
реализм косу кетер1ща кецш»242.
Казакстан кецес жазушыларыныц уйымдастыру комитетшщ I-ini пленумында жасаган 
баяндамасында F.MycipenoB жазушьшардыц н еп зп шыгармашылык эдк1 жайлы айтканда 
социалистк романтизм туралы токталып еткен. «Екшпи, социалдьщ романтизм. Бул социал- 
дык нагызшылдыкка кайшы келмейдк Социалдык романтизмнщ мазмуны жазушы шын 
eMipfli жазганда ж а м к п р т , шынды кетерш, Ka3ipri кушмен келешектеп жайын байланыс- 
тыра жазудыц, алга суйреудщ эдкЬ>243. Мунда ертецп куннщ, болашактыц шындыгын су- 
реттеуде ушкыр киялдыц, романтикалык желшшстщ аса кажет екещцп нактылы айтылган. 
Сонымен 6ipre бул пш рде социалдык (революциялык Д.Ы.) романтизмд1 жеке эдеби багыт 
деп караушьшьщ ыцгай да бар.
ГЖ ансупров поэзияда шарьщтаган акындык киялдыц, кетерщк1 кецш дщ , шабытты 
желпшктщ аса зэ р у л тн айтып жазган болатын. Оныц «эдебиет жалац угггпен жасалмайды. 
Акында ушкыр киял, сергек ce3iM, толкынды ой, кушт! niKip, желд1 калам, тэта, ащы тш 
болуы керек. Буларсыз аягы уйкаскан кеп елецде к ец ш ц селт етпейд1, окушыньщ ce3iMi 
селт етпесе, елец кылып отырган ойыц жетпейдЬ> деген n k ip i acipece, поэзияда романти­
калык лептщ каншалыкты мацыздьшыгын керсетедР4. Казакстан жазушыларыныц 6ipiHi±ii 
курылтайында жасаган баяндамасында эдебиет1м1здеп Heri3ri кемшшктерге токтала келш, 
жаца эдкте революциялык романтизм элементтершщ болуын куптайды. Акын сол кездеп 
эдебиет1м!зде «тецкеркшш романтизм» жоктыгын улкен кемш ш к ретшде керсеткен245.
1.Кабыловтыц революцияшыл-романтизм жайлы nkipnepi де осы арнадан шыгып жатады. 
Сьшшы кецес эдебиетшщ н еп зп эдкш е романтизмд1 карсы коюшылык эрекеттерд1 батьш 
сынайды. «Социалистк реализм кейб1р шалагай казак эдебиетшшер1 айткандай, тоцкерктж 
романтикага карсы емес, кайта ол социалдык керкем эдебиеттщ мацызы зор керекп 6ip 
б о л т » деп табады246.
Курылтайда казак эдебиеп туралы ГЖансупровтщ, С.Мукановтыц баяндамаларында 
социалистк реализм мэселелер! эдеби туындьшарды багалау устшде практикалык жагынан 
карастырылып отырса, 1.Кабыловтыц «Маркс-Ленин эдеби сыныньщ сабакты мэселелерЬ) 
жайлы баяндамасында жаца эдктщ теориялык жактарына дэу1р терендецюреп багындырган.
Кабьшовтыц ойынша, «кергенш гана керген кушнде суреттеу керкем эдебиет емес»247. 
Жазушыларга жаца eMipfli керкем дкпен бейнелеуде б е р к суйенетш, комектесетш кеп 
мумкшдктер тугызатын - социалистк реализм тзсш . Сыншы каламгерлерд1 жаца э д к п
жете уйренуге, ол ушш басты шарттардыц 6ipi марксизм-ленинизм теориясымен карулануга 
шакырды.
ГКабыловтыц кетерген мэселесшщ 6ipi - эдебиеттеп типтещцру мэселесь Типтещцру 
эрщен эдебиеттеп басты мшдеттщ 6ipiHeH саналып келедь ¥ л ы сыншы В.Г.Белинский 6ip 
кезде нагыз дарынньщ эр Kemmcepi - тип, ал эр 6ip тип окырманга таныс бейтаныс дегеш бар248.

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: