Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
| Эдеби сын тарихы
255 «М.Эуезовтщ «Абай» жэне «Абай жолы» романдары туралы» баяндамасында («Эдебиет жэне искусство», 1953, №10) жэне шыгып сейлеушшердщ сездершде казактыц туцгыш роман-эпопеясын гылыми-эстетикалык тургыдан танып бшуге улкен бетбурыс жасалынды. А.Нуркатовтыц «Шындык жэне ш еберлк» атты келем/ц проблемальщ зерттеу макаласы «Эдебиет жэне искусство» журналыныц (1955, №6, 7, 8,) уш нем1ршде жарияланып, «Абай жолы» романдарыныц жацаша кырын аша туст 1 . Сейтш, М.Эуезовтщ шыгармашылык ipi табысы 03ine лайыкты багасын ала бастады. Дегенмен де, Мухтарды шаужайдан алу ток- таган жок. Эйтеу1р реэтн тауып, ш п кетш жататын. Бурын М.Эуезов бугш п такырыпты жаз- гысы келмейд1 деп, сыналып келсе, сол юнэдан ani де арыла алмай-ак койды. Мысалы, «Эде биет жэне искусство» журналыныц 1954 жылгы жаца жылдык нем1ршдеп жазушыга жаз ган достык эзш нщ езшде осы «кемшшктщ» з ш кершед1. Ондагы «Картайды EpTic, Бух- тарма II Дэмеленш Мухтарга» деген жолдарда М.Эуезовтщ бугш п социалиста когамды керкем шыгарма езегше айналдырмай журген! сыналган. Жалпы кецес уюмет1 жылдарында казак эдебиеттану гылымындагы орталык мэселенщ 6ipi Абай тещрегшде болды. Казан тецкеркш ен кешн-ак пролеткультуршылар Абай е с и феодализмнщ акыны, 6\здщ жаца заманымызга оныц Keperi жок деп сокса, отызыншы жыл дардагы, елушпп жылдардыц бас кезшдеп саяси наукандарда да осы тургыдан кеп сыналды. Tirrri, Абай туралы жазылган керкем шыгарма М.Эуезовтщ «Абай жолы» роман-эпопеясы да ескшкп oMipfli, ескш ш Абайды дэрштейтш шыгарма деп, солакай сындардыц астында кал ды. Ещц жаца «жылымык» кезен келгенде, казак эдебиеттануы ж1бершген осы кемшшктерд1 жоюга умтылуы да зацды болатын. Бул ретте казак эдебиетшшер1 Абайдыц кайтыс бол- ганына елу жыл, туылганына жуз он жыл толуын жаксы пайдалана бищ . 1953 жылы Абай туралы Т.Эбд1рахмановтыц «Абай шыгармаларыныц текстологиясы жайында» («Социалис- тш Казакстан», 1953, 23 шшде), С.Тшешованыц «Некрасов жэне Абай» («Социалиспк Ка закстан», 1953, 6 кацтар), Т.Тэж 1 баевтыц «Абайдыц педагогикалык кезкарастары» («Халык мугатмЬ), 1953, №7), Х.Сушншэлиевтщ «Абайдыц кара сездершдеп адамгершшк, мшез- кры к мэселелерЬ) («Эдебиет жэне искусство», 1953, №11) сиякты б1рльжарым макалалар гана жарык керсе, келес1 жылдарда сан жагынан артып, абайтанудьвд арнасы толып ага бас тады. Тек 6ip гана 1954 жылы казак басылымдары Абайга катысты жузге жуык материал басты. Орыс тшшде де Абайга арналган макалалар жш керше тусть Абайдьщ туылганына 110 жыл толган 1955 жыл да абайтану ушш жемюи жыл болды. Абайга катысты жарияланган материалдардыц 6ipa3bi улы акынныц асыл мурасын туган халкына таныстыру, насихатгау максатын кездесе, ещц 6ip парасы оньщ керкемдк элемшщ кыр-сырларына увдлдь Акынныц жаца турпатты казак эдебиетшщ непзш салушы екещцп, акындык шеберлш, казак поэзиясына коскан 9flici, елецдершщ м э тш сиякты мэселелер! кещнен талкьшанды. 3. Ахметовтщ «Абай казактыц улы акыны» («Казакстан коммунист, 1954, №8), Т.Эл1мкуловтыц «Элмес мура» («Эдебиет жэне искусство», 1954, №6), Э.Жиреншиннщ «Абайдыц этикалык кезкарасы» («Казакстан мугатм»), 1954, 9 кыркуйек), Б.Кенжебаевтыц «Абайдыц лирикасы» («Коммунизм тацы», 1954, 16 шшде), С.Кирабаевтыц «Абай - реалист акын» («Лениншш жас», 1954, 4 маусым), F .М уареповтщ «Казак эдебиетш щ еркендеу жолындагы Абайдыц тарихи орны» («Социалистк Казакстан», 1954,27 мамыр), А.Нуркатовтыц «Абай лирик» («Лениншш жас», 1954,5 кыркуйек), Т.Нуртазиннщ «Абай - керкемсез шеберЬ> («Халык MyraniMi», 1954, №8), М.Сэрсекеевтщ «Абайдыц акындык шеберлш» («Лениншш жас», 1954, 20 тамыз), Х.Сушншэлиевтщ «Орыс классикалык эдебиеи жэне Абай» («Эде биет жэне искусство», 1954, №7), т.б. макалалары абайтанудыц езекп ещрлерше бара бвд». Абайга арналган сын-зерттеулер жинагы жарык кердь М.Эуезов осы салада жемйлт ецбек erin, «Абай Куиаибаев творчествосын зерттеудщ ма цызды мэселелерЬ) («Казакстан м угатмЬ, 1954, 1 шшде), «Абайдьщ халыктыгы мен реализм! туралы» («Коммунизм таны», 1954, 5 кыркуйек), «Казак халкыныц улы акыны» («Эдебиет жэне искусство», 1954, №9) зерттеулерш жазды. BipHeiue макаласы республикалык орыс басылымдарында жарык кердь Мэскеудщ «Новый мир» (1954, №7) журналында «Абайдыц eMipi мен шыгармашылыгы», «Литературная газетада» (7.IX.1954) «Абайдыц халыктыгы мен реализм») макалаларын жариялап, казактыц улы акынын орыс т и щ окырмандарга таныс- тырды. Tinri бурьшдары Абайды ескшш деп даттаушылардыц 6ipi, «Абай шыгармашьшыгын |