Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Эдеби сын тарихы
271 хабаршысы», 1958, №12), «Казак халкыныц эдеби мурасын зерттеу туралы» («Жулдыз», 1959, №2), «Э дебиетп зерттеудщ келел1 мэселелерЬ) («С оциалистк Казакстан», 1959, 14 маусым), Б.Кенжебаевтьщ «Султанмахмуттыц жана елендер1 женшде» («Казак эдебиетЬ), 1958, 31 наурыз), «XX гасырдыц басындагы казак эдебиет! туралы» («Лениншш жас», 1959, 13 маусым), Г.Малдыбаев «Шал акын юм?» («Казак эдебиет!», 1958, 28 караша), М.Бэйдщцаев- тын «Турмагамбет акыннын эдеби мурасы» («Социалиспк Казакстан», 1959, 18 маусым), М.Бвжеевгщ «Абай реалгсм туралы» («Казак тш мен эдебиеп», 1959), Ы.Дуйсенбаевтыц «Есю эдеби мураларды пайдаланудагы мшдетщмм1з» («Социалиспк Казакстан», 1958, 28 кыркуйек), Э.Коцыратбаевтыц «МэшЪур Жусштщ лирикасы» («Казак эдебиеп», 1959, 19 шшде), А.Нур- катовтыц «Акан cepi» («Казак ССР Гылым Академиясыныц хабаршысы. Филология жэне керкем енер сериясы», 1959, №1), Э.Рахымжановтыц «Эдебиет тарихын эцпмелей калсак» («Казак эдебиеп», 1959, 3 мамыр), т.б. макалаларда эдеби мура жайлы зерттеулер терендей тусп. Сейтш казактыц бай эдеби мурасын игеру жолында кыруар жумыстар аткарылды. Ой алуандыгымен ерекшеленген бул niKip алысуларда еткеннщ екшдерш танып бшу жолында батыл эрекеттер жасалынып жатканымен де эдебиеттану гылымында устем дк курып турган маркстк-лениндк эдюнама гылыми !здетстерд 1 идеялык жагынан курсаулап, эдебиеттщ таптыгы туралы теориядан адым аштырмай, коршауда устап турды. Мысалы, Шортанбай туралы Г.Мусабаев «Шортанбай дшшш акын емес, оныц шыгармасындагы дш сездер) ютап шыгару барысындагы Казан молдаларыньщ жамап-жаскауы болар» (Г.Мусабаев. Эдеби мура- ны бурмалаушылыкка карсы. «Казак эдебиеп», 1956, 13 кекек) десе, Т.Нуртазин «ол кезкарасы жагынан реакцияшыл, 6i3re жат, сез жок, бул мистик-акырет акыны» (Т.Нуртазин. Шортанбай шыгармалары жайлы. «Казак эдебиеп», 1957,13 желтоксан), ал С.Нурышев «Шортанбай ecKi заманныц есю акыны деген сол кездеп калыптан шыга алмады» (С.Нурышев. Шортанбайдыц «Бала зары» туралы. «Казак эдебиетЬ), 1957,13 желтоксан) - деп жазды. Ы.Дуйсенбаев «Канша адасканмен Шортанбай халкына шын ниепмен жаксылык тшед!, калыц букараньщ аянышты халше кабыргасы сегше кайгы жед1, 6ipaK ол елшщ болашагы неде екенш Абай тэр1зд1 ту- ciHy дэрежесше жете алмады. Акынньщ басындагы улкен трагедия - осы» («Казак эдебиеп», 1957, 2 тамыз) - деп бшдЬ Осы кезде жарык керген Б.Кенжебаевтьщ «Казак баспасез тарихынан матметтер» (1956), «Журналист Мухаметжан Сералин» (1957), «Султанмахмут Торайгыров» (1957), Кирабаевпен 6ipirin жазган «XX г. басындагы казак эдебиеп» (1957), СКирабаевтыц «Спандияр Кебеев» (А., 1957) ютаптарда XX гасыр басындагы казак эдебиетшщ ipi екшдер1 б1ршама таньша тусп. Б.Кенжебаев аса 6ip курдел1 кезец XX гасыр басындагы казак эдебиепнщ тарихы мэселелерш арнайы эцпмелеЩц. Ол «XX гасыр басындагы казак эдебиетшщ идеялык, керкем дк дэреж еа темен, ескшнл, ултшыл эдебиет, айта берсец, XX гасыр басында б1зде шьш магьшада эдебиет болган жок» дегенге карсы «XX гасыр басындагы эдебиет езшщ кадры жагынан да, жанры жагынан да едэу1р есп, профессионалдык эдебиетке айналды» (Б.Кенжебаев. XX гасырдыц басындагы казак эдебиеп. «Лениншш жас», 1959,13 маусым) - деп жазды. Макалада осы кез эдебиетшщ кемшшктерш «Казактыц XX гасыр басындагы акын-жазушылары соншалыкты кеп алуан, курдел1 мэселелер/п козгай алган жок; заманныц актуальды туй!нд1 мэселелерш козгай алган жок. Жалпы алганда, такырыбы, идеясы жагынан XX гасыр басындагы казак эдебиетшщ epici тар, epeci аласа болды: оньщ кеп кадры заман децгешне кетерше алмады; eMip зацьш, халык емтршщ, заманныц егжей-тегжеш, кез алдьшда больш жаткан эр алуан ко гамдык кубылыстардыц, улы окигалардыц мэн-жайьш ацгармады, ангарьш жетпед1» (сонда) - тургыда сипатталганынан сол дэу1рдеп акын-жазушылардыц барлыгы да кецестк кезец каламгерлершен темен, ейткеш олар TeHKepicKe шакыра алмады, социализм когам дамуыныц болашагы, ал болашак пролетариатпк1 екенш кере алмады деген таптьщ теорияга непзделген жалган кисынныц 9cepi де байкалмай калмайды. Осы себептерден де «XX гасыр басындагы жазба эдебиепнде сол замандагы революциялык идеяга кетертлген, революциялык жолга тускен, революцияны жырлаган акын, жазушы болган жок» - деп тус1нд1ред1. Муныц алдында Б.Кенжебаевтьщ «Казак халкыныц XX гасыр басындагы демократ жазушьшары» (А., 1958) атты казак эдебиетшщ тецкерютен бурынгы тарихына алгаш жол тарткан ецбеп шыккан болатын. Ютапта жиырмасыншы гасырдыц басындагы казак эдебиеп уш турл1 багытка ж1ктелш, карастьфылган: ескшнл багьптагы эдебиет, демократтык-агартушыльщ |