Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
Ш1кпеид1 «1968), т.б. жинактары жайлы утымды niKip
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Ш1кпеид1
«1968), т.б. жинактары жайлы утымды niKip айта бшген. «Жулдыз» журналы «Акындар: акындык туралы» айдарымен Г.Кайырбековтщ «Жыр сапарында сырласу» («Жулдыз», 1965, №3), Б.Эбд 1 разаковтыц «Талантты талап уштайды» («Жулдь 1 з», 1965, №3) макалаларын бердо. Гафу ез ойларын Т.Исмаилоетыц, А.Сулейменов- тщ, Э.Кекшбаевтыц баспасез бетшде бшдфген пш рлерш е орай ерб1тсе, Бекен якынттмг енердщ езщщк кырларына токталды. Баспасез беннде кетерш п жаткан казак эдебиетшщ езекп проблемаларын 6 ipirin тал- кылау максатымен Казакстан Жазушылар одагы дуркш-дуркш жиындар (конференциялар пленумдар) еткшп, мэселенщ дурыс шепни табуына мурындык болып отырады. Соныц 6 ipi Жазушылар одагында еткен «Поэзиядагы дэстур мен жацашылдык» такырыбындагы жина- лыс еД 1 . М.Каратаев н еп зп баяндама жасаган бул жиын кызу пшрталастарга уласып кеп адам шыгып сеиледо. «Казак эдебиет!» (22.02.63) газет! кешннен осы n k ip алысудыц ма- териалдарын бф бет кып бердь F у Керкемдш 1зденгстер поэзнямен катар проза саласында да журш жатты. Казак прозасын- дагы жаналыктарды, оныц алдында шеппмш кунп турган мэселелерд! кетерш жазган мате- 284 — ------------------------------------------------------------------------------ --------------- Дандай ЫСК4К,¥ЛЫ Эдеби сын тарихы 285 риалдар баспасез бетшде удайы KepiHin турды. «Казак эдебиетЬ, «Жулдыз» басылымдары жанядан шыгып жаткан керкем шыгармалар жайлы рецензияларды жш жариялады. Керкем прозаныц езекп ещрлерше батыл барган шолу, проблемалык макалалар да уакыт кургат- пады. Мундай материалдарда казак прозасыныц кекейкесп мэселелер 1 еткендепсшен бас тап, Ka3ipriciHe дешн назардан тыс калмай, n k ip алысу нысанасына айналып жатты. Жас жазушы К-Ыскаков «Сырлассак кайтедЬ деп, эрштестерш Ka3ipri казак прозасы жайлы n k ip алысуга шакырды. Тагы 6ip жас прозашы Жайсанбек Молдагалиев «Жарайды, сырласайык» деп, Калиханньщ макаласына орай ой б е л к и . Жас прозашылар сол кездеп казак прозасын шола отырып, ез ойларын ш еберлк тургысынан ep 6 in i. Н еп зп кемшшктер осы жазушылык шеберлк жагынан жепспей жаткандыгынан деп бшедь «Жастыгымыздан, шеберл 1 ктщ жепспей жаткандыгынан ба, 63iMi3re 63iMi3 катан талап коя алмаймыз ба, кер- гетш здщ аздыгы ма, элде ой жутандыгы ма, жок, болмаса жеткен жер1м1здщ e3i осы-ак па, SFreyip кецшм1здеп айткымыз келген философиямызга лайык окигалар тауып, оныц басын 6ipiicripin курай коюга, штрих тауып беруге ыцгайымыз жок, кедейлеум1з» («Жулдыз», 1963, №2, 154-155-беттер) - деп жазган К-Ь1скаковтыц пшрлершде 6ipa3 шындыктыц сшемдер1 жатгы. Шыгармашылык шеберлк эдеби сынныц кун тэрпбшен туспеген езекп такырьшка айнал ды. Б.Наурызбаевтыц «0нер бш гЬ («Казак эдебиеп», 4.10.1963), Х.Эд1баевтыц «Ш еберлк тугырына уцшгенде» («Казак эдебиетЬ, 15.12.1966), Ф.Оразаевтыц «Ш еберлк жэне ерекше- лж» («Казак эдебиеп», 14.09.1968), Ж.Музапаровтыц «Акындык ой, акындык тш» («Жулдыз», 1969, №1), З.Серккалиевтыц «Калам мэдениет!» («Казак эдебиеп», 25.09.1970), К Куттыбаев- тыц «Шыгарма H9pi - керкемдк» («Казак эдебиетЬ, 20.11.1970), К-Ыскаковтыц «Тек образ хакында» («Казак эдебиетЬ, 27.10.1970), Р.Нургалиевтщ «Образ.Символ» («Казак эдебиетЬ, 8.01.1971), С.Жиенбаевтыц «Эр сездщ салмагы бар, дэм1 бар» («Казак эдебиетЬ, 22.01.1971), Т.Токбергеновтщ «Кейшкер - eMip перзентЬ («Казак эдебиеп», 19.02.1971), М.Жшдасбековтыц «Такырып жэне жауапкершшк» («Казак эдебиетЬ, 26.02.1971), Т.Еамжановтыц «Бшк му- рат» («Казак эдебиеп», 12.03.1971), т.б. кептеген макалаларда жазушылык енердщ кыр-сыр- лары кещнен эцпмелещц. «Казак эдебиетЬ газеп (1971-1972) «Ш еберлк туралы эцпмелей- м1з» айдарымен мундай материалдарды жш берш турды. Осы айдармен бершген Г.Муареповтщ «Аскьшдырып алмайьщ, достар!» («Казак эдебиеп», 8.10.1971) а л ы макаласы кетерш отырган проблемасыныц зэрушпмен де, мэселенщ турасынан койыльш, кемшш тустарымыз ашьщ айтылуымен де окырман назарын езше аударды. Келем- Д 1 макалада сол кездеп казак поэзиясы мен прозасында орын алып келе жаткан кейб1р типтк кемшшктер батыл сынга алынды. Габиттщ жазуынша, «соцгы жылдарда жазылган кейб1р шыгармаларга аузыц тущымайды: ой, ce3iMi таяз, керкемдш алабажак, ойландырмайтын, сендаре алмайтьш, кызыктырмайтын, эшейш ыза кылатын жасанды нэрселер етек алып барады». Осы ойына дэлел ретшде мысалдар келпрш, олардагы тш селкеулктерш нактылы керсетедь Мысалы, Э.Ншд1баевтыц «Булбул» новелласынан келпршген «Ею колын артына салып эрльберл1 журдЬ; «ол турегеп журген калпы тагы да ойга шомды» деген сейлемдердеп асты сызылган пркестерд1 с э та з санайды. Осындай ретпен А.Нысаналиннщ «Бойтумар» эцп- Meci мен С.Талжановтыц «Барак батыр» макаласы да жазушы кэрше урынган. Жазушы осындай кемшшктердщ эдебиетте epic алып бара жатканына мазасызданады. «Кай когам болса да, ез кемшшктерше ез! ие бола алуга м1ндетп. Олай етпесек, аскынды- рып алар кез алые емес сиякты» - деп, дабыл кагады. Алпысыншы жылдардагы казак эдеби сыныныц н е п зп такырыбы казак эдебиетшде Ka3ipri дэу1рдщ, ягни социализм курылысыныц керкем керйпс табу мэселелер! болды. Бул ретте замандас бейнесшщ, атап айтканда, коммунизм курылысшыларыныц (комсомолдар мен коммунистердщ) жаркын бейнесш жасау басты проблема репнде кетершдь Жаца заманныц жасампаз жандарыныц жан-жакты толык бейнесш жасау калам кайраткерлершщ алдына аса мацызды идеологиялык тапсырма репнде койылды. Б.Сахариевтщ «Таныс тагдырлар» («Казак эдебиет!», 2.06.1961), З.Кабдоловтыц «Замандаска сай кесек образ керек» («Казак эдебиеп», 21.07.1961), А.Сулейменовтщ «Талап пен талгам» («Казак эдебиеп», 10.11.1961), Г.Мус1реповгщ «Эдебиет пен керкеменер1м!з коммунизм заманьша сай болсын» («Казак эдебиеп», 24.11.1961), Х.Есенжановтьщ «Керкем эдебиенм1здеп замандастар бейнесЬ («Жулдыз», 1962, №1), Р.Бер |