Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
Heri3iHeH орыс эдебиепмен байланыстар езек болган. Сонымен 6ipre
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| Heri3iHeH
орыс эдебиепмен байланыстар езек болган. Сонымен 6ipre шыгыс эдебиепмен, кыргыз, езбек, тэж к, т.б. эдеби карым-катынастары да кетерш п жатгы. Р.Берд1баев казак шыгыстануы саласында жасалынган жумыстарга шолу жасайды. «Казак совет жазушьшары мен галымдары imiHeH бул проблеманыц кад1рше орай ец алгаш кецш белген, пайдалы пш рлер козгаган Мухтар Эуезов едЬ> - деп бастаган эцпмесшде ары карай кешнп кездерде жарыкка шыккан О.Кумкбаевтыц «Ею перне», Ш.Сэтбаеваньщ «Казак эдебиеп жэне Шыгыс», Э.Дербюэлиевтщ «Шыцырау булактар» атты ецбектервдеп кете- ршген мэселелердщ мацыздылыгына назар аударады. Автор «Эдебиеттанудагы мулде кен- желеп калган бул салага жаца сершн туа бастаганы анык. Шыгыс елдер1мен тарихи, эдеби, экономикалык байланыстар казак мэдениетше айкын i3 калдырганы жэне ондай карым-ка- тынастыц жанды жалгасып келе жатканы ш убэаз» - дей келш, «бул зор проблеманы жуйел1 турде колга алып, ж елш жумыстар аткарып отьфатын орталык Шыгыстану институтыньщ ашьшатын уакыты жеткендитн» еске салган» («Казак эдебиен», 10.07.1983). Кыргыз эдебиетшщ классип Ш.Айтматовтьщ алпыс жылдыгы 1988 жьшы Казакстанда да аталып erri. Осы датага орай, сыншы Т.Токбергенов (Шоц музарттан кез тарткан, «Казак эдебиеп», 16.10.1987) пен жазушы Э.Кекшбаев (М эцгшкпен ундес, «Жалын», 1988, №6), акын А.Нысаналин (Шыцгыс шьщы, «Казак эдебиеп», 09.12.1988) арнайы макалалар жазды. Шыцгыстыц досы Калтай Мухамеджанов «Казак эдебиеп» (03.12.1988) газетше сухбат бердо. «Элемд1 дур сшкшткен шыгарма» («Жалын», 1987, №2) атты такырыппен казак сыншысы С.Жумабеков пен кыргыз сыншысы Э.Еркебаев Ш.Айтматовтыц «Жан пида» атты романы жэ не сол тещректеп пшрталастар туралы кещнен эцпмелесп. «Жалын» альманагы Ш.Айтма товтьщ «Тш жок жерде улт жок» деген макала-толганысын жариялады («Жалын», 1989, №6). «Казак эдебиеп» газетшде сыни пш рлер берудщ турл1 формалары кещнен колданылды. Соныц 6ipi - «ашык хат» Typi. Жазушы Калмухан Исабаев академик сыншы М.Каратаевка ашык хат жазып, онда езшщ «Карабала», «Сункар самгауы», «Орде» туындьшарыныц ка зак сыншылары тарихынан сыналганына карамастан, орыс тш н д е жарьщ керш, белда эде- биетшшершщ жьшы леб1з бйццргенш айта келш, т ер е л к айтуга шакырады. «Казак эдеби сыны е з щ з айткандай, «не асыра мактайтын, не тукырта даттайтын б1ржактылыгынан» арыла алмай журген жок па?» деген сауал-ойын да ортага тастайды (К-Исабаев. Сын шын болса... «Казак эдебиеп», 29.02.1980). М.Каратаев К-Исабаевка кеп узамай-ак жауап бердь Мухамеджан алдымен, эдеби сын туралы «Эдеби сын - эдебиет шыгармасыныц эдш багасын беретш жюри екеш белгш гой. BipaK сурапыл киындыгы сол: тап баскан эдш дк табыла бермейдь Табылмауы ниет бетендш- нен гана емес, кебше б ш м мен тэж!рибе, эстетикалык сез1м мен с е з к ж етпейтш дтнен бол- мак. Сол себепп, жекелеген сыншы эдощ гш айта алмаганда, оны кеп болып айтады. Сейтш акикат кеп талкысына Tycin барып жецедЬ) - дей келш, «Озщ эдш мойындагандай, романда- рыц керкем эдебиетке койылатын б и к идеялык-эстетикальщ талаппен Караганда, шынында да кемшшкс1з емес. Оны бшемш. Сонымен 6ipre менщ суйсше бшепшм - сенщ 1здешмпаз- дыгыц, ершбес ецбеккорлыгьщ, зердел1 зерттеушшгщ» деп, атап етед!. Содан кешн барып Эдеби сын тарихы 365 аты аталган уш шыгарманьщ эркайсысына айтылган сынньщ ак-карасын ажыратады. Соцын- да «Калмукан! Саган айтар агалык кенеам: кай шыгармаца кай сыншы эдш, накты, дэлелд1 nkip айтып сынаса, оны тез1ммен кабылдап, дурысына кулак асып, кемш ш гш тузете тус- сец, творчествон одан уга 6epepi хак» (М.Каратаев. «Казаншыныц ерю бар...» десек те... «Ка зак эдебиеп», 28.03.1980) - деген ойын да бищрген. Акын З.Тшеужанов «Махаббат-дастан» елендер жинагыныц Казакстан Жазушылар одагы поэзия советшщ мэжшсшде талкылануынан жазылган есепке (Акьш. Жинак- ЖауапкершЬнк. «Казак эдебиетЬ), 12.08.1988) мулдем канагатганбагандыгын айтып, Казакстан Жазушылар одагы баскармасыныц хатшылыгына ашык хат жазган (Демеймш меш мактасын... «Казак эдебиетЬ), 17.02.1989). Талкылаудан ecem i бурмалап жазды деп айыпталган «Казак эде биет!» газетшщ сын бел 1 м 1 ашык хатка «Жариялылык жауапсыздыкка уласпасын...» («Казак эдебиеп», 17.02.1989) - деген такырыппен жауап 6epinTi. Газеттщ айкара бетшде ею мака- ланьщ катар 6epiiiyi, сьшалушыньщ езше айтылган сындардыц эркайсысына нактылы жауап- тар беруге умтылуы сыншыл ойлардьщ ерюндшне, epic алуына кец жол ашкандай. Эдеби сындагы сыншы мен сыналушыныц да ез ойларын ашык айтып, nkip таластыруына сол кез де когамда ж у р т жаткан жариялылык пен демократияландыру yflepici колайлы мумкшдщ- тер тугызып отырды. «Социалиспк Казакстан» (05.02.1988) газетшде Э.Тэж1баевтын «Эдептен озбайык» а л ы ма- кала-ескертпес1 жарык кердь Мунда аксакал акын «Казак эдебиеп» (29.01.1988) газетшде басылган И.Оразбаев пен К-Мырзалиевтщ «Акынды заман тугызады десек...» атты сухба- тында айтылган кейб1р пшрлерге дау айтыпты. Эдеби газегпц айкара бетше тутастай бершген сухбаггыц «Эл1м1здщ жаманы ж ок -» деп, Абай дана айтпакшы, соцгы кезде тек кыршынынан киыльш кез 1 жумылгаддар мен ага сакалы аузына Tycin, иеп жагынан белшш, жасына жеткендер гана туткага айналып, ал орта буындардагы кез1 ripiMi3 бен кеселЫ кеюрегшен итерген жасьша жетпегендер 1 м в д ц «жаманнан аманы боямай», шетшен тугкыш шыгып журген куйелеш сьщайы барга уксайды» - деп басталуынан-ак, Э.Тэж 1 баев «Поэзиямыздагы кэдел1 сыйластыгы бар акындар шогырын колдан белшектеп, оларды жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|