Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган

Эдеби сын тарихы
461
Дастан Елдосов макаласыныц такырыбын «ЖаЬанданудьщ акку эш» («Лебединая песня 
глобализации», «Жас казак», 27.04.201(НЗЗ.05.2010) койыпты. Сонда акку энш шыркап журген 
юм екен десек, Олжас Сулейменов екен. Автор каз1р егам1зде журш жаткан улт туралы саясатгьщ 
кейб1р мэселелер1мен кел!спейтщщпн ашык айтып, муныц туп-тамырлары 1992 жылы Олжас 
усынган «еуразиялык идеяда» жаткандыгына назар аударады. Бул идея кешннен мемлекетпк 
саясатка айналып, соны жаИандануга уласты деп бшед
1
. Казакстанныц 
гурш
халыкаралык 
уйымдарга муше болуынан жаЬандану жоспарыныц Олжастьщ ойлаганындай жузеге асып 
жаткандыгын кередь Соньщ 6ip KepiHici репнде кедендк одакты ic жузшде Казакстанньщ 
экономикалык, одан кешн саяси т э у е л а зд т н жогалтуга алып баратын уйым санайды.
Автор ел1м1зд!н Казакстан Республикасы болып дурыс аталмауына да юнэл1 О.Сулейме­
нов дейщ. Ел1м1здщ, жepiмiздiн neci, мемлекет курып отырган н еп зп халык казак болган­
дыктан да Казак Республикасы аталуын дурыс санайды.
Бил ж мацында журген орыстщщ топтардыц уйымдастыруымен болып жаткан «Олжас­
тьщ ойыны» эл1 жалгасуда. «Кеш журе тузеледЬ> - Jieiifli казак- Казак халкыныц улттык даму 
жолындагы барлык кедергшерд1 жещп, улттык жацгырту аркылы элем дк еркениеттен езше 
лайыкты бшк орнын алатындыгына ел1м1зде осы сала бойынша колга алынып жаткан жумыс- 
тар дэлел. Соныц 6ipi казак тш н щ мемлекетпк 
тш
мэртебесш иеленгенше 20 жыл толуына 
орай Алматыда еткен улт тулгалары мен когамдьщ уйым екшдершщ бастамасымен еткен 
(Мемлекетпк тщвд колдау акциясы» болды. Мывдаган адамныц катысуымен Республика 
;арайында еткен алкалы жиында сез алган М.Шаханов, Б.Эбшов, Э Д осанов, В.Козлов, 
Ц.Кепимов, А.Осман, Иран-Гайып, Т.Медетбек, Р.Сэрсенбай, К-Иса, К-Еабжалилов, А Д а- 
гырбаева, Ж.Куанышэлин, М.Елеушов, М.Калматаев, Е.Шэймерденов сынды улт жанашыр- 
тары мемлекеттк тшдщ келешегше алацдаушылык бшд1рд1; казак тш н щ Ka3ipri мушкш ха- 
пне журтшылык назарын аударды. Жиынга катысушылар Казакстан Республикасыныц пре- 
щденп Н.Назарбаевка «Ашык хат» («Жас алаш», 22.09.2009) жариялады. 10 тараудан ту- 
эатын хатта казак тшш шын мэншдеп мемлекеттк 
тшге
айналдыруцы кездейтш нактылы 
^сыныстар айтылган. Кыска айтканда, олардыц непзгшерк
«1. Казакстан Парламент «Мемлекетпк Тш туралы» завды тез арада кабылдауы тшс;
2. Непзп бастауын «американдык улгган» алатьш Кдзакстандагы казак улты мен баска да улт 
экщцерш икелей жоюга алып баратын «казакстандык улт» идеясына тоскауыл койылсын;
3. «...Уштугырлы тш» ураныныц орнына «М емлекеттк тшд1 бшу - казакстандык ap6ip 
т м а тты ц мшден. Ал баска тшдерд1 бшуге шек койылмайды» деген тужьфым усынамыз»;
4. «Мемлекетпк тш агентпгш куруды усынамыз»;
5. «Тш инспекциясын куру кажет деп бшем1з»;
6. «Мемлекет басшьшары мен лауазымды кызмет иелер1 барлык отандык, шетелдк ресми 
кездесулерде мемлекеттк тшде сейлеуге мвдеттелш , республика келемшдеп мемлекетпк 
ic-шаралар мемлекеттк тшде журпзшсш»;
7. «Мемлекетпк тш/и барлык салага 6ip жуйемен енд1ру ушш онымен арнайы институт 
айналыспай болмайды»;
8. «...мемлекеттк тшде 24 сагат хабар тарататын 6ip телеарнаньщ болмауы едщпм1зге сьш»;
9. «.„Казакстанныц акпарат кещ спгш баска елдердщ идеологиясын насихаттау макса- 
гында пайдалануга жол бершмесш»;
10. «Каз1р мемлекеттк ти щ дамыту-дамьггаау, казак ултын сактап калуга тырысу, не ты- 
рыспау 6ip-aK адамныц, непзшен азд щ гана колыцызда тур».
Казакстан ум м еп журтшылыктыц казак т ш н е катысты айтылган осындай пш рлерш
ескере отырып жасалган жаца тш туралы зацыныц эз1рлент жатканын, оныц жуык арада 
кабылданатынын мэл1мдед1.
Дей турганмен де ресми б и л к «уш тугырлы тш», «казакстандык улт» саясатын жалгас- 
тыра бердк Елшщ ертеш ойландырган ултжанды азаматтардыц тагы да колына калам 
алуына тура келдь Баспасез беттер1нде «¥лтсыздандыруга бастайтын кадамга урынбайык» 
деген такырыппен барлыгы 5219 адам куаттап кол койган Казакстан Республикасыныц 
Президент! Н.Назарбаевка, казак халкына жэне республикамыздагы езге улт окшдерше 
ашык хаты жарияланды. Онда Казакстан халыктары ассамблеясы усынып отырган «Ел 
б1рл!г1 доктринасындагы» улттьщ « тш н , салт-санасын, рухани кундылыктарын ткелей
жоюга апаратын, езшщ непзп бастауын «американдык улттан» алатын» «казакстандык улт»

462
Дандай ЫСКАК¥ЛЫ
жобасыньщ «Kaciperi» шаш етектен болатынын айта келш, «9p6ip улт ез тш н , ез болмысын 
сактап калуга хукылы. Казакстан билйтнщ бул кадамы Б1рккен ¥лттар Уйымы мен ЮНЕСКО 
кабылдаган кужаттарга керегар. Казак халкын жэне республикамыздагы езге улт екшдерш 
ултсыздандыруга бастайтын, бул американдык, космополиток кадамга демократиялык ур- 
д1с аясында ашьщ турде карсылыгымызды бшд1рем1з!» - делшген.
Осындай букш халыктык козгалыстыц барысында 2010 жылдьщ кектемшде кабылдан­
ган «Казакстанньщ улт Gipniri доктринасы» ел1мгзде орьш алган ултгык мэселелердщ шеппмш 
табуга багытталган улкен адым болды. Мунда Казакстандагы барлык хальщтардьщ тату- 
тэтт1 eMip сурушщ басты шарты ретшде «республиканьщ барша азаматын казак халкыныц 
тещрегше уйымдастыру» кезделген. Ал тш туралы, «Бул, ец алдымен, казак тш нщ мемлекетпк 
тш ретшде колданыс аясын кецейтуге катысты. Оны мецгеру эрюмнщ парызы мен мщцеи... 
Бул - ineiiiyini басымдьщ, рухани жэне ултгык б1рлктщ непзп факторы» - деп атап керсетщщ.
Доктринада бурынгыдай «орыс т ш - ресми тш», «уш тугырлы тш» деген сиякты т1ркес- 
тер жок. Оныц орнына «Сонымен катар мемлекет тарапынан Казакстанда турып жаткан 
барлык этностыц мэдени, рухан жэне тш д к кажеттшктерш канагаттандыруга камкорлык 
корсетшу] тшс» («Казакстан», 06.05.2010) - делшген.
Казакстанда казак Tini мэселесшщ ту п кш к п шешшмеушщ саяси-элеуметтк катпарлары 
басым. Сонымен 6ipre муньщ басты 6ip ce6e6i улттык, мемлекеттк идеологияныц жокгыгы- 
нан. Ал Казакстанныц мемлекеттк идеологиясыныц непзше елбасы Н.Назарбаевтыц «Б1з- 
дщ, букш казакстандыктардьщ басын 

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: