Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| kim
болса да маган Нурпешсов кымбат... Казак эдебиеп де жазандагы жалгыз шокы емес, сол Алатау сиякты 1ркес-пркес, жулгел1 аумак, айдынды, басы бултка жеткен зацгар, улы п л , улы рух, уш мыц жылдык уздщ дэстур тугызган езгеше кубылыс» («Егемен Казакстан», 26.04.2006). Бул жолдар Ж.Елш1бектщ Мухтар Магауиншц шыгармашьшыгы хакындагы «Алдаспан» макаласынан алынып отыр. Автор М.Магауиннщ алгашкы ютабыныц аты «Алдаспан» атал- са, соны жазушы туралы шыгармашылык портрепнщ такырыбы erin алып, Мухтар бурынгы акын-жырауларды алдаспанга тецесе, Жанат 6yriHri улкен каламгердщ езш алдаспан атап- ты. «Онеге ернектерЬ> айдарымен «Егемен Казакстан» газетшде 6ip бет болып жарияланган макаланыц композицияльщ курылымы да езгеше. Авторы жазушы болгандыктан да болса керек, жазушыныц eMip жолын, шыгармаларын пзбелеп жатпайды; оныц бейнесш аша тусе- тш детальдарды баяндау аркылы кеп уткан. Макала керкем эцпмедей кызыкты окьшады. «Алтын жумыртка», «Эдебиетпц археолога», «Жазыгы жаксы жыр жазганы ма?», «Кастер1м1з де касиепм1з де», «Жазушыныц ерлЫ» аталган тарауларда М.Магауиннщ азаматтык, калам- герл1к келбет1 эр кырынан жаркырай кершген. Жэркен Ббдешулыныц «Сары кебелек сагьшьшш» «Мухтар Магауинге хат» турщде жазы- луымен де, айтылган ойларымен де окырман назарын езше аударады. Сощы жылдары Прагада 510 Даидай ЫСКАфЛЫ турып жаткан жазу шыга жолданган хат формасында жазылган макала б1рден езше баурап алады. Авторы акын болгандыктан да болу керек макала жазушыга деген, эдебиетке деген, Отанга деген ыстык сез1мге толы. Жэркен Мухтардыц букш шыгармашылыгын камтымайды, сонгы кезде шыккан «Жармак» романын тшге тиек ете отырып, кей шыгармаларыныц атын атаумен гана шектелш, жазушыныц шыгармашылык, адами болмысын шынайы ашып бере алган. «Бейуаз казак бурын-сонды бастан кешпеген осы заманныц катыгез нарык кыспагын да калып, есецпреп турганда, орайдам пайдаланган алаяктар халкымыздыц казына-мулюн, жер, аспанын талан-таражга салып, булап, талаганын аяусыз эшкерелейдЬ ШакзЩибасыньщ пайдасы ушш тутастултты, жалпак журтты сатып ж1беруден тайынбайтын тас мацдай, тас бауыртасырларды, атаккумар, таккумар алпауыттарды eHfliri жауыц осы деп, кезге шукып, керсет1п беред!. ¥лтсызданудыц айьщпас дертше шалдыккан улт саткындарын атын атап, тусш тустеп отырып, оныц бетше каргыс тацбасын басады». Бул - жолдар автордыц «Жар мак» романына берген багасы. Автор Мухтардыц жазушьшык, азматтык багытын аса жогары багалап жыр жолдарын ар- найды. ТэуелЫз елшде eMip cypin, жыр жазып жургенше езш бакытты санайды: «Ак боран, кек боранда адаспай, каскырга жем болмай, ата журтты адаспай тапканым ушш бакыттымьш. Бауырына басып, мацдайымды сипаган, баспана 6epin, бакыт сыйлаган тэуелЫз Казакстанга еле-елгенше борыштымьш» («Жас казак», 08.05.2008). М.Магауин жеттске толганда, «Талант тугыры» («Казак», 23—30.04.2010) атгы макаланы оньщ сыныптас досы, бугшп биология док- торы, профессор Блок Шайкенов жазыпты. Балалык кезшен жаксы бшетш Блок досы тура лы эцпмеш мектепке барган сол 6ip сагым жылдар туралы естелктен бастапты. Бупнп дана Мухтардыц мекгепте журш-ак ерекшелене бастаганьш баяндауга макаланыц уштен еюдей келе- Mi арналган. Текп жерден шыккандыгьш экес1 Мукан, атасы Курымбай туралы айткандарынан ацгарылады. Оныц галымдыгы, жазушьшыгы, азаматтыгы соцгы жагында кыска кайрьшган. Белгш жазушы Тущабай Иманбеков жайында эрштес iHici Нургали Ораз «Тукац жэне туг агашыныц келецкес»> («Эдебиет айдыны», 11.01.2007) атты макала жазды. Макаладан repi 6ip y3iK сыр сиякты. Автор «Тут агашыныц колецкеа», «Уш айдыц уш куш» атты прозалык итаптар жазган Т. Иманбековтщ шыгармашылык кырларынан ro p i адамшылык кырларын аша тусуге умтылган. «Елден келген и с т е р : «Тукаца сэлем берейк» - деуин едЬ> - деген сейлеммен басталып, «Тукац елден келген кшшерд1 кокорай кектемнщ жаймашуагындай жылы кещлмен кабылдап, шертпе куйдщ сазындай сыршьш да биязы унмен сыпайы гана эцпме шерип отыратын-ды. Тукац елд1, ел Туканды жаксы керуш! едг.. Тукандай елге жакын, Тукандай елмен тату каламгер сирек ед1 гой.. Екеу болса, 6ipeyi - Тукац, жалгыз болса - ол да - Тукац едЬ> - деген жолдарды окыганда ултжанды, елжанды, ец бастысы улкен магынасындагы нагыз адам, азамат Туткабай Иманбековтщ б и к тулгасы, иманды бейнеа жаркырап кершедг К-Эбдезулыныц «Казак прозасындагы коцыр куш» («Казак эдебиеп», 23.12.2008) «На зар салып тындагандарыцызга рахмет айтамын» деп аякталуына Караганда жазушы Тэкен Этмкуловтыц 90 жылдыгына арналган жиында жасалган баяндаманыц газеттк нускасы сиякты. Жазушыныц шыгармашылык жолымен толык таныстырган Кансешт оныц сурет керлк стшпн, езш дк колтацбасын дэл басып керсете алган. Казактыц улттык турмыс-пр- шшитн, тш байлыгын ж етк бшетш Тэкецнщ шыгармалары шьшайылыгымен, улттык бояуы- ныц каныктыгымен, тш д к корыныц ж епкппм ен, терец психологизм1мен ерекшеленедь Бул турасында автор «Тэкен талантыныц айрыкша кырын - оныц туьшдьшарыныц шынайы улт тык болм ы с-бтм ш танытады. Ягни, оныц шыгармаларынан ултжандылык касиет удайы коцыр самалдай ecin, жаныццы тербеп отырады» - деп жазыпты. Шыгармашылык портрет белгш 6ip каламгердщ суреткерлк сырларын ашуга колайлы жанр болса, эдеби ем1рдщ зэру мэселелерш кетеруде сухбат ем1ршендк танытты. Осы жыл дарда б1рсыпыра калам иелер1 эдебиет жайлы кордаланып калган ой-пшрлерш сухбат аркы лы окырмандар ортасына салды. Атап айтканда, К-Мухамеджанов (Шыцгысхан туралы жа- зуга шамам жетпедг А.Эшммен сухбат. «Казак эдебиеп», 11.05.2001), А.Алтай (Жан элемщ жайдактанбасын. Э.Балкыбекпен сухбат. «Казак эдебиеп», 09.11.2001), Э.Кекшбаев (Саналы гумырыц сапьфылыскан езгерктер.Н.Байырбековамен сухбат, «Казак эдебиеп», 05.07.2002), К-Касенов (Алдында агаларыц азаймасын. Е.Нуразханмен сухбат. «Казак эдебиеп», 25.04.2003), |