Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган

544
Дандай Ы СКАфЛЫ
Социализм кезшдеп казак эдебиепнде эдеби аудармага ерекше кевдл белшш, элемдк 
эдебиеттщ озьщ улгшер1мен казак окырмандары кещрек танысты. Ocipece орыс эдебиетшен 
казакшага кеб1рек аударылып, бул «совет халкыныц», «коммунизм курылысшыларыныц» 
ортак рухани казынасын жасаудагы аса мацызды мшдеттердщ 
6 ip iH e H
саналды. Сонымен 
6ipre элемдк эдебиепщ озык улгмершщ б1рсыпырасыныц казак тш н д е жарык кергенш де 
айта кету керек. Казак эдебиетш орыс тш не аурару саласында да 6ipniaMa жумыстар аударыл- 
ды. Ал олардыц аударма сапасы - ез алдына жеке эцпме.
Кецес уюмеп жылдарында эдеби аударма 
iciHe 
коммунистк тэрбие берудщ мацызды 
6ip 
саласы ретшде мэн бершсе, ещц ел1м1з тэуелаздк алганнан кейш бул максат мулдем езгерш, 
баскаша сипат алуына байланысты алга жаца м^ндеттер койылды. Тэуелаз мемлекет ретшде 
тарихтьщ сахнасына шыккан казак ултыныц эдебиетш букш адамзаттык еркениетгщ 
6ip 
са­
ласы репнде элемге таныту кун тэрпбше шыкты. Бул ютщ хал-жагдайын О.Аскардыц «Ка­
зак эдебиетш езге тшге аударушылардыц карасы кершбейд1. 03i !здеп журген де, уйымдас- 
тырып журген де ешюм жок», С.Елубайдыц «Казак эдебиетшщ шет тшдерге аударылу 
проблемасына келетш болсак, бул - б1здщ эдебиеттм1з ушш, улпъщ мемлекепм1з ушш мурты 
бузылмай турган 
6ip 
проблема. Kemeri кецестк эдебиепщ пшндеп ец 
6ip 
озык эдебиет -
казак эдебиеп болса, сол казак эдебиетшщ езгесш былай койганда, уакыт сынынан еткен 
жауЬарлары да ез шетел окырмандарына толык жеткен жок «Абай жолынан» бастап, тандаулы 
эдеби 
yriruiepiMi3fli 
кайта аударып, шетелде насихапауды мемлекет болып колга алатын кез 
келдк Ойткеш, казакды улт ретшде езге курлыктарга таныстыратын, табыстыратын - казак­
тыц улпъщ эдебиеп», К.Елеместщ «Бар, эрине. 
BipaK 
тольщ тугш, калыптаса алган жок. Tin- 
Ti ещц басталып жаткан секшдь.. Абай мен Эуезовтщ e3i дуниенщ барлык тш н е ауцары- 
лып улгерген жок. Бул б!здщ эдебиепщ шетелге угптелу мумющигшщ ете э л а з екен дтн
бйщредЬ) («0дебиет айдыны», 17.01.2008) - деген пшрлер! б1ршама ацгарта алады.
Белгш аудармашы С.Актаевтьщ пшршше, «Каз1р айгайшьшар мен байбаламшылар кап­
тап Keni. Жалгыз аударма саласы гана емес, мундайлар жалпы казак эдебиетш жокка шыга- 
ра бастады» («Эдебиет айдыны», 16.08.2007); «...бгздщ аударма iciime кем1нде 10-15 жыл ю- 
flipic болды деп айтуга болады. Мынау «Мэдени мура» багдарламасы колга алынып, арнайы 
«Аударма» баспасы уйымдастырылганнан кейш гана бул мэселеге кецш белше бастады» 
(«Ютап жаршысы», №9, кыркуйек, 2009).
«Дуниеде em6ip улт, em6ip мэдениет, eni6ip эдебиет ез алдына томага туйьщ eMip суре 
алмайды. Олар эркашан 6ip-6ipiMeH сабактас, езектес, ыкпалдас дамып отырган. Осы ьщ- 
палдасудыц бэршде аударма эманда алтын Kenip кызметш аткарганы мэл1м. Сондыктан бо­
лар, дамыган елдер тэрж1мага езш-ез1 рухани байытудыц б1рден-б1р куралы ретшде карай- 
ды» («Казак эдебиет!», 14-20.03.2008) - деген жолдармен бастаган Болат Шарахымбай бел- 
rLui аудармашы, «Элем эдебиеп» журналыныц бас редакторы Кецес Юсуповпен сухбатын. 
«Солай болса, аударманыц казак эдебиетшдеп ахуалы кандай?» деген такырыпта екеуара 
келел1 эцпме болган.
Танымал тэрж
1
машы К.Юсупов «Оздерш еркениеп
1
санайтын елдерде аударма эдебиет­
тщ 39 пайыз шамасында екен. Бул мэселе б!зд1 де ойландыруга raic. Эйтпесе, жаЬандану дэуь 
piH бастан Kemipin жаткан Ka3ipri уакы п а томага-туйьщтьщ абырой эпермейдь Муньщ аягы 
рухани кембагалдьщка алып келу1 мумюн. Баскалардыц жаксы дэстурш, табигатын, тш н , дь 
лш, озык технологиясын дер кезшде игерш, угынып, уйренш, бойымызга ащ р ш отырганнан 
утпасак, утылмасымыз аньщ. TinTi жаЬанданудыц аждаЬа аранында жутылып кетуден 
сактанудыц 6ip жолы осы уйрену, игеру болатын шыгар» - деп, пайымдайды. Ол казак 
аудармасыныц тарихы, Ka3iprici жайлы айта келш, езшщ тэрж1машыльщ тэж1рибелер1 тура­
сынан да ой белшед1. Элем эдебиетш казацшалау мпнде Дастан Кексегеновтщ корей, Дэурен 
Бершкажыныц агылшьш, Танакез Толкынкызьшьщ француз, Бакыт Батыршаулыныц араб тш- 
дершен ткелей жасаган аудармашыльщ аяк алыстарынан улкен умгг кутед1.
Казак эдебиетшдеп эдеби байланыстар, аударма мэселеа М.Жолдыбайдыц «Ата Зац аудар- 
масындагы акаулыктар...» («Зац газеп», 27.02.2002), С.Абдрахмановтыц «Евгений Онегин» 
(«Егемен Казакстан», 31.05.2002), К.Юсуповтыц «Керкем аудармага бастар жол узшген жок» 
(«Казак эдебиеп», 06.09.2002); О.Кумюбаевтыц «Шекспир тш нде шешен сейлеген парсьшьщ 
патша акыны Омар Хаям казак эдебиепнде» («Казак эдебиеп», 01.11.2002), «Авеста» («Казак 
эдебиет!», 20.01.2006), «Бабыр газалдары» («Казак эдебиеп», 17.09.2007), «Шэкэр!м жэне

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: