25. АЙДОС БАТЫР
...Айдос:
—Кертөбел Нарын бидің керіледі,
Жалқаулар олжа алуға ерінеді.
Бал ашып, бақсы болып, түс көріпсің,
Көзіңе қандай сәуле көрінеді?
Қарашаш:
—Суынан Нарын деген су ап жүрмін,
Көл қылып көзім жасым бұлап жүрмін.
Бармашы, тілімді алып, осы жолға.
«Мырзам» деп бетім жыртып, жылап жүрмін.
Айдос:
—Бұл түстің, маған емес, кәуір жағы,
Малының бәрін алам, шабам дағы.
Соғыста күйеуі мен бауыры өлген
Орыстың бетін жыртқан қызы дағы.
Қарашаш:
—Қайда?—деп, сізді жоқтап, сұрап жүрмін,
Күйініп қатты қорқып жылап жүрмін.
250
251
ЭПИКАЛЫҚ ЖЫРЛАРДАҒЫ ТҮС ЖӘНЕ ОНЫ ЖОРУ КӨРІНІСТЕРІ
Бармашы, тілімді алып, сорлы жалғыз,
Қызыл қан он саусағым қынап жүрмін.
Айдос:
—Кертөбел арықтаса, тай болғаны,
Қазылып, сан етінің сай болғаны.
Кәуір жылқы әкеліп, бие сойып,
Саусағың қазы кесіп май болғаны.
Қарашаш:
—Түймесі кіреукенің шешіліңкі,
Аяғың құбылаға көсіліңкі.
Бармаңыз, тілімді алып, осы жолға,
Құйрығы Кертөбелдің кесіліңкі.
Айдос:
—Жібекке ақ меруерт тізіліңкі,
Жеткенде шіреуіне, үзіліңкі.
Майданда кәуірменен соғысқанда,
Құйрығы Кертөбелдің сүзіліңкі.
Қарашаш:
—Мойныңа берен мылтық асылыңқы,
Кертөбел бөтен атқа қасыныңқы.
Бармаңыз, тілімді алып, батыр, жолға,
Ақ жүзің топыраққа жасырыңқы.
Айдос:
—Жерлерде арқар деген аң болғаны,
Ұрысты көрген адам таң қалғаны.
Майданда кәуірменен соғысқанда,
Тұтығып ақша бетім шаң болғаны.
Қарашаш:
—Кертөбел Нарын бидің қос тартулы,
Жортуыл сізден өзге жырғатулы.
Бармаңыз, тілімді алып, батыр, жолға,
Құралың сауыт-сайман босқа артулы.
252
ТҮС ЖОРУ ЖӘНЕ ЫРЫМДАР
Айдос:
—Шабармын бұл барғанда кәуір елін,
Жылқы алсам—жетегімде Кертөбелім.
Олжа алып, көңлім толып, аман қайтып,
Шешініп, құралымды бөктергенім.
Қарашаш:
—Барып қайт, батыр Айдос, есен-аман,
Өлгенге сонда түсер ақыр заман.
Сөзімді «Барма десем» бір алмайсыз,
Көңілің, батыр Айдос, неден қалған?
Айдос:
—Қара адыр Ертіс басы болар қабан,
Айдосты шалсын қабан онан жаман.
Біреудің өлсе өледі жат баласы,
Қарашаш, үйде отырсың, басың аман.
Қарашаш:
—Ер Айдос, біле алмадым ақылыңды,
Тоздырдың Кертөбелде тақымыңды.
Артыңнан жылап барып ақыл айтар
Қылыштап қырғаным жоқ жақыныңды.
Айдос:
—Білмейді ешкім менің ақылымды,
Тауып бер дедім қашан жақынымды.
Әйелдер төмен етек үйде отырар,
Жүр екен жолға бастап қатын кімді?..
Достарыңызбен бөлісу: |