Өлшеу қателіктерін бағалау Тәжірибелерде жүйелік қателіктер ретінде өлшеу құралдарының бөліктерінің құнына тең болатын құралдардың қателіктері алынады.
Кездейсоқ қателік келесі өрнекпен анықталады:
Мұндағы, ізделінді шаманы N рет өлшеу нәтижесінде алынған ең үлкен шама.
ізделінді шаманы N рет өлшеу нәтижесінде алынған ең кіші шама.
Сенімділіктің бұл аралығына келесі сенімділік ықтималдық сәйкес келеді.
4 кестеге бір тапсырманы орындауда тікелей өлшеу кезінде алынған шамалардың орташа мәндерін және ол шамалардың жүйелі және кездейсоқ қателіктерінің шамасын еңгізіңдер.
Әрбір шама үшін қателіктердің ең үлкен мәндерін таңдап алып, әрбір шама үшін ең үлкен салыстырмалы қателікті есептеңіз. Соңынан қай шама үшін өлшеу дәлдігін арттыру қажеттілігі туындайтындығы жөнінде қорытынды жасаңыз.
Импульс және энергия шамаларының өлшеу қателіктерінің бірінші жуықтықтаудағы мәндерін басқа шамалардың салыстырмалы қателіктеріне шамалас болатынына көз жеткізіңіз. Осының негізінде импульстің және энергияның сақталу заңдарының орындалуы туралы, орындамалы оның себебі туралы қорытынды жасаңыз.
Бақылау сұрақтары а) Тұйықталған механикалық жүйе үшін
ә) Серпімді орталық соқтығыс үшін
б) Серпімсіз орталық соқтығыс үшін импульстің сақталу заңдарын жазыңыз.
2) Екі дененің серпімді механикалық энергияның сақталу заңын жазыңыз.
3) Қандай соқтығыстар кезінде..................................орындалады?
а) Механикалық энергияның сақталу заңы.
ә) Импульстің сақталу заңы.
б) Екеуі де.
4) Соқтығысатын шайбаларды неліктен тұйықталған жүйе деп санауға болады.
5) Өлшеулер кезінде серпімді және серпімсіз соқтығыстар үшін импульстің сақталу заңын жазыңыз.
6) Импульстің сақталу заңын тексеру үшін қандайөлшеулер жасау керек?
7) Орталық және орталық емес соқтығыстардың айырмашылығы?