ҚХА және ӘГП кафедрасының меңгерушісі
Д. Г. Шорманбаева
№5 от 08.11.2022
«Философия» пәні бойынша
барлық мамандықтардағы студенттерге арналған
емтихан сұрақтары
1. Философия білімнің ерекше түрі және рухани қызметтің ерекше түрі ретінде. Философия – білім мен рухани қызметтің ерекше түрі. Философияның негізгі бөлімдері.
Адам қашан терең ойлана бастайды? Бірінші мезетте, оның алдында дайын жауабы жоқ қандай да бір мәселе (проблема) немесе әлі де үйреншікті бола қоймаған жаңа ақпарат пайда болғанда. Екіншіден, адам бұл проблеманың жауабын табуға ұмтылыс жасағанда немесе жаңа нәрсені түсініп, оның байыбына жетуге тырысқанда.
Философия – қашанда бүкіл адамзат табысы, баршаға ортақ рухани жеміс, әлемдік өркениеттің, рухани мәдениетінің ажырамас бөлігі. Философия – дүниеге көзқарас қалыптастыратын ғылым. Қандай да бір адам болмасын, ол дүниеге белгілі бір көзқарассыз өмір сүрмейді. Өмірді танып, білу арқылы адам белгілі қорытындыға келеді: қабылдайды, теріске шығарады, қолдайды, ұнатпайды, т.б. Міне философияның методологиялық, дүниеге көзқарастық рөлі деп осыны айтамыз.
Философия – адамзат дамуының қайнарынан бастау алатын ғылым. Ол біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың басында дүниеге келді. Сол кезден бастап ол үнемі даму үстінде. Адам баласының ой-өрісі кеңейген сайын философия да тереңдей түсті. Философияны дінге жақын, өйткені ол дін сияқты догмаға сүйенеді дейтіндер де бар. Бірақ ол дін емес. Дегенмен, философия нақты фактілерге жүгінеді. Сондықтан философия басқа ғылымдар сияқты қашанда обьективтік факторларға сүйенеді. Басқа ғылымдар сияқты оның заңдары мен категориялары бар.
Философия – дін мен ғылым екеуінің арасындағы дәнекер дейтін көзқарас та кездеседі. Әрине, философия – өз алдында ғылым. Ол, ең алдымен, дүниетанымдық, теориялық, методологиялық ғылым. Философия бүкіл әлемді, оның басты салалары – табиғат, қоғам, адам санасын тұтас құбылыс ретінде алып, оның жалпы заңдылықтарын ашады, обьективтік шындық жөніндегі белгілі қағидалар жүйесін қалыптастырады. Сол мақсатқа жетуде ол басқа ғылымдар сияқты қоғам тарихында өз орны бар ғылым ретінде өмір сүреді. Философия ғылымының заңдылықтары басқа ғылымдар заңдылықтарын жоққа шығармайды. Өйткені оның заңдары басқа ғылым заңдарын бірдей қамти алатын жалпы қасиетке ие. Солармен қатар және бірге өмір сүреді.
Қазіргі антропологияда өзі шешетін бірқатар негізгі міндеттер мен проблемаларды бөліп көрсетуге болады:
- ол адам тұжырымдамасының адам туралы социологиялық, әлеуметтік-психикалық, этикалық және т.б. нақты теориялармен байланысын анықтайды;
- адамның қажеттіліктері мен қабілеттерінде ұсынылған рулық мәні бар күштерінің мәселелерін зерттейді;
- табиғат эволюциясы процесінде адамның және қоғамның жер бетінде пайда болуын түсіндіреді;
- адамның іс жүзіндегі мәнін, оның бостандығы мен жауапкершілігін, құндылықтары мен идеалдарын талдайды;
- адамның гуманистік сипатын дәлелдейді.