1-том қазақ әдебиетінің тарихы фольклорлық кезеңІ
жҽне монғол фольклорында да бар 3
жүктеу/скачать 4,33 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2
жҽне монғол фольклорында да бар 3 .
Билер батасы терме принциптерімен қҧрылған дидактика болғанда, салмақты мақал-мҽтелдерге салады. Қошқарҧлы Жҽнібекке Қараби:
Қайтып кірер есікті Қатты серпіп жаппағайсың Қайтып кҿрер досыңа Қайрылмастай сҿз айтпағайсың Осыны есіңе ала жҥрсең, ешкімнен Кем де, қор да болмайсың, –
деп, логикалық қорытындыны мақалмен жеткізеді. Ал Шақшақҧлы Жҽнібекке Тҿле би батасында: «Ҽйел алсаң, кҿріктіні алма, тектіні ал», «Ақылдың тҥбі қҧт болар», «Кҽсіп болмай, нҽсіп болмас» деген мақалдар пайдаланылған. Шешен атанудың бір сыры – қапияда сҿз тауып кету десек те, шешендердің кейде ҽлдебір жағдайларда іштей дайындалып, ширығып жҥретін кездері де бар. Мысалы, Кҿкпек Уатай бидің жер-суын қоритынын біле тҧра, Қҧлдық шешен Бақшақ елінің кҿшін тынықтыру ҥшін сол араға саналы тҥрде қондырады. Кҿштің қонғанын естіп, қасына 5-6 жігіт ертіп келген Уатай бидің: «Бҧл жерге саған кім қон деді?» - деген сҧрағына «Ақылым қон деді», - дейді. «Ақыл қалай қон деді?» - дейді Уатай. Осылайша шешен ҿзін жауаптап тҧрған адамды абстрактылы ҧғыммен қызықтырып алды да, оның кҿңілін келе жатқан мақсатынан бҿлді. Енді кеңірек сҿйлесуге болады.
Ақылым: «Ақпан соқса ҿлмейсің, тоқпан соқса ҿлмейсің. Уатай бір соққанда қата қаласың ба? Сен бір қонғанда Сарыкҿлдің суы орталанар деймісің? Кҿсіктінің оты орталанар деймісің, қон-қон деді»
жүктеу/скачать 4,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|