№21 «Росинка» бӛбекжайы Әдіскері Буентаева М. А. Табиғат аясына серуен
жүктеу/скачать 0,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| №21 «Росинка» бӛбекжайы Әдіскері Буентаева М.А. Табиғат аясына серуен Алғы сӛз Жаз мезгілі кезеңінде, негізінен шығармашылық, денсаулық сақтау, қатынас, ойындар, біріккен және жеке еңбек, ойын-сауықтар, саяхаттар, зерттеу қызметінен құралған балалар іс-әрекеттерін ұйымдастыру кӛзделеді. Жаз мезгілінде ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің саны азайады. Сондықтан да, педагогикалық әрекет аясында түрлі шығармашылық- ойындық қызметтерді, «Табиғатқа серуен» күн тәртібінде тақырыптық күн принципі бойынша ұйымдастыру мақсатқа сейкес келеді. Аптаның әр күні басқа білім беру саласы бӛлімдерімен кіріктірілген белгілі бір білім саласын бейнелейді. Әр күнді балалар қызығушылығы, олардың қажеттіліктері мен қабілеттерін есепке ала отырып, дамытушы әрекеттермен толықтыру керек.
- ойын;
- сурет; - мүсіндеу; - жапсыру; - кӛркем-тілдік қызмет; - құрастыру; - дидактикалық ойындар мен жаттығулар. Балалардың ересектермен біріккен әрекеті: - ойын әрекеті; - бейнелеу әрекеті; - танымдық-зерттеу әрекеті; - еңбек әрекеті; - тәжірибе әрекеті; - коммуникативті-тілдік әрекеті; - кӛркем әдебиет шығармаларын оқу; - музыкалық-кӛңіл кӛтеру әрекеті; - мерекелер мен ойын-сауықтар; - шынықтыру-сауықтыру әрекеттері; - жобалық әрекет және т.б.
Педагогтарға кӛмек ретінде «Табиғатқа серуен» тақырыбында серуендерді ұйымдастыру мен ӛткізу бойынша әдістемелік құралы балалар мен ересектердің табиғат әлемін тану, табиғаттағы экологиялық сауатты мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру бойынша біріккен әрекеттеріне арналған.
1
бір апта шеңберінде бӛлу үлгісі
Сейсенбі Сәрсенбі Бейсенбі Жұма Білім беру салалары Денсаулық Қатынас Таным Шығармашылық Әлеуметтік орта Балалар іс-әрекетінің мазмұны Дене шынықтыру мерекелеріжәне Денсаулық күндері
- ӛз бетімен қимыл әрекеті, - мәдени- гигиеналық дағдыларын қалыптастыру, - салауатты ӛмір салты дағдыларын қалыптастыру, - сауықтыру- шынықтыру шаралары, - қимылды және спорттық ойындар
- ӛз бетімен әдеби- сӛздік әрекет, - кішігірім кӛріністі сахналау, - тілдік мазмұнды үстел үсті баспа ойындары, сахналық ойындар, -ойын- драматизация, - кӛркем әдебиеттер оқу. Барлық әрекет түрлерінде мемлекеттік тілді бекіту үшін қостілділік компонентті қолдану - танымдық әрекет, - зерттеулер, тәжірибелер, - серуендер, - бақылау, - ересектермен бірге және ӛз бетімен ізденіс- зерттеу әрекеті, - кӛркем әдебиеттер оқу.
- ӛзбетімен шығармашылық әрекет: бейнелеу (мүсіндеу, жапсыру, сурет салу), музыкалық, сахналық. - тәрбиешімен бірге шығармашылық, - бейнелеу ӛнері және музыка шығармаларымен танысу,
- кӛркем әдебиеттер оқу,
- балалар шығармашылығы кӛрмесін, бақылау, саяхаттар ұйымдастыру.
- ойын әрекеті, - қатынас және ӛзарабайланыс үлгісі, - қолдан келетін кӛмек кӛрсету, - еңбек
тапсырмасы, - негізгі мереке күндерін мерекелеуге тарту, - кӛркем әдебиеттер оқу, - адамның мінез- құлық ережелері мен нормаларын, сезім әлемін ашатын арнайы ойындар мен жаттығулар.
2
Жайқалып жапырақ, Құлпырып қызғалдақ. Тұратын кӛз тартып, Жаз келді күн шуақ.
Маусым жаздың алғашқы айы. Маусым жақсы ай. Барлық ағаш біткен әдемі киінген және гүлдеп үлгермеген. Күн жарқырап шығады, бірақ кенеттен жеңіл, кӛңілді жаңбыр себелейді, тіпті болмаса күн де күркірейді. Жаз мезгілінің белгілерін барлық жерден кӛруге болады: ағаштар жапырақ жайып, жасыл жас шӛптер ӛседі, бақбақтар аппақ, ұлпа, олардың тұқымы – «парашюттар» піскен және алғашқы желмен ұшып тарайды. Маусым айы әнші: құстардың, шегірткелердің, шегірткенің жұмсақ дауыстарының хоры, аралардың ызылы естіледі. Қызыл ай – ертеде жаздың бұл айын осылай атаған. Жаз басталысымен адамдар кӛп уақытын кӛшеде ӛткізеді, паркке барады, ӛзен жағасына, орманға барады. Күн ұзарып, күннің кӛзі шақырайып, қатты қыздырады. Құстар балапандарын басып, табиғат аясында кӛңілді сыбырласады. Жәндіктер кӛбейіп, гүлден гүлге секіріп, аяқтарымен тозаңдарды тасиды, жорғалайды, секіреді. 25 маусым – Күн қақпасының ашылатын күні, бұл күн ұзақ болады, бірақ содан кейінгі күндер қысқара береді.
ІІ сәбилер тобы Бақылау мазмұны Кӛркем сӛз, жұмбақтар Халық болжамы Ойындар, ойын- жаттығулар Балалардың қарапайым іздеу және еңбек іс-әрекеті Күнді бақылау Балаларға жаз мезгілінің басталғанын хабарлау. Жаз мезгілінің қарапайым белгілерін атау. Балалардың күннің ауа райына әсері туралы түсініктерін кеңейту: күннің кӛзі шақырайып және қатты қыздырады. Тіпті таңертеңгі және кешкі мезгілде де жылы болады. Тұрғанымен жырақ ӛзі, Таусылмайтын шырақ ӛзі. (Күн) Қойның толы жеміске, Кӛк майсалы еңісте. Кӛбелек қуып ойнайтын, Қай мезгіл деп ойлайсың? (жаз) Егер таңертең күн шығарда шық болмаса – күндіз ыссы болады. Күн қояндарымен (айнамен ойын жаттығу) ойнауды ұсыну және үлескеде күн дақтарын бақылау. Күн шуақтарына тән ерекшеліктерді тануды жалғастыру Шуақтар жылу береді – алақанын ашу; кептіреді – үрілген дымқыл шарларды үлескеге шығару, балалар олардың біртіндеп кепкенін бақылайды; жарық түсіреді – күн және кӛлеңке жерді табу. Балаларға гүлдерге су құюды ұсыну, ересектер еңбегіне ӛз еркімен қатысушыларды мадақтау. 3
Балаларға балабақшаны айналып жүруді және бақ-бақтар ӛсетін алаңға тоқтауды ұсыну. Бақ-бақтарды қарау, сары түсті бақ-бақтар бар екенін белгілеу, олар кішкентай күнге ұқсайды, түсі де сары, дӛңгелек және шуақтары бар, сонымен қатар піскен- ӛскен бақ-бақтар бар, олар – ақ түсті. Ӛсімдіктердіңсабағын, жапырағын, гүлдерін айыра білуге үйрету. Келді, міне, аптап, Күн күйіп тұр қақтап. Жиегінде шалғынның, Пайда болды бақ-бақ. Кенет жел кеп, таптап, Күлді оған сақ-сақ! Шашың кетті желге ұшып, Тақыр бассың, бақ-бақ!
жартысына дейін бақ-бақ гүлі ашылмаса – күндіз жаңбыр жауады. Шоқ шашақтармен, ленталармен, айналшықтармен ойындар.
Бақ-бақтың сары және ақ гүлдерін салыстыру. Балаларға ақ бақ-бақтың піскендігін және жел соққанда оның тұқымы ұшып кететінін кӛрсету. Бақ-баққа үрсең болды, ол ұшып кетеді. Еңбек: бақшаға су құю. Ӛз бетімен еңбек еткендерді мадақтау. Аспанды бақылау Балалардың жаз белгілері жайлы түсініктерін байыту. Аспан ашық, кӛгілдір түсті, күн жарқырап шығып тұр, аспанда жеңіл бұлттар жүзіп жүр. Олардың әдемілігін бақылау: ақ, ұлпа, «жеңіл,үрілген, желге бағынады», мақтаға ұқсайды. Кӛлігі жоқ кӛшеді, Ӛзін кезбе деседі. (Бұлт)
Егер аспанды «ұсақ ұшпа бұлттар» сияқты бұлттар жапса – жаңбыр болады. Ойын: «Бұлттар неге ұқсайды?» Қиялын дамыту. Бұлттарды қарау Олардың қандай кескінге айналатынын анықтау. Бұлттардың аңдармен ұқсастығын табу. Аңдарды тану. Олардың қимылын салып ойнау. Үлескедегі еңбек: тастарды, таяқтарды кішкентай шелекке жинап, үлкен шелекке салу.
Судың ерекшелігі туралы түсініктерін кеңейту: су мӛлдір, түссіз, иісі жоқ, ол құйылады. Адамға су не үшін керек? Адам суды ішеді, жуынады.
Жылт-жылт еткен, Жырадан ӛткен. (су)
Шынығамын күнде мен. Тоңбайды аяз, боранда Салқын суға үйренген. (М.Әлімбаев) Егер жаңбыр тамшыларынан суда кӛпіршік пайда болса – жаңбыр ұзаққа созылады. Сумен ойын. Су құйылған ванна, ұсақ ойыншықтар, су шашатындар алып шығу. Ойыншықтарды судан торлы дорба кӛмегімен алу.
Дәмін татып қарау, иіскеу. Қорытынды жасау: су мӛлдір, түссіз, иісі жоқ, ол құйылады. Балаларға тәрбиешінің серуеннен кейін ойыншықтарды қалай жуатынын қарауды ұсыну, ересектер еңбегіне қатысушыларды мадақтау: кебу үшін ойыншықтарды жайып қою.
Жеңіл жел соққанда ағаш жапырақтары шуылдайды, қатты желден ағаштар теңселетіні туралы түсіндіру. Қандай Кӛзіңе кӛрінбейді, Қолыңа ілінбейді, Бірақ та құлағыңа, Ұдайы күбірлейді. Жаңбырдан кейінгі
кемпірқосақта қызыл түс кӛп Шоқ шашақтармен, ленталармен, айналшықтармен ойындар. Ағаштарды қарау Балалар назарын ағаштың жапырақтарына, бұтақтарына аудару. Олар неге теңселеді? 4 бағытта соғып тұрғанын анықтау, ол қандай (салқын немесе жылы, күшті немесе әлсіз).
(жел) болса – онда жел тұрады.
Айналшықтар, султанчиктер жел қатты болғанда жылдамырақ айналама немесе жел баяу соққанда ма?
Олардың атауымен таныстыру (2 ағаш) Ағаштың құрылымын қарау: діңі, ірі бұтақтары, ұсақ бұтақтары, жапырақтары. Жапырақтардың жасыл, жас екеніне кӛңіл аудару. Кейбір ағаштар гүлдейді (қайың, терек)
Тұлғасымен, сәнімен, Қайың сұлу бәрінен. Одан кӛркем ағашты Кӛрген жоқпын әлі мен.
Аяздарда қыңбайды, Аптапта ӛзін шыңдайды. Тұрып желдің ӛтіне, Иілсе де, сынбайды. Шық қалың түссе, ӛнім мол болады.
Дидактикалық ойын: « Қай ағаштың жапырағы екенін тап»
Діңдерін, бұтақтарының орналасуын, жапырақтарын, олардың түстерін. Ересектердің еңбегіне қатынасу: ағаш айналасына шұңқырлап қоршау жасау, ағаштарды суару.
Балаларға жаз мезгілінде де жаңбыр жауатыны, бірақ олардың жылы болатыны, ӛйткені жылы мезгіл болғандықтан екені туралы түсінік беру. Айнала барлығы дымқыл, жуылған, ал ауа – ылғалды, таза. Жауыннан кейін күн кӛзінде жер жылдам кебетінін атап айту. Балалардың назарын, қатты жаңбырдан кейін шалшық су кӛп жиналады, жаңбыр қысқа болса шалшық су аз жиналатынына аудару.
Кең далаға себелеп, Жауын жауып ӛтті бір. Қара бұлттар керемет Тӛңірекке септі нұр. Жауыннан соң ӛңірді Нұрға бӛлеп не түрлі. Кемпірқосақ керілді, Иінағаш секілді. Егер жаңбыр таңертең басталса – жақын арада аяқталады.
Сумен ойын, қайықтар жіберу, су шашып ойнау. Жаңбырдан кейінгі ойын алаңын қарау Шалшық судың қай жерге жиналғанын анықтау (шұңқыр жерлерге). Шалшық су қалай жиналады? Біз ӛзіміз шалшық су жасай аламыз ба және қалай? Ойындық жаттығу: «Жаңбырды және шалшық суды ӛзіміз жасаймыз» (су сепкіштің кӛмегімен).
Балалар назарын қоңыздарға, құмырсқаларға, масаларға, кӛбелектерге және басқа да жәндіктерге аудару. Олардың Қыпша белді, Қыбыр жүрісті. Тыным алмайды, Тындырмай жұмысты. (Құмырсқа) Егер құмырсқа илеуінің айналасында ӛмір қайнап жатса – жаңбыр Дидактикалық ойын: «Бұл не?». Жәндіктерді атау және айыра білу.
Илеудің айналасында олар қалай тынымсыз қозғалыста болады және оған құм ұнтағын таситынын атау.
5 тіршілігін бақылау: кӛбелектер, аралар, құмырсқалар, қоңыздар ӛздерін қалай ұстайды (ұшады, ӛрмелейді)
болмайды. Құмырсқалар құмырсқа илеуіне тағы не тасиды? Балаларға құмырсқа илеуін бұзуға болмайтынын түсіндіру.
Құмға тән қасиеттер туралы білімдерін бекіту. Құм құрғақ және дымқыл болады, құрғақ құм – тӛгіледі, дымқыл құм – жабысады, одан кесек, тәтті нанды мүсіндеуге болады.
Шұғылалы таңымыз, Қазақ жері бағымыз. Сұлулығынан мӛп-мӛлдір, Сусындайды жанымыз. Қазақ жері – сәніміз, Мәуесі мол бағымыз. Саясында жетілер, Балдай бала шағымыз.
Шық қалың түссе, ӛнім мол болады.
Құрғақ құммен ойын (тӛгіледі, құйылады). Дымқыл құммен ойын («Қуыршаққа бәлішпен сыйлаймыз»). Құмды зерттеу Құм дегеніміз не? Бұл кӛптеген ұсақ дәндер – талдар.Құрғақ құм қандай болады? Дымқыл құм қандай болады? Ойын жаттығу: «Іздер», балалардың дымқыл құмға қалдырған іздеріне кӛңіл аудару. Еңбек: құмды кӛтеріп, оған су құю.
Құстарды бақылау Олар кӛңілді, ағаштан ағашқа ұшады, тамақ іздейді, шиқылдайды, жаңбырдан кейін шалшық суға немесе құрғақ құмға шомылады. Екі құстың атын анықтау (торғайлар, сауысқандар).
(Ж. Смақов) Шыр-шыр еткен торғайды, Қорғамасаң, болмайды. Кіп-кішкене торғайлар Ағаштарды қорғайды. Таспен атып торғайды, Ұя бұзған оңбайды. Құс ӛкпелеп кетеді, Бақшамызға қонбайды.
Кӛгершіндер гүрлесе – ауа райы жақсы болады. Құстар қауырсын қанаттарын суламау үшін жаңбырдан тығылады. Қимылды ойын: «Автомобиль мен торғайлар»
Құс қанатының үлкен қауырсыны қандай болады? Құс қанатының кішкентай қауырсыны қандай болады? Кішкентай қауырсынын жоғары лақтырсаң – ол ұшады, ол жеңіл, жәймен жерге түседі; ал үлкен қауырсыны – ол ауыр, тӛменге тез құлайды.
Жерді қарау және ұстап кӛру: ол қандай түсті, құрғақ па әлде дымқыл ма, тығыз ба әлде борпылдақ па? (Балалар топырақты қолмен ұстап немсе таяқты тығып кӛреді) Балалардың назарын барлық ӛсімдіктердің тамырларының жерге
Ағаш кӛркі – жапырақ, Адам кӛркі – шүберек.
Ағаш ексең аялап, Басыңа болар сая бақ.
2 маусымда халық болжамы
бойынша қияр отырғызу керек.
Дидактикалық ойын «Қандай екенін айт» Жер.. құрғақ, дымқыл, жылы, салқын, қара және т.б.
Күн... жарық, сары, Клумбаның жерін қарау Жер қабықтармен жабылған, оны қопсыту керек, себебі ол қабықтар ауаны ӛткізбейді, ал ӛсімдікке ауа қажет. Су құйғышпен ағашқа немесе жүйекке және тапалған жерге, сосын қопсытылған жерге су 6 орналасқанына аудару керек (гүлдердің тамыры да, шӛптердің тамыры да, ағаштар мен бұталардың тамырлары да). Жер ӛсімдіктерге не үшін қажет? Бір тал кессең, Он тал ек.
ыссы және т.б. Жел... жылы, салқын, күшті, әлсіз және т.б.
жылдам сіңетінін бақылау. Еңбек: гүлзарды суару. Ӛзбетімен еңбекті, тазалықты мадақтау. Ортаңғы топ Бақылау мазмұны Кӛркем сӛз,жұмбақтар Халық болжамы Ойындар, ойын- жаттығулар Балалардың қарапайым іздеу және еңбек іс-әрекеті Ауа райын бақылау Балалардың жаз туралы түсініктерін кеңейту. Маусым айы – жаз мезгілінің алғашқы айы. Жазда таңертеңгі мезгіл салқындау, ал күндіз жылы және құрғақ болатынына кӛңіл аударту. Жазды күнгі адамдардың киімдеріне кӛңіл аударту. Балаларды жаз мезгіліндегі ауа райының белгілерін атауға үйрету. Ей, жарқын жаз, Жарқын жаз. Қандай кӛркем даламыз. Алаңсыз дем аламыз. Біз бақытты баламыз, Шырқап әнге саламыз. (Жорық жыры. Ә. Дүйсенбиев)
Егер кеште күн батыс жақтағы бұлтқа қарай батса, онда ауа райы бұзылады. Сӛздік ойын: «Бүгінгі күн ауа райы туралы айтып бер» Жаз мезгілінің дыбыстарын тыңдау Ағаштар қалай шулайды? Жапырақтар қалай сыбдырлайды? Құстардың әнін тыңдау, шегірткенің шырылын байқау. Табиғат әлемінің ӛміріне деген қызығушылыққа тәрбиелеу. Үлескедегі еңбек: шелекке тастар мен таяқтарды жинау. Бақ-бақтарды бақылау Балаларға балабақшаны айнала жүріп, ол жерде не ӛсетінін анықтауды ұсыну. Алаңға тоқтап, бақ-бақтарды қарау, сары түсті бақ-бақтар бар екенін белгілеу, олар кішкентай күнге ұқсайды, түсі де сары, дӛңгелек және шуақтары бар, сонымен қатар піскен- ӛскен бақ-бақтар бар, олар – ақ түсті.
(Қ.Жұмағалиев) Келді, міне, аптап, Күн күйіп тұр қақтап. Жиегінде шалғынның, Пайда болды бақбақ. Бойын күтіп, баптап, Ӛзін ӛзі сақтап, Апта бойы сәнденді, Тап-тұйнақтай бақбақ. Кенет жел кеп, таптап, Бақ-бақтардың гүлдері жабылса, күн бұлттанады.
Ойын «Таны және кӛрсет» (гүл, ағаш, бұта) Піскен бақ-бақты бақылау Оның гүлінде тұқымның кӛптігін атау.Балаларға жел соққанда оның тұқымының қалай ұшатынын кӛрсету, содан кейін тұқымның пісірген сабағын, жапырағын және гүлін қарауға болады. Бақ бақтың тұқымын қарау. Неге олар жеңіл және жақсы ұшады? Шағудағы «парашют» не үшін?
7 Күлді оған сақ-сақ! Шашың кетті желге ұшып, Тақыр бассың, бақбақ! Ағаштар мен бұталарды бақылау Ағаштың, бұталардың, гүлдердің қайда екенін анықтау. Ағаштармен бұталардағы жапырақтардың жас, жасыл, түсі қанық екеніне кӛңіл аудару. Ағаштарды қарау: қайың, терек, үйеңкі. Ағаштарда тұқым гүлдейді. Бұталар (сирень мен долана) кӛктемде гүлдейді, доланада жемістер түйіндейді. Балаларды ағаштар мен бұталардың түрі жағынан да және құрылысы жағынан да ӛзгеше деген шешімге әкелу.
жүктеу/скачать 0,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|